Coke, ketamine en speed: zo zien je ogen eruit na verschillende drugs

Ogen zijn de spiegel van de ziel, zeggen de mensen. Dat zal allemaal wel, maar kun je ook aan iemands ogen zien of hij of zij iets genomen heeft? Om dat te testen baanden we ons een weg door de nachtclubs van Berlijn, en onderzochten we de wondere wereld van oogballen: van pupillen ter grootte van een speldenpunt, tot gigantische zwarte gaten waar de iris nauwelijks nog zichtbaar is. Wat zegt de grootte van je pupillen over de substanties die je hebt genomen?

Het spul in drugs dat je zo relaxed, blij of scherp maakt manipuleert niet alleen de neurotransmitters in je brein, maar beïnvloedt ook de fysiologische processen in je lichaam. Dat geldt dus ook voor de spieren in je ogen die verantwoordelijk zijn voor het vergroten, dan wel verkleinen van je pupillen. Na het nemen van bijvoorbeeld cocaïne, marihuana of amfetaminen, worden je pupillen aanzienlijk groter (een verschijnsel dat bekend staat als Mydriase), terwijl ze bij gebruik van opiaten als heroïne juist kleiner worden ( Miose).

Een leuk feitje: drugsaficionado's waren woest op Darren Aronofsky, toen ze in zijn film Requiem For A Dream close-ups zagen van de heroïne consumerende hoofdpersonages, waarbij hun pupillen groeiden, in plaats van kleiner werden.

Maar wat is nou precies de concrete relatie tussen het consumeren van drugs en zichtbare veranderingen in het oog? Na ons – uiteraard mega-wetenschappelijke – veldonderzoek in het Berlijnse nachtleven wilden we toch ook een iets betrouwbaarder antwoord, dus we spraken een paar mensen die meer weten over de mythe van drugsogen.

"Een verandering in pupilgrootte kan een indicatie van drugsconsumptie zijn, maar dat hoeft niet," vertelt Heike Krause, van het noodstation voor mensen met risico op een drugsverslaving. "Pupillen kunnen ook groter worden als je epilepsie hebt en medicijnen neemt. Dus we proberen eerder naar andere signalen te zoeken. Bijvoorbeeld of iemand heftig aan het zweten is."

Toch lijkt het dat de ogen duidelijk indicaties geven over hoe nuchter iemand is. Waarom zou de politie van Hamburg anders testen doen op de pupillen van mensen? Ze maken gebruik van een zogenaamde 'pupilograaf', een apparaat dat eruitziet als iets dat een of andere sciencefictionregisseur in de jaren zestig heeft bedacht. Het is de bedoeling dat de pupilograaf kan herkennen of iemand onder de invloed is van drugs of alcohol. Holger Vehren, woordvoerder van de Hamburgse politie, is het 3D-bril-achtige apparaat niet "het ultieme wonderwapen voor drugsdetectie, maar eerder een soort 'pre-test' voor een bloedtest."

Toxicoloog Torsten Binschenck-Domaß gaat in meer detail in op de effectiviteit van zulk soort door licht gedreven reactietests. "Cocaïne, amfetamine, THC en een aantal hallucinogenen zorgen ervoor dat de pupillen een vertraagde reactie op licht hebben. Deze symptomen kunnen veel langer duren dan de daadwerkelijke ervaring van onder invloed zijn – soms wel twee dagen. Ze kunnen ook leiden tot een vergrote gevoeligheid voor glinsteringen."

Toch wil een normaal reagerende pupil niet direct zeggen dat je ook de daaropvolgende bloedtest gaat doorstaan. Hoewel de pupilograaf dingen als pupilgrootte en reactiesnelheid kan meten, wil dat niet zeggen dat het zonder enige twijfel kan vaststellen of er illegale substanties zijn genuttigd – laat staan welke.

We waren ook geïnteresseerd in het medische perspectief, dus belden we met het Charité-ziekenhuis in Berlijn. Na vele belletjes met mensen op de drugsafdeling die ook niet van mening zijn dat ogen een fantastische indicator zijn van drugsgedrag, kwamen we bij de mensen van de oogkliniek terecht. Hun resultaat was kort, bondig, en ontnuchterend: het is niet mogelijk om te zeggen welke drugs iemand heeft genomen op basis van zijn of haar pupillen.

Lees ook:

De drugsdealers die je als feestende twintiger tegenkomt Wat moet je doen als je gepakt wordt met drugs op een festival?
Wat als alle drugs legaal waren?

Like VICE Nederland voor je dagelijkse partij prachtverhalen, want anders mis je dingen: