FYI.

This story is over 5 years old.

Stuff

De vrouw die wakker werd in de toekomst

Naomi Jacobs werd op een dag wakker met een zeldzame vorm van geheugenverlies, waardoor ze dacht dat ze 15 was. Ze was 32.

Foto door Flickr-gebruiker Loren Kerns

Naomi Jacobs uit Manchester ging op 30 april 2008 gewoon naar bed, net als elke avond. Ze was op dat moment 32 en woonde in een klein appartementje, samen met haar tien jaar oude zoon Leo en hun kat Sophia. Ze was werkloos, maar volgde wel een opleiding psychologie. Toen Naomi de volgende ochtend wakker werd, herinnerde ze zich niks van dit alles. Op het moment dat ze wakker werd dacht ze dat ze vijftien jaar oud was. Ze begreep er helemaal niks van, toen ze ontdekte dat ze in de toekomst was beland.

Advertentie

Het duurde jaren voordat Naomi erachter kwam wat er die nacht gebeurd was, maar uiteindelijk konden artsen het diagnosticeren: ze leed aan "transient global amnesia" ('voorbijgaand geheugenverlies'). Deze aandoening treft ongeveer vijf op de honderdduizend mensen per jaar en leidt tot plotseling geheugenverlies. Anders dan bij andere vormen van geheugenverlies, onthouden mensen wie ze zijn en hoe ze dingen moeten doen (Naomi wist bijvoorbeeld haar pincode nog en ook hoe ze moest autorijden), maar vergeten ze 'kwalitatieve herinneringen'. Die herinneringen keren uiteindelijk terug, maar dat neemt niet weg dat je er een traumatische en vreselijk verwarrende ervaring aan overhoudt, omdat je het gevoel hebt dat je een tijdreis hebt gemaakt.

Voor Naomi was het niet alleen een schokkende ervaring – het was ook een stimulans om haar leven compleet te veranderen. Nu, zeven jaar later, heeft ze alles gedetailleerd opgeschreven in een boek met de titel Forgotten Girl. Het boek gaat over een vrouw die haar hele volwassen leven vergat, de persoon die ze aan het worden was opnieuw ontdekte, en uiteindelijk zichzelf leerde vergeven.

VICE: Hoi Naomi. Wat gebeurde er nou precies, toen je op die ochtend in 2008 wakker werd?
Naomi Jacobs: Ik was opgestaan en hielp mijn zoon Leo om naar school te gaan. Daarna ging ik nog even in bed liggen, want ik had niet zo goed geslapen. Ik had namelijk een buikvirus en ontstoken amandelen, en mijn relatie was ook nog eens net uit. Het eerste dat me opviel toen ik wakker werd waren de gordijnen tegenover me. Ik herkende ze niet. Ik keek naar beneden en ik herkende het bed en de slaapkamer ook niet. Ik sprong uit bed. De eerste paar minuten dacht ik dat ik nog droomde. Pas toen ik de badkamer in rende en mijn gezicht in de spiegel zag wist ik dat ik ouder was geworden. Op dat moment wist ik niet dat ik zeventien jaar ouder was, maar ik kon wel zien dat ik al lang geen vijftien meer was. Toen besefte ik dat ik niet droomde.

Advertentie

Hoe voelde je je op dat moment?
Verschrikkelijk. Ik was in complete shock. Daarna werd ik heel erg bang. Ik wist niet waar ik was, wat voor tijd het was, van wie de slaapkamer was, in welke stad ik was…

"Ik was ervan overtuigd dat het goed zou komen. Ik dacht, Ik val vanavond in slaap en ik word weer wakker in 1992."

In het boek schrijf je dat je een telefoonnummer in je hoofd had en dat je uit een soort intuïtie wist wie je moest bellen.
Ik wist in het begin niet of het echt een telefoonnummer was, maar terwijl ik in paniek door het huis rende keek ik telkens naar een huistelefoon, die er vreemd uitzag (hij zag er natuurlijk heel anders uit dan de draadloze telefoons uit 1992). Dat nummer bleef zich de hele tijd herhalen in mijn hoofd en uiteindelijk had ik het gevoel dat ik geen keus had en het nummer in moest toetsen.

Het was het nummer van mijn vriendin Katie. Ik wist dat de naam Katie bij dit nummer hoorde, maar toen ze de telefoon opnam wist ik meteen dat ik haar niet kende. Ik herkende haar stem niet. Wel barstte ik in tranen uit, ik was ontzettend overstuur en ik zei tegen haar dat ik geen idee had wat er met me aan de hand was, of waar ik überhaupt was.

Hoe reageerde ze op wat je haar vertelde?
Ze moest eerst lachen omdat ze waarschijnlijk dacht dat ik een grapje maakte. Maar toen ze doorhad dat ik echt overstuur was zei ze dat ze er zo snel mogelijk aankwam. Toen ze me kwam halen zag ik haar voor het eerst en wist ik dat ik haar niet kende, maar toen ze me vertelde dat ze mijn zus had gebeld dacht ik: oké, ze kent mijn zus, dus misschien komt het goed.

Advertentie

Ze stelden me zoveel mogelijk vragen als ze konden, want ik had vreselijke hoofdpijn. Mijn hele hoofd bonkte. Toch was ik ervan overtuigd dat het goed zou komen. Ik dacht: ik val vanavond in slaap en dan word ik weer wakker in 1992. Dat is wat ik mezelf tijdens de eerste 24 uur wijsmaakte, om met deze traumatische gebeurtenis om te kunnen gaan.

Alleen gebeurde dat niet.
Nee. Toen ik de volgende dag wakker werd was ik nog steeds geen vijftien. Ik dacht dat het misschien wel voor eeuwig zo zou blijven. Mijn zus stond erop dat ik naar een dokter zou gaan, maar dat wilde ik niet.

Waarom wilde je niet naar een dokter?
Ik geloofde nog steeds dat ik de volgende dag weer terug zou zijn in 1992. Na vier dagen ging ik toch maar naar een dokter. Mijn huisarts was op vakantie, dus ik moest naar een andere dokter, bij wie ik pas na een paar dagen terecht kon. Hij hielp me totaal niet. Hij zei dat ik het me allemaal verbeeldde. "Ga naar huis, neem een slaappil, drink wat thee, en morgen is alles weer in orde," zei hij. Dat maakte het natuurlijk allemaal nog veel erger.

Jeetje.
Toen ik uiteindelijk bij mijn eigen huisarts kwam, was hij woedend dat ik zo behandeld was. Toch duurde het nog heel lang voor ik erachter kwam wat er met me aan de hand was, omdat mijn aandoening zo zeldzaam was. Vijf jaar lang ben ik bij veel verschillende dokters en psychiaters geweest om erachter te komen wat er gebeurd was en om gediagnosticeerd te worden.

Advertentie

Het kostte vijf jaar om erachter te komen wat er aan de hand was?
Ja. Op het moment dat het gebeurde studeerde ik psychologie. Het was een vreemd soort toeval, denk ik. Ik was aan het leren voor mijn tentamens en ik had allerlei boeken over hersenen en gedrag geleend bij de bibliotheek. Dus toen ik het geheugenverlies kreeg en besefte dat het misschien voor altijd zou zijn, probeerde ik uit te zoeken wat er met me aan de hand kon zijn. We vonden het antwoord uiteindelijk in een psychologieboek. Toen ik 'transiënte globale amnesie' tegenkwam dacht ik dat ik dat misschien had, omdat ik telefoonnummers en bepaalde vaardigheden wel had onthouden, maar de geboorte van mijn zoon niet. De dokter verwierp het idee, maar ik zei: "Nee, ik weet het zeker: heb transiënte globale amnesie." Ik had op dat moment een enorme behoefte aan houvast en ik denk dat het hielp. Die psychologieboeken waren mijn redding.

"Ik heb het gevoel dat ik een tweede kans heb gekregen."

Je schrijft al je hele leven verhalen over je leven op in je dagboeken, toch?
Ja, ik had twintig jaar aan dagboeken. Als tiener vond ik het triest om erachter te komen dat ik als volwassene al die tijd een dagboek had bijgehouden, maar ik was ook wel heel blij dat ze er waren. Ze hielpen me om beetje bij beetje het ingewikkelde volwassen leven te begrijpen.

Hoe was het om over je leven te lezen, zonder je er iets van te herinneren?
Het was net alsof ik over het leven van iemand anders las, aangezien ik er geen enkele emotionele verbondenheid bij voelde. Het was niet mijn leven. Het was echt enorm intens, om zo over je eigen leven te lezen. Hoe meer ik las, hoe meer ik betrokken raakte met het leven van deze vrouw en ik raakte steeds meer aan haar gehecht. Ik werd steeds begripvoller en barmhartiger. Als je 15 bent heb je geen idee hoe je zal zijn als je 32 bent. Als je zeventien jaar later in de toekomst wakker wordt, dan blijkt dat niets heeft uitgepakt zoals je verwachtte. Ik was een alleenstaande moeder, woonde in een klein gemeenschappelijk huis met een kat en ik had een afgetrapte auto. Ik had geen werk, studeerde psychologie en kreeg wat geld van de overheid. Hoe was het zo ver gekomen? Ik was zo teleurgesteld, zo vol walging, en zo verslagen over mijn volwassen leven, dat ik er geen deel van wilde uitmaken, totdat ik de dagboeken begon te lezen. Die hielpen me te begrijpen wat er eigenlijk was gebeurd in die zeventien jaar. Tegen de tijd dat ik het laatste dagboek las had ik een heel sterk gevoel van medeleven voor mezelf.

