De brenger van slecht nieuws

Foto: Richard Siemion

Volgens Commandant Richard Siemion heeft het beroep van aanzegger een flinke ontwikkeling doorgemaakt. Aanzeggers, de soldaten in het leger die nabestaanden van overleden soldaten het slechte nieuws persoonlijk komen brengen, bestaan al honderden jaren. Tegenwoordig is er een specifiek protocol voor dit werk, waar slimme aanzeggers zich volgens Siemion goed aan houden. Slecht nieuws brengen is een gevoelige zaak, zo bleek ook maar weer eens toen duidelijk werd dat het vliegtuig van Malaysia Airlines in zee was gestort. De vliegtuigmaatschappij stelde de nabestaanden er via een sms’je van op de hoogte dat geen van de inzittenden de crash hadden overleefd. Dan pakken de soldaten in de Verenigde Staten het toch een stuk beter aan.

 “Er zijn nog steeds genoeg oorlogen gaande,” begint commandant Richard Siemion.”Er komen nog steeds soldaten te overlijden. Niet meer zoveel als voorheen, maar het gebeurt. En wanneer dat het geval is, stuurt het leger iemand zoals ik naar de nabestaanden om ze in te lichten.”

Commandant Siemion is onlangs met eervol ontslag vertrokken, maar voor zijn vertrek was hij een van de aanzeggers in het noordelijke gedeelte van New York. Dat betekende dat, zodra bekend werd dat een Amerikaanse soldaat was overleden, hij maximaal vier uur de tijd had om de familie van de overledene te vinden en het slechte nieuws te brengen.

De fascinatie voor het werk van aanzeggers begon bijna een decennium geleden te groeien, toen er in 2006 een serie artikelen in de Rocky Mountain News verscheen over mariniers die dezelfde functie uitoefenden als Siemion. De serie won een Pulitzer. In 2009 speelde Woody Harrelson een aanzegger in de onafhankelijke film The Messenger.

Ik sprak de 31-jarige Siemion over zijn persoonlijke ervaringen met het werk.

VICE: Meldde je jezelf vrijwillig aan voor deze functie?

Captain Siemon: Nee, ik ben erop gezet. Ik was net terug van mijn eerste missie in Afghanistan toen de officier van mijn bataljon me naar een training voor aanzeggers stuurde.

Wat leerde je tijdens die training?
Je leert dat er geen goede manier is om iemand te vertellen dat hun dierbare niet meer terugkomt van de oorlog. En je leert dat er ontzettend veel slechte manieren zijn. Vroeger kregen nabestaanden een telegram, of werd een taxichauffeur betaald om even bij ze aan te bellen en het nieuws te brengen. Of ze hoorden het via via. De Verenigde Staten heeft er met vallen en opstaan van geleerd, we doen het zo goed als mogelijk is. Ik werkte in mijn werk als commandant nooit honderd procent volgens het boekje, maar met dit werk deed ik dat wel. Er zijn goede redenen om het huidige protocol te volgen. Het is geen werk voor creatievelingen.

Wat denk je dat je goed deed?
Ten eerste is het belangrijk om te weten dat dit werk altijd voorgaat, ook wanneer je midden in een belangrijke briefing zit en je wordt gebeld dat je naar een paar nabestaanden moet. Op dat moment laat je alles waar je mee bezig bent direct vallen. Je gaat naar ze toe, je brengt ze het nieuws persoonlijk. Natuurlijk zie je die mensen daarna nooit meer, maar als mijn broer zou komen te overlijden zou ik willen dat iemand langskwam om het me persoonlijk te vertellen.

Leerden ze je ook je eigen emoties onder controle te houden?
Mijn leidinggevenden weten heel goed hoe zwaar dit werk kan zijn, daar houden ze rekening mee. Iedereen gaat er natuurlijk anders mee om: ik heb wel eens gehoord van iemand die hetzelfde werk deed, en die uiteindelijk zelf voor een trein is gesprongen. Ik denk dat ik het gezien de omstandigheden beter aankon dan de meeste mensen. Ik deed het werk graag. Het is pijnlijk en verschrikkelijk, maar je bewijst mensen een belangrijke dienst, daar doe ik het voor.

Houd je tijdens het werk een bepaalde volgorde aan?
Je krijgt allereerst een briefing, dan trek je je blauwe uniform aan en check je de administratie. Op dat moment besef je hoe belangrijk het is dat de administratie goed wordt gedaan: elke soldaat vult een formulier in waarop ze ook hun adres noteren. Soms is het handschrift moeilijk te lezen, dat levert weleens frustraties op.

Gebruik je ook weleens andere manieren om achter het adres van een overleden soldaat te komen?
Er zijn altijd manieren – zo zijn er altijd dossiers van hun carrière in het leger: waar ze naartoe zijn uitgezonden, in welke eenheden ze hebben gezeten, soms staat erbij welke onderscheidingen ze hebben gekregen. Wat ik inmiddels ook doe, is Facebook-profielen bekijken om te zien hoe de overledene eruit zag, en hoe zijn vrouw en kinderen eruitzien. Je wilt niet bij iemand aanbellen en ze vervolgens moeten vragen of ze die-en-die zijn. Dat rekt het hele proces onnodig op. Je wil zo snel mogelijk het huis worden binnengevraagd, zodat je niet te lang in het volle zicht van nieuwsgierige buren staat.

Hoe is de autorit ernaartoe?
Volgens het protocol reis je samen met een pastoor of andere geestelijk begeleider, dus meestal valt er wel wat te kletsen – over van alles eigenlijk. Veel van die situaties hadden wel wat weg van een scène uit een film van Quentin Tarantino. Je zit de hele tijd in onzekerheid, het soort onzekerheid waar het geweld normaliter op zou volgen.

Alleen is er in dit geval eerder sprake van emotioneel dan fysiek geweld.
Dat is wel een goede manier om het te zeggen.

Waar praatten jullie in de auto over?
We maakten grapjes en probeerden af en toe wat te lachen, om de spanning een beetje te doorbreken. Tussendoor oefende ik ook mijn boodschap aan de nabestaanden, en gaf de pastoor feedback op hoe het klonk. Je moet het alleen niet te vaak opzeggen, dan ga je als een robot klinken.

Hoe breng je het nieuws dan precies?
Het is een soort monoloog, met een script dat ik uit mijn hoofd ken. Het enige dat er op het moment zelf wordt aangepast zijn de namen en locaties.

Hoe begint het script?
Het leger moet u helaas informeren dat uw zoon, of echtgenoot, of broer — dat is natuurlijk afhankelijk van wie het was — gisteren tijdens zijn dienst is omgekomen op deze-en-deze locatie. Verder geef je details van zijn dood, voor zover je dat weet, bijvoorbeeld wat het is geweest waar hij aan is overleden. Wat je ook zegt, ze zullen altijd om meer details vragen. Onze standaardreactie is dan altijd: “Er is een onderzoek gaande, zodra dit is afgerond krijgt u volledige toegang tot het rapport.”

Hoe reageren ze op je?
Met totale verslagenheid. Ik heb ook horrorverhalen gehoord waarbij mensen als reactie hun shotgun tevoorschijn haalden of situaties waarin bleek dat de echtgenote van de overledene hem al tijden ontrouw was en alleen maar was geïnteresseerd in het bedrag dat ze zou krijgen. Ik heb dergelijke dingen gelukkig zelf nooit meegemaakt, ik heb altijd de liefde van de nabestaanden voor de persoon die ze waren verloren kunnen zien. Misschien was ik voordat ik aanzegger werd wat cynischer over soldatenvrouwen, maar ik heb echt beseft hoe zwaar het ook voor hen kan zijn.

Wisten de families vaak direct al waarom je voor hun deur stond?
Vaak genoeg, zodra ik de auto uitstapte al. Mensen met familieleden die dienst deden in oorlogsgebieden zijn iedere dag bang om je voor hun deur te krijgen. Soms is ontkenning bij de familieleden ook erg sterk aanwezig: ze blijven vastklampen aan de hoop dat het niet zo erg is als het lijkt. Eén keer toen ik net het slechte nieuws aankondigde liep de vrouw van de deur weg om haar blaffende hond te kalmeren. Ze bleef een paar minuten weg en toen moest ik weer opnieuw beginnen.

Bleef je weleens langer om mensen te troosten?
Dat is niet mijn werk, daar zijn de geestelijk begeleiders voor. Het lijkt ‘t meest voor de hand liggend om iemand die haar man of zoon heeft verloren een knuffel te geven, maar ik moest na het afleveren van de boodschap weer een stap achteruit doen en niet persoonlijk worden.

Wat deden de geestelijk begeleiders precies?
Dat hing er vanaf: sommigen waren mormoons, anderen protestant of katholiek. Ze hebben allemaal een eigen soort training gehad. Meestal legden ze gewoon een hand op de schouder van de familieleden en vroegen ze wat ze nodig hadden.

Hoe wist je wanneer het tijd werd om weg te gaan?
Het is niet de bedoeling om te blijven hangen, en dat heb ik ook nooit geprobeerd. Ik probeer zoveel mogelijk informatie te geven, ook om het werk van de officier die na mijn bezoek het contact met de familie coördineert, te verlichten. Er stond ooit een keer een vrouw voor me die zei dat ze er genoeg van had steeds mensen in uniform te moeten zien, waarop ik vroeg of het voor haar gemakkelijker zou zijn als iemand in burgerkleding langs zou komen. Dat was het geval, dus dat was wat er vervolgens gebeurde. Weduwen van soldaten krijgen alles wat ze willen. De afdeling die over deze zaken gaat heeft veel respect voor de behoeftes van de nabestaanden.

Wat was het moeilijkste dat je tijdens je werk hebt meegemaakt?
Vaak werd er gevraagd of de overleden soldaat heeft geleden voor zijn dood. Ik lieg nooit, ik zeg nooit dat hij niet heeft geleden, dus zeg ik dat ik het niet weet. Het zou cru zijn als later in het rapport blijkt dat hij anderhalf uur verschrikkelijk pijn heeft geleden. Ooit vroeg iemand me: “Waarom? Waarom is dit gebeurd?” Het enige wat ik daarop kon antwoorden, was: “Ik denk eerlijk gezegd dat ik nooit in staat zal zijn die vraag te beantwoorden, ik zou er duizend jaar over kunnen doen en het antwoord nog niet weten.”

Roc’s nieuwe boek, And, is vorig jaar gepubliceerd. Meer details kun je vinden op zijn website.