Een groep Oegandezen bestrijdt homofobie met een LGBT-tijdschrift

Afgelopen december kwam Vincent een week lang vlak voor sluitingstijd naar de printshop van een vriend in de hoofdstad van Oeganda. Ze wachtten om de hoek totdat de laatste klanten verdwenen. Als de winkel eenmaal leeg was, gingen ze snel naar binnen. De eigenaar overhandigde ze de sleutels en ging naar huis. De rolgordijnen gingen naar beneden en de twaalf uur daarna maakte Vincent, samen met een groep vrijwilligers, duizenden kopieën van wat nu geldt als een van de belangrijkste media in de Oegandese LGBTI*-geschiedenis.

"De eigenaar riskeert zijn zaak door ons te helpen," vertelde Vincent, die zijn achternaam niet openbaar wilde maken. "Het was belangrijk om het 's nachts te doen, zodat we onopgemerkt konden blijven. We willen geen problemen."

Het blad heet Bombastic Magazine en staat vol met verhalen van de sterk onderdrukte seksuele minderheden in Oeganda. In één van de verhalen vertelt een vrouw over de geruchten die op haar kantoor ontstonden, nadat ze niet inging op de seksuele toenaderingen van haar baas. Vlak na dit voorval zag ze haar naam staan in een anti-homoblad, waarna ze werd ontslagen. Op een andere pagina vertelt een transgenderlesbienne over de diepe depressie die haar borstgroei veroorzaakte.

Hoewel er genoeg droevige verhalen in Bombastic te lezen zijn, is het blad vooral kenmerkend voor de taaiheid van de gemeenschap. Het blad staat vol met nieuws over LGBTI-kwesties, seksuele openbaringen en artikelen tegen de beruchte homofobe cultuur in Oeganda. Bombastic Magazine leest als een soort pamflet. Volgens Vincent is het voornaamste doel van het blad om buitenstaanders over de kwestie te informeren.

"We eisen onze plek in de media op; er is geen ruimte voor ons op tv of op de radio," zei hij. "Weinig mensen hier hebben toegang tot internet, dus we wilden iets maken wat een boer of een taxichauffeur zonder radio ook mee zou kunnen krijgen."

"Homofobie is iets dat ontstaat als je geen homo's kent, maar wij zijn de mensen waar je mee woont en werkt; de mensen waar je mee uitgaat. Deze verhalen brengen dat gevoel over."

Homoseksualiteit is wettelijk verboden in meer dan zeventig landen wereldwijd, maar in 2009 werden de internationale schijnwerpers op Oeganda gericht, toen er een motie werd ingediend om homoseksualiteit met de dood te bestraffen. Er ontstond nog meer aandacht toen bekend werd dat drie christelijke Amerikanen hier deels verantwoordelijk voor waren.

Eerder dat jaar trokken deze drie uitgesproken pastoors, die beweren dat homoseksualiteit te genezen is en dat de "homobeweging" duivels is, naar Kampala voor een conferentie over de dreiging van de "homoplannen". Volgens The New York Times was dit een invloedrijk evenement, waar politieke leiders samenkwamen met duizenden burgers.

Enkele maanden later lag het wetsvoorstel tegen homoseksualiteit op tafel in het Oegandese parlement. Hoewel twee van de pastoors geen voorstander van de doodstraf waren, bleek later dat de derde, Scott Lively, de wetgevers achter gesloten deuren verder had voorgelicht. Drie jaar later werd hij door een Oegandese NGO aangeklaagd voor misdaden tegen de menselijkheid.

Een latere poging van het voorstel werd in 2013 goedgekeurd, maar deze werd in 2014 weer ingetrokken omdat er niet aan het quorum bleek te zijn voldaan. Hoewel de wet maar een paar maanden heeft bestaan, was de homofobie de afgelopen jaren enorm sterk, volgens Ambrose, die als vrijwilliger meehielp aan Bombastic en deel uitmaakte van de organisatie van de eerste gay pride in Oeganda.

"Sinds de invoering van deze wet zijn er veel mensen uit de LGBTI-gemeenschap verraden," vertelde Ambrose, verwijzend naar de gewoonte van nationale roddelbladen om de namen en foto's van mogelijke homoseksuelen te publiceren – soms als voorpaginanieuws en meestal gepaard met een oproep tot geweld. Ambrose is zelf al meerdere keren in de roddelbladen verschenen.

Toch was hij desondanks verrassend kalm, als hij over de strijd van zijn gemeenschap praatte. Toen ik vroeg of hij ooit aan politiek asiel heeft gedacht, wuifde hij dit weg. "Sommige mensen gaan weg omdat ze de druk niet aankunnen," vertelde hij, voordat hij begon te lachen. "Dit is een slagveld. Sommigen vechten, anderen vluchten en sommigen sterven. We vechten voor de vrijheid; voor een betere toekomst."

De impact van Bombastic is te zien aan de vloedgolf aan e-mails die Vincent en zijn team dagelijks ontvangen. Nadat alle vijftienduizend kopieën van de eerste editie verspreid waren, stroomde de steun binnen van over de hele wereld. Hun kleine redactie werd overspoeld met bedankjes, donaties en verzoeken van de media. "Ik heb zelf geen eens een exemplaar van het tijdschrift, zoveel vraag is er," aldus Ambrose.

"Het volk heeft dit echt nodig," vertelde Vincent. Hij vertelde dat veel steun vanuit ouders komt. Veel van de ouders zijn opgevoed met de ideeën over homo- en transgenderissues uit de demoniserende mediacampagnes, en waren Bombastic dankbaar voor het vertellen van verhalen die vergelijkbaar waren met die van hun kinderen. Dit inzicht zorgde vaak voor meer begrip onder ouders.

"Ze lezen deze verhalen, en herkennen dit van thuis. Vaak nemen ze dan contact op, omdat ze erover willen leren praten met hun kinderen," vertelde hij.

Een andere maatstaf van het succes van Bombastic was het bezoek van de Oegandese minister van ethiek en integriteit, Simon Lokodo. Lokodo is een fervente homofoob, bekend van zijn kruistocht tegen NGO's die zich zouden bezighouden met het promoten van homoseksualiteit. In 2012 voerde hij campagne om 38 NGO's te verbieden.

Lokodo liet de politie alle tijdschriften van Bombastic uit de openbare ruimte halen. "Tevergeefs, want de boodschap was toen al overgekomen," vertelde Vincent. "Het volk had het al gelezen, inclusief de minister. Dat was waar het om ging."

Het tijdschrift werd eerder al publiekelijk verbrand en de medewerkers zijn veelvuldig bedreigd. Toch hebben Vincent, Ambrose en de meer dan honderd andere vrijwilligers al een tweede editie op de planning staan, wederom met vijftienduizend kopieën en een ambitieus distributieplan. Ze willen dat iedere Oegandees een exemplaar in handen krijgt.

"De media focust binnen de LGBTI-gemeenschap voornamelijk op het activisme voor mensenrechten en tegen aids, maar er is nog zoveel meer aan de hand – zoveel meer mensen wiens stem je nooit hoort."

"Wij zagen de behoefte aan deze verhalen," zei hij, "en met Bombastic proberen we in die behoefte te voorzien."

* De Oegandese LGBT-gemeenschap noemt zichzelf 'LGBTI'. Die 'i' staat voor 'intersex'.