Advertentie

Heeft dat de manier veranderd waarop je verder leefde als volwassene?
Absoluut. In de dagboeken las ik dat ik drugsverslaafd was geweest en getraumatiseerd was door seksueel misbruik. Ik werd verkeerd gediagnosticeerd met een bipolaire stoornis, ik gebruikte veel LSD in mijn tienerjaren, de relatie met mijn moeder was kapot omdat ze alcoholist was… Er stond zoveel in waardoor ik begreep dat niet alles zo zwart-wit was als ik dacht, vanuit mijn tienerperspectief. Tieners kunnen erg zwart-wit denken – volwassenen weten dat het leven veel ingewikkelder is. Toen ik dit allemaal te weten kwam kon ik mezelf vergeven, maar het was ook een stimulans om mijn leven drastisch te veranderen. Ik ging een herstelprogramma volgen, verbrak slechte vriendschappen en relaties, ik ging sporten, stopte met roken, en ik begon met schrijven. Ik begon eindelijk te begrijpen hoe het zou zijn om een leven te leven dat niet gebaseerd was op een slachtofferrol. Ik heb het gevoel dat ik een tweede kans heb gekregen.

Je moest jezelf door de ogen van een vijftienjarige zien om je leven te veranderen?
Toen ik vijftien was had ik allemaal toekomstdromen – wensen over wie ik zou zijn als ik opgroeide, of de vrouw die ik uiteindelijk zou worden. Ik zag ontzettend veel potentie in mezelf om te bereiken wat ik maar wilde. Ik wilde journalist worden, over de wereld reizen, en ik wist dat ik iets artistieks wilde doen. Die dromen werden binnen een jaar kapotgemaakt toen ik vijftien was, toen mijn hele familieleven uit elkaar viel. Het was mijn eerste echte poging om een overdosis te nemen. De relatie met mijn moeder liep stuk en ik had het gevoel dat ik niet belangrijk was. Ik dacht dat als ik niet de dingen kon doen waarvan ik droomde, dat het allemaal geen zin meer had. Ik dacht: ik doe er niet toe. Daardoor ging ik veel drugs gebruiken en leefde ik een slecht leven. Ik geloofde niet in mezelf.

Advertentie

Toen kreeg ik Leo, mijn zoon, en ik beloofde hem dat ik al mijn problemen en alle littekens die ik had opgelopen met al mijn kracht zou verhelpen. Mijn twintiger jaren waren een soort zoektocht om dingen uit mijn verleden te genezen, maar ik zat flink vast in het verleden en de trauma's die ik had opgelopen. Ik had nooit het gevoel dat ik het volledig achter me kon laten. Er waren momenten waarop het wel goed ging, maar als er dan iets gebeurde zat ik meteen weer zwaar in de put. Het enige wat me hielp waren drugs. Pas na het geheugenverlies hadden mijn hersenen zoiets van: dat gaan we zo niet meer doen.

Dus het feit dat je wakker werd en geloofde dat je vijftien was, was toevallig heel belangrijk, omdat in die periode je problemen begonnen.
Het is moeilijk uit te leggen in een interview (daarom schreef ik het boek), omdat het allemaal behoorlijk complex is. Toen het verhaal net uitkwam vroegen mensen me: "Waarom vijftien?" Ik zei dan: "Ik ging terug naar een tijd waarin ik me veilig voelde." Vijftien was het punt in mijn leven waarop ik de hoop verloor en waarop ik geloofde dat ik het niet verdiende om een goed leven te leiden. Ik geloofde dat het niks uitmaakte. Het had geen zin om te geloven dat ik mijn dromen kon waarmaken, omdat ik dacht dat ik altijd het slachtoffer van anderen zou zijn, of dat mensen me pijn zouden doen en de grond in zouden trappen.

Toen ik het geheugenverlies kreeg kon ik me dat niet herinneren. Pas toen ik de dagboeken aan het lezen was en aankwam bij degene die ik was toen ik vijftien en zestien was, herinnerde ik dingen weer. Door dat dagboek besefte ik me dat het allemaal bij mijzelf was begonnen.

