Jan Banning Trok De Wereld Rond Om Foto's Te Maken Van Bureau's

Harsh Deo Prasad uit India brengt lokale boeren op de hoogte van efficiënte landbouwtechnieken en geeft hen informatie over het gebruik van meststoffen en irrigatie  Hij verdient 9100 Roepi per maand. Dat komt neer op zo'n 140 Euro.

Een paar laar geleden trok fotograaf Jan Banning de hele wereld rond om een antwoord op zijn vraag te vinden: voelen ambtenaren zich overal ter wereld even hulpeloos als een ingedeukte ping pongbal die dagelijks over zijn doodswens moppert, of is dat alleen zo in Westerse landen? Eerst begreep ik niet waarom iemand zich hiermee vrijwillig wil bezighouden, maar achteraf bekeken heeft Jan er een paar mooie portretten aan overgehouden. Ik besloot hem op te bellen over dit Bureaucraten project.

Hey Jan. Hoe gaat het ermee?
Jan Banning: Ik ben een beetje moe omdat ik gisteren de hele nacht ben gaan feesten. Eén van mijn foto's heeft een prijs gekregen van een poëziegezelschap en ze hadden gedichten voor me geschreven en bij gedichten hoort heel veel wijn.

Inderdaad, als er iets is waar dichters iets over weten, is het wijn. Hoe ben je op het idee gekomen voor Bureaucraten? Komt het door een onaangename ervaring met een ambtenaar?
Dat hebben we allemaal al eens gehad, niet? Dus dat heeft er wel mee te maken. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in discussies over macht; over staatsmacht in het bijzonder. Het idee voor Bureaucraten kwam er toen ik de verschrikkelijke opdracht kreeg om de administratie van Mozambique te fotograferen om ontwikkelingshulp te stimuleren. Niet meteen een spannende opdracht.

Voor Bureaucraten ging je naar Bolivia, China, Frankrijk, India, Liberia, Rusland, de Verenigde Staten en Jemen. Waarom die landen?
We wilden verschillende delen van de wereld tonen, maar er waren ook politieke overwegingen mee gemoeid. India is bijvoorbeeld de grootste democratie ter wereld, de VS is de grootste supermacht, Bolivia heeft het grootste percentage indianen in Zuid-Amerika. We kozen voor China omdat het op politiek vlak nog  altijd communistisch is en Rusland omdat het een voormalige supermacht is die op weg is van communisme naar… ja, wat in feite? Een maffia-cratie? Dus de vraag is: in welke mate zijn deze mensen eigenlijk betrokken bij hun eigen administratie, de machtsstructuur van het land.

Op welke manier heb je die machtsstructuren in elk land aangevoeld?
In China was het erg duidelijk. We werden met de auto naar de bureaus gebracht die we wilden bezoeken. In het begin waren we met vijf: Will Tinnemans (de schrijver die met Jan samenwerkte voor het Bureaucratenboek), de tolk, de chauffeur, iemand van de State Press Office, en ik. Maar af en toe stopte de auto en stapten er een paar mensen in. Toen we aankwamen op onze eindbestemming werden we vergezeld door tien of twaalf mensen. Ik had geen idee waarom ze erbij waren, sommigen stelden zich niet eens voor. Het was duidelijk dat ze in de gaten moesten houden waar we mee bezig waren. Toen we aankwamen in de kantoren gaven ze ons een hele hoop informatie die ons totaal niet interesseerde. Zoals hoe diep hun diepste mijn is, hoe hoog hun hoogste berg, hoeveel ton staal en kool ze produceren.

Cui Weihang is de dorpschef van Cui, and Cui Gongli is de partijsecretaris van de Chinese Communistische Partij in Cui. Maandelijks salaris voor een dorpschef: niets. Maandelijks salaris voor een partijsecretaris: 280 Renminbi (ongeveer 35 euro).

Lieten ze zich gemakkelijk overhalen om gefotografeerd te worden?
Het was moeilijk om hen te fotograferen in hun natuurlijke omgeving. Het kwam vaak voor dat we moesten wachten tot ze de kantoren hadden opgeruimd. Als we na twintig minuten eindelijk binnen mochten, zagen we twee mooie dames die werkten op een gloednieuwe laptop en de rest van het kantoor was helemaal leeg. Als ik protesteerde, drong onze tolk erop aan dat ik dat toch fotografeerde. Dus ja, China was best moeilijk. Andere landen waren liberaler en lakser. Hoewel Jemen ook moeilijk was. We hebben eerst vijf dagen gezweet in het kantoor van de vice-ministers voordat we toestemming kregen om een beetje rond te hangen in het gebouw.

Jemen. Alham Abdulwaze Nuzeli werkt in het regionale kantoor van het Ministerie van Tienden en Aalmoezen in Al-Mahwit. Ze verdient maandelijks 12 0000 Rial (ongeveer 67 euro). Achter haar zie je een portret van president Saleh van Jemen. Jullie zijn eigenlijk het slachtoffer geworden van jullie eigen project.
Dat zou je kunnen zeggen, ja. Op een bepaald moment bekeken Will en ik hoeveel emails hij in zijn inbox had over dit onderwerp. Het waren er 3200.

Maar toch vind ik de mensen op de foto's best sympathiek en terwijl ik nog nooit sympathie gevoeld voor de bureaucratie.
Ik vond het niet interessant om dat cliché te bevestigen. Dat is het verschil tussen kunst en journalistiek: bij journalistiek gaat het vaak over clichés. Ik vond het uitdagender om de kijker in de war te brengen en hem te dwingen zichzelf vragen te stellen. Natuurlijk wil ik geen propaganda maken voor de bureaucratie, maar ik probeer eerlijk te zijn. Ik voelde sympathie voor die mensen en vermoed dat dat kwam omdat ik foto's trok en geen vergunning - of iets dergelijks - kwam aanvragen. Er is wel veel ironie mee gemoeid, maar dat was onvermijdelijk.

Over ironie gesproken. Waarom zit die man uit India buiten? (bovenste foto)
Oh, die kerel! Zijn kantoor was een soort van garage. Er waren geen ramen. Erg deprimerend. Als het mooi weer was zette hij zijn bureau gewoon buiten.

Frankrijk. Roger Vacher is politieagent gespecialiseerd in drugsbeleid. Hij verdient maandelijks 2200 euro.

Schattig. En hoe zit het met de Franse politieagent met posters van Bob Marley en marihuana op de muur?
Dat is een geweldig verhaal. Hij is een undercover politieagent met een interessante theorie. Aangezien het grootste deel van zijn job erin bestaat te praten met drugdealers dacht hij dat dit soort decoratie ervoor zou zorgen dat ze hem meer op hun gemak zouden voelen en meer zouden lossen over hun praktijken.

In Liberia houden ze precies meer van minimalisme.
Alles werd vernield tijdens de vijftienjarige burgeroorlog. Soms moesten de ambtenaren hun eigen bureau meenemen. Je kan namelijk geen overtuigende bureaucraat zijn als je geen bureau hebt. Ik denk dat ze een beetje investeerden in hun eigen theater.

Liberia. Henry Gray is waarnemend commissaris. Er staan elf mensen onder hem waarvan er slechts vier betaald worden, de rest doet het vrijwillig. Hij heeft geen budget en de regering is hem nog twee jaar loon verschuldigd. Gray heeft 34 kinderen en moet voor 13 van hen zorgen voor eten en andere levensmiddelen. 

En corruptie komt voort uit armoede…
Ja, en daar zijn ze heel open over in Liberia. Ze kunnen niet rondkomen met hun salaris, soms worden ze zelfs zes maanden lang niet betaald. Dus als ik het hierover had met mensen, ging het altijd over de manieren waarop je op een efficiënte manier corrupt kan zijn, en minder over het feit dat ze corrupt zijn. Maar er waren ook mensen die gaven om hun land en een oprechte bijdrage wilden leveren. Bureaucratie kan het idealisme uit je wegzuigen, maar de paar goede mensen die ik heb ontmoet tijdens dit project, hebben me terug vertrouwen gegeven.

 Voor meer informatie: janbanning.com.