FOTO'S DOOR ISOLDE WOUDSTRA
Isolde Woudstra ontmoette Melissa via een forum voor mensen die willen praten over hun wens om te sterven. Isolde fotografeerde haar drie jaar lang en bouwde een band met haar op. Eind vorig jaar stapte Melissa uit het leven. Op de volgende pagina’s zie je een selectie uit de foto’s die Isolde in die drie jaar schoot. Het is een van de verdrietigste fotoseries die we ooit publiceerden, maar we laten de beelden zien omdat dit voor een kleine groep mensen de dagelijkse werkelijkheid is en het een verhaal is dat we wilden vertellen. We spraken Isolde erover.
Vice: Hoe heb je Melissa leren kennen?
Isolde Woudstra: In 2007 moest ik afstuderen in fotografie aan de HKU. Daarvoor wilde ik iets doen met psychische problemen. Via internetfora deed ik oproepen om te vertellen dat ik op zoek was naar mensen die depressief zijn en eigenlijk dood willen. Zo kwam ik in contact met Melissa. Waarom wilde je iemand fotograferen die niet meer wilde leven?
Een doodswens hebben is een fascinerend iets. Het is ook nog steeds een soort taboe, ondanks dat er jaarlijks zo’n 94.000 mensen in Nederland een poging tot zelfdodig doen. En er gemiddeld vier mensen per dag inderdaad aan overlijden. Ik wilde een soort stem kunnen zijn voor een hele grote groep mensen die niet gehoord worden, hoe afgezaagd dat ook klinkt. Ik denk dat heel veel mensen die voor een trein springen het liefst gewoon rustig op bed met een pilletje willen sterven, omringd door geliefden. Maar dat mag niet. Begrijp me niet verkeerd: het is niet iets wat je licht moet nemen. Maar ik geloof wel dat er mensen zijn die tien jaar lang heel goed hebben nagedacht en dan zeggen: “Ja, dit is echt wat ik wil.” Ik vind dat je dan het recht hebt om te sterven. Hoe ging het eerste contact met Melissa?
De eerste keer dat we afspraken zijn we Chocomel gaan drinken op het terras. Het was het eind van de winter. Toen ik haar leerde kennen zat ze nog in een gesloten instelling. Al vrij snel daarna kon ze zelfstandig onder toezicht gaan wonen. Ze was toen 24. Ze was 14 toen ze haar eerste zelfmoordpoging ondernam. Melissa had zware borderline. Ze werd vroeger gepest op school en de middelbare school heeft ze geloof ik niet afgemaakt. Maar toen ik haar leerde kennen leek het net de goede kant op te gaan. In het begin kletsten we gewoon wat. En natuurlijk vertelde ik wat ik van plan was, en of zij dat zag zitten. Het klikte dus wel.
Ja. Ze vond het fijn vond dat ze zo open over het onderwerp kon praten met een leeftijdsgenoot. De meeste mensen met wie ze daar over kon praten waren haar artsen, en haar psychiater, mensen uit de zorg. En het waren altijd mensen die eigenlijk ook als taak hadden om haar te laten inzien dat het leven het waard is om te leven, terwijl ik daar, denk ik, veel objectiever in stond. Nou weet ik ook niet of dat goed is, maar ik weet wel dat zij het fijn vond dat ik niet oordeelde. Het was zoals het was.
Ik ging niet tegen haar zeggen: ach het gaat wel over, morgen schijnt de zon weer, het komt wel goed. Natuurlijk probeer je iemand wel te troosten of te kalmeren. We hadden het gezellig samen. We gingen wandelen, of naar het café, dingetjes doen. Maar toch ging het niet goed met haar.
Ze gebruikte al een paar jaar zware medicijnen. Ze had bijvoorbeeld een medicijn tegen psychoses, dat heel zwaar was. Daar voelde ze zich dan weer erg slecht door. Als ze het niet nam kreeg ze die psychoses weer. Die psychoses duurden dan geloof ik een dag ofzo. Ze vertelde eens een keer dat ze tijdens een psychose aan mensen hun huidstint dacht te kunnen zien of ze van een andere planeet kwamen. En dan ging ze mensen op straat aanspreken en ze dat vertellen. En als ze uit die psychose kwam, dan kon ze zich dat herinneren en dan dacht ze: oh, wat heb ik nou weer gedaan, en wat moeten die mensen gedacht hebben. En dat verergerde haar verdriet weer.
Ja. Ze wist dat wat ze deed niet klopte. Ze zag goed in dat het onzin was. En ze schaamde zich daar voor. Daar praatte ze over met mij. Bijna op een giechelende manier. “Oh, wat ik nou vorige week weer heb gedaan.” Maar ik kan me voorstellen dat dat de dingen zijn die het leven zo zwaar maken. Dat je van jezelf door hebt dat je anders bent.Hoe is haar familie?
Ze heeft twee broertjes. En heel lieve ouders. Hele aardige mensen. Ze hebben het er heel moeilijk mee. Ze zag haar ouders geloof ik niet heel veel. Ze vertelde wel dat ze veel met haar moeder belde. Haar ouders hielden de hoop dat er ooit een behandelmethode zou komen die werkte. Zo zijn ze tegenwoordig weer aan het proberen of behandeling met electroshocktherapie mensen als Melissa zou kunnen helpen. Maar Melissa zag er tegenop om te wachten op nog een behandelmethode waarvan niet zeker was of die zou helpen. Volgens mij heeft het voor Melissa allemaal te lang geduurd. Ze zat al dertien jaar te wachten. En hoe lang blijf je wachten? Ik kan me voorstellen dat je je op een gegeven moment afvraagt of dat lange wachten het wel waard is. Werd je er verdrietig van? De serie is deprimerend. Wel lief en integer, maar ook loodzwaar.
Dat viel wel mee hoor. We konden samen lachen. Het kwam ook weleens voor dat zij vertelde hoe ze zich voelde en dat ik vervolgens in tranen uitbarstte en dat we daar samen zaten te sniffen. Zo van, wat een kutsituatie. Daar word je wel in meegenomen als je een relatie met iemand aangaat. Maar het was eigenlijk best een opgewekt meisje. Hoe is ze overleden?
Ze is op bed overleden, voor zover ik weet. Ik weet niet alle details. Ze heeft op een gegeven moment contact gezocht met de NVVE, de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie. Hulp bij zelfdoding is verboden, maar je mag natuurlijk wel aan iemands bed zitten. Iemand van de NVVE heeft haar toen bijgestaan in haar overlijden. Als je dat wilt blijft die persoon aan je bed zitten tot je overleden bent. Voor zover ik weet heeft zij op internet medicijnen besteld. Met een bepaalde cocktail val je in slaap en word je niet meer wakker. Hoe hoorde jij dat toen? Wist je van tevoren dat ze dat ging doen?
Ze heeft het niet letterlijk gezegd. Het is ook zo moeilijk, omdat het wettelijk allemaal zo lastig is. Ze had al wel eens eerder bij haar artsen om euthanasie gevraagd. Tevergeefs. Als ze tegen iemand in haar omgeving had gezegd dat ze het heft in eigen handen ging nemen, dan was ze weer opgenomen in een instelling. En ze heeft alles op alles gezet om dat te voorkomen. Als je uit het leven wilt stappen, dan moet je daar ook een beetje koelbloedig mee omgaan. Maar ze gaf wel hints. Op een gegeven moment belde ze en zei ze: “Kun je volgende week komen, want ik wil je nog een keer zien,” zonder erbij te zeggen, “want daarna ben ik dood.” Ze wilde met me uit eten bij de Chinees. Dat was haar lievelingsrestaurant. Toen zijn we daar uit eten gegaan. Bij het afscheid op het station zei ze: “Ik houd van je, je betekent heel veel voor me.” Twee weken na dat etentje was ze dood. Hoe kwam je er achter dat ze was overleden?
Haar ouders belden me. Ik was nog nooit gebeld door haar ouders, dus toen ik hoorde dat het de moeder was wist ik eigenlijk meteen wat er aan de hand was. “Ze is overleden.” Ze had haar hele uitvaart al geregeld, en haar begrafenisoutfit al klaargelegd. Ze had haar grafsteen en rouwkaart al uitgezocht. En alle adressen waar een kaart heen moest. Dat telefoontje leek op een filmscène. Ik schrok er zelf toch heel erg van. Ik wist hoe verdrietig haar ouders waren, dus ik durfde het bijna niet te denken, maar ik had stiekem toch ook ergens zoiets van: het is je gelukt, wat fijn voor je. Ik kon erin berusten.Dit artikel komt uit het oktobernummer van 2010. Klik door voor meer foto's.
Advertentie
Isolde Woudstra: In 2007 moest ik afstuderen in fotografie aan de HKU. Daarvoor wilde ik iets doen met psychische problemen. Via internetfora deed ik oproepen om te vertellen dat ik op zoek was naar mensen die depressief zijn en eigenlijk dood willen. Zo kwam ik in contact met Melissa. Waarom wilde je iemand fotograferen die niet meer wilde leven?
Een doodswens hebben is een fascinerend iets. Het is ook nog steeds een soort taboe, ondanks dat er jaarlijks zo’n 94.000 mensen in Nederland een poging tot zelfdodig doen. En er gemiddeld vier mensen per dag inderdaad aan overlijden. Ik wilde een soort stem kunnen zijn voor een hele grote groep mensen die niet gehoord worden, hoe afgezaagd dat ook klinkt. Ik denk dat heel veel mensen die voor een trein springen het liefst gewoon rustig op bed met een pilletje willen sterven, omringd door geliefden. Maar dat mag niet. Begrijp me niet verkeerd: het is niet iets wat je licht moet nemen. Maar ik geloof wel dat er mensen zijn die tien jaar lang heel goed hebben nagedacht en dan zeggen: “Ja, dit is echt wat ik wil.” Ik vind dat je dan het recht hebt om te sterven. Hoe ging het eerste contact met Melissa?
De eerste keer dat we afspraken zijn we Chocomel gaan drinken op het terras. Het was het eind van de winter. Toen ik haar leerde kennen zat ze nog in een gesloten instelling. Al vrij snel daarna kon ze zelfstandig onder toezicht gaan wonen. Ze was toen 24. Ze was 14 toen ze haar eerste zelfmoordpoging ondernam. Melissa had zware borderline. Ze werd vroeger gepest op school en de middelbare school heeft ze geloof ik niet afgemaakt. Maar toen ik haar leerde kennen leek het net de goede kant op te gaan. In het begin kletsten we gewoon wat. En natuurlijk vertelde ik wat ik van plan was, en of zij dat zag zitten. Het klikte dus wel.
Ja. Ze vond het fijn vond dat ze zo open over het onderwerp kon praten met een leeftijdsgenoot. De meeste mensen met wie ze daar over kon praten waren haar artsen, en haar psychiater, mensen uit de zorg. En het waren altijd mensen die eigenlijk ook als taak hadden om haar te laten inzien dat het leven het waard is om te leven, terwijl ik daar, denk ik, veel objectiever in stond. Nou weet ik ook niet of dat goed is, maar ik weet wel dat zij het fijn vond dat ik niet oordeelde. Het was zoals het was.
Ik ging niet tegen haar zeggen: ach het gaat wel over, morgen schijnt de zon weer, het komt wel goed. Natuurlijk probeer je iemand wel te troosten of te kalmeren. We hadden het gezellig samen. We gingen wandelen, of naar het café, dingetjes doen. Maar toch ging het niet goed met haar.
Ze gebruikte al een paar jaar zware medicijnen. Ze had bijvoorbeeld een medicijn tegen psychoses, dat heel zwaar was. Daar voelde ze zich dan weer erg slecht door. Als ze het niet nam kreeg ze die psychoses weer. Die psychoses duurden dan geloof ik een dag ofzo. Ze vertelde eens een keer dat ze tijdens een psychose aan mensen hun huidstint dacht te kunnen zien of ze van een andere planeet kwamen. En dan ging ze mensen op straat aanspreken en ze dat vertellen. En als ze uit die psychose kwam, dan kon ze zich dat herinneren en dan dacht ze: oh, wat heb ik nou weer gedaan, en wat moeten die mensen gedacht hebben. En dat verergerde haar verdriet weer.
Ja. Ze wist dat wat ze deed niet klopte. Ze zag goed in dat het onzin was. En ze schaamde zich daar voor. Daar praatte ze over met mij. Bijna op een giechelende manier. “Oh, wat ik nou vorige week weer heb gedaan.” Maar ik kan me voorstellen dat dat de dingen zijn die het leven zo zwaar maken. Dat je van jezelf door hebt dat je anders bent.
Advertentie
Ze heeft twee broertjes. En heel lieve ouders. Hele aardige mensen. Ze hebben het er heel moeilijk mee. Ze zag haar ouders geloof ik niet heel veel. Ze vertelde wel dat ze veel met haar moeder belde. Haar ouders hielden de hoop dat er ooit een behandelmethode zou komen die werkte. Zo zijn ze tegenwoordig weer aan het proberen of behandeling met electroshocktherapie mensen als Melissa zou kunnen helpen. Maar Melissa zag er tegenop om te wachten op nog een behandelmethode waarvan niet zeker was of die zou helpen. Volgens mij heeft het voor Melissa allemaal te lang geduurd. Ze zat al dertien jaar te wachten. En hoe lang blijf je wachten? Ik kan me voorstellen dat je je op een gegeven moment afvraagt of dat lange wachten het wel waard is. Werd je er verdrietig van? De serie is deprimerend. Wel lief en integer, maar ook loodzwaar.
Dat viel wel mee hoor. We konden samen lachen. Het kwam ook weleens voor dat zij vertelde hoe ze zich voelde en dat ik vervolgens in tranen uitbarstte en dat we daar samen zaten te sniffen. Zo van, wat een kutsituatie. Daar word je wel in meegenomen als je een relatie met iemand aangaat. Maar het was eigenlijk best een opgewekt meisje. Hoe is ze overleden?
Ze is op bed overleden, voor zover ik weet. Ik weet niet alle details. Ze heeft op een gegeven moment contact gezocht met de NVVE, de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie. Hulp bij zelfdoding is verboden, maar je mag natuurlijk wel aan iemands bed zitten. Iemand van de NVVE heeft haar toen bijgestaan in haar overlijden. Als je dat wilt blijft die persoon aan je bed zitten tot je overleden bent. Voor zover ik weet heeft zij op internet medicijnen besteld. Met een bepaalde cocktail val je in slaap en word je niet meer wakker. Hoe hoorde jij dat toen? Wist je van tevoren dat ze dat ging doen?
Ze heeft het niet letterlijk gezegd. Het is ook zo moeilijk, omdat het wettelijk allemaal zo lastig is. Ze had al wel eens eerder bij haar artsen om euthanasie gevraagd. Tevergeefs. Als ze tegen iemand in haar omgeving had gezegd dat ze het heft in eigen handen ging nemen, dan was ze weer opgenomen in een instelling. En ze heeft alles op alles gezet om dat te voorkomen. Als je uit het leven wilt stappen, dan moet je daar ook een beetje koelbloedig mee omgaan. Maar ze gaf wel hints. Op een gegeven moment belde ze en zei ze: “Kun je volgende week komen, want ik wil je nog een keer zien,” zonder erbij te zeggen, “want daarna ben ik dood.” Ze wilde met me uit eten bij de Chinees. Dat was haar lievelingsrestaurant. Toen zijn we daar uit eten gegaan. Bij het afscheid op het station zei ze: “Ik houd van je, je betekent heel veel voor me.” Twee weken na dat etentje was ze dood. Hoe kwam je er achter dat ze was overleden?
Haar ouders belden me. Ik was nog nooit gebeld door haar ouders, dus toen ik hoorde dat het de moeder was wist ik eigenlijk meteen wat er aan de hand was. “Ze is overleden.” Ze had haar hele uitvaart al geregeld, en haar begrafenisoutfit al klaargelegd. Ze had haar grafsteen en rouwkaart al uitgezocht. En alle adressen waar een kaart heen moest. Dat telefoontje leek op een filmscène. Ik schrok er zelf toch heel erg van. Ik wist hoe verdrietig haar ouders waren, dus ik durfde het bijna niet te denken, maar ik had stiekem toch ook ergens zoiets van: het is je gelukt, wat fijn voor je. Ik kon erin berusten.
Advertentie