Advertentie

Terwijl dit allemaal gebeurde woonde je samen met je tienjarige zoon, waarvan je dus niet kon herinneren dat hij jouw kind was. Hoe ging hij ermee om?
De eerste paar uur dat ik geheugenverlies had was hij op school, dus mijn zus en Katie bereidden me een beetje voor: "Je hebt een zoon, zijn naam is Leo. Hij is tien jaar oud, hij houdt van skateboarden en het is een goede jongen." Dus toen ik hem ging ophalen van school ging mijn zus met me mee. In de auto bespraken we hoe we het gingen doen, en ik had zoiets van: "Nee, nee, vertel het hem niet," omdat ik er toen nog van overtuigd was dat ik wel weer wakker zou worden in 1992. Ik vond dat we hem niet bang moesten maken.

Ik weet nu nog goed hoe ik me voelde toen hij de school uitliep, maar ik kan het niet beschrijven. Het was echt een enorme schok dat ik een kind had – ik wilde vroeger nooit kinderen – maar het was op een bepaalde manier ook heel leuk om een miniatuurversie van mezelf te zien. Hij lijkt heel veel op mijn zus en op mij en hij had een grote glimlach op zijn gezicht toen hij naar ons toe liep. Ik was erg onder de indruk van hem, vooral door de manier waarop hij praatte. Ik was helemaal overweldigd toen ik werd voorgesteld aan een tienjarige, kleinere versie van mij. Hij zag er zo cool en rustig uit. Ik wilde hem een high-five geven, omdat mijn zus mij een high-five gaf, maar hij keek me vreemd aan en gaf me zijn schooltas en liep weg. Ik zei: "Hm, blijkbaar geven moeders hun kinderen geen high-fives?" Ik moest echt precies de aanwijzingen van mijn zus opvolgen, omdat ik geen idee had hoe ik met hem om moest gaan, maar ook verborgen wilde houden dat ik me een vijftienjarige voelde.

"Het geheugenverlies was niet alleen een katalysator om verandering in mijn leven te brengen; maar ook in de levens van mijn zus en moeder."

Heb je het hem uiteindelijk verteld? Als je het zo vertelt lijkt het alsof hij toch iets door moet hebben gehad.
Een paar maanden na het geheugenverlies hebben we erover gepraat. Ik vroeg hem: "Vermoedde je iets?" Hij zei: "Ik wist dat er iets aan de hand was en ik vroeg me al af waarom je aan mij vroeg hoe laat ik naar bed moest. Ik dacht dat je een grapje maakte."

Ik weet dat het moeilijk te geloven is, en sommige mensen zeiden: "Nou, mijn kind zou het meteen door hebben gehad." En hij wist het ook wel, tot een bepaalde hoogte, omdat ik zijn moeder ben en hij mijn zoon is. Hij kent me. Ik kan ook niet genoeg benadrukken hoeveel Simone en Katie hebben geholpen. In principe werden zij de moeders en zorgden ze voor de vijftienjarige ik en de tienjarige Leo, die als mijn jongere broertje voelde, op wie ik paste. Het voelde precies alsof ik een jong broertje had. Hij liet me kennis maken met de wonderlijke technologie uit de 21e eeuw: Xbox, Playstation, Google, YouTube. De momenten waarop ik met hem was waren de enige momenten dat ik niet bang was.

Het is zeven jaar geleden dat het gebeurde. Hoe gaat het nu met je?
Het gaat heel goed met me – zowel mentaal als fysiek. Leo is nu zeventien jaar oud. Hij skateboardt nog steeds en werkt in de digitale marketing. Mijn zus woont in Dubai en we zijn beste vrienden. Het geheugenverlies was niet alleen een drijfveer om verandering in mijn leven te brengen, maar ook in de levens van mijn zus en moeder. Mijn moeder is nu zes jaar nuchter en we zijn heel close. Toen ik het geheugenverlies kreeg had ik haar vier jaar niet gezien – nu zijn we elkaars beste vrienden. Er zijn zoveel positieve veranderingen in mijn leven geweest. Het leven is natuurlijk nog steeds niet perfect. Ik word nog steeds ongesteld, ik eet nog steeds te veel chocola, ik drink nog steeds te veel wijn en ik ben nog steeds mens. Maar het is nu anders.

Als ik wakker word concentreer ik me op wat echt belangrijk is in het leven. Zelfs als het maar één ding per dag is, probeer ik dingen te doen waardoor ik me goed voel over mezelf. Lange tijd voordat ik het geheugenverlies kreeg werd ik omringd door mensen die me een slecht gevoel over mezelf gaven. Het geheugenverlies was ervoor nodig om in te zien dat ik me niet zo hoefde te voelen. Op die grond bouw ik mijn leven nu.

Lees ook:
Zo voelt het om schizofreen te worden De avond dat mijn vriendin vergat wie ik was