Een ontmoeting met een huurmoordenaar van het beruchte Zetas-kartel

De man die voor me zit in een goedkope hotelkamer wil niet dat ik beschrijf hoe hij eruitziet, al is er niet echt iets opvallends aan zijn uiterlijk. Ook mag ik de precieze locatie van de ontmoeting niet onthullen, en mag ik onder geen beding zijn echte naam of zijn gewoonlijke bijnaam gebruiken. In plaats daarvan heeft de leider van een groep huurmoordenaars voor het Zetaskartel in Veracruz, een van de dodelijkste staten in Mexico, zelf een naam bedacht die hij goed bij zijn carrière vindt passen: El Sangres, van het Spaanse woord 'sangre', dat bloed betekent.

Journalisten krijgen maar zelden de kans om met een actief lid van de Zetas te praten. VICE News bevestigde bij drie betrouwbare bronnen dat Sangres is wie hij zegt te zijn: een actieve Zeta die al vijf jaar bij het kartel zit, en de leider van een cel van huurmoordenaars die opereert in het midden van de staat. Hij zegt dat hij rond de tien huurmoordenaars onder zich heeft werken. Hij noemde ze zijn angelitos, of kleine engeltjes.

"Ze zijn een familie, mijn familie is de groep die ik leid, echte huurmoordenaars," zegt El Sangres. Hij zegt dat hoewel "mensen denken dat we slecht zijn," er goede redenen zijn waarom hij de opdracht krijgt om te doden. Zijn slachtoffers "waren iets verschuldigd" of hadden zich ingelaten met zaken waar ze ver bij vandaan hadden moeten blijven. Op een bijna trotse toon zegt hij dat hij geen andere misdaden pleegt, zoals chantage of diefstal. "Alleen moord."

"Ik ga niet je portemonnee of je telefoon stelen. Ik pik niet je horloge," zegt hij. "Ik krijg instructies om naar een bepaalde plek te gaan, bepaalde personen te vinden, hen te ontvoeren, en ervoor te zorgen dat ze nooit meer gezien worden."

De Zetas ontstonden in de noordoostelijke grensstaat Tamaulipas in de late jaren negentig. Het beruchte Golfkartel rekruteerde deserteurs van het Mexicaanse leger om een militante vleugel van hun criminele organisatie te vormen. De groep zwaar getrainde soldaten begon later onafhankelijk te opereren, en het verbond tussen het Golfkartel en de Zetas viel uiteindelijk uit elkaar in 2010, wat leidde tot een extreem gewelddadige bendeoorlog in Tamaulipas.

Ondertussen hadden de Zetas al een bloederige en brute reputatie opgebouwd. Ze hingen lijken aan bruggen, lieten afgehakte hoofden achter op schoolpleinen, en filmden zichzelf terwijl ze vrouwen in stukken hakten, en zetten deze filmpjes vervolgens online.

"We zaten eerst niet hier in Veracruz. We kwamen hier omdat de regering van Fidel dat vroeg," zegt El Sangres. Fidel is de politicus Fidel Herrera, die van 2004 tot 2010 de gouverneur van Veracruz was. In 2013 noemde het tijdschrift Forbes Herrera een van de tien meest corrupte politici van Mexico, vanwege zijn banden met de Zetas. El Sangres zegt dat het "Fidel" was die de Zetas in eerste instantie uitnodigde om naar Veracruz te komen, om wat "problemen" die hij had op te lossen. Maar, zegt de huurmoordenaar, de gouverneur verloor al snel de controle over het kartel. De Zetas hadden Veracruz op een gegeven moment in zo'n ijzeren greep, dat de lokale bevolking zwart komisch grapte dat de "z" in de naam van de staat staat voor Zetas.

Fernanda Rubí Salcedo is een van de vele slachtoffer van de gruweldaden van de Zetas.

De Zetas ontvoerden de 21-jarige vrouw op 7 september 2012, omdat een van de leiders haar als zijn vriendinnetje wilde hebben. Rubí en een paar vriendinnen waren aan het stappen in een trendy bar die de Bulldog heet in de stad Orizaba. Rond middernacht kwamen vier gewapende mannen de bar binnen en liepen recht op haar af. Hoewel het druk was in de Bulldog en de bar ook bewaakt werd door particuliere beveiligers, hield niemand de groep tegen toen ze de jonge vrouw aan haar haren van de dansvloer sleepten. Ze duwden haar in een auto en scheurden weg. De bar is slechts 45 meter verwijderd van het gemeentelijke politiehoofdkantoor, en ligt een paar honderd meter van een staatspolitiebasis.

"Ik heb het heel grondig onderzocht en gaf de autoriteiten adressen, namen, aanwijzingen. En waarom deden ze daar niets mee?" zegt haar moeder Araceli Salcedo. "Omdat ze de Zetas kennen, ze weten wie het heeft gedaan, en ze niks durven te beginnen tegen deze mensen."

Toch zijn de Zetas niet meer zo machtig als voorheen. Het eerste teken dat de macht van de Zetas in Veracruz aan het verslappen was, kwam in de vorm van een youtubefilmpje dat in juli 2011 werd geplaatst, waarin een grote groep gewapende en gemaskerde mannen te zien zijn die zichzelf Los Matazetas – de Zetakillers – noemen.

De Matazetas zijn een tak van het Jalisco New Generation Cartel (CJNG in het Spaans), en de video kondigde het begin aan van hun poging om de macht over Veracruz over te nemen. Het was het begin van een bloedige en gewelddadige strijd tussen de twee kartels die tot vandaag de dag wordt gevoerd. Het Jaliscokartel is nu een van de snelst groeiende kartels in Mexico, en is een belangrijke speler in verschillende staten zitten.

Vorig jaar publiceerde de Amerikaanse Drug Enforcement Administration (DEA) een kaart met daarop de distributie van kartels in Mexico. Ze wezen CJNG aan als de baas van centraal Veracruz. Een ander DEA-rapport uit 2015 noemde het CJNG en hun partners de Cuinis de rijkste drugssmokkelaars ter wereld; rijker dan het legendarische Sinaloakartel en hun leider Joaquín "El Chapo" Guzmán. Veracruz werd in het rapport als een belangrijke locatie neergezet voor het kartel, omdat CJNG vanuit hier cocaïne en methamfetamine naar Europa, Canada en Azië kan smokkelen.

"We verliezen terrein, aanwezigheid, respect, alles," zegt El Sangres. De huurmoordenaar zegt dat de Zetas ook leden verliezen aan de CJNG. Daarnaast betreurt hij de teloorgang van de beruchte en brute professionaliteit die de norm was toen hij lid werd van la última letra, wat de laatste letter betekent in het Spaans – Z. "Helaas huurt de organisatie van la letra nu mensen in die niet weten waar ze mee bezig zijn. Ze sturen kinderen naar het front, naar gevechten, die niet getraind zijn," zegt hij. "Sommigen zijn pas vijftien jaar oud, en nooit ouder dan twintig. Er zijn nog maar een paar mensen over die ouder zijn en snappen hoe het werkt."

Hoe onervaren de moordenaars ook zijn, het geweld gaat door in Veracruz.

In de maand tussen het interview en de publicatie gebeurden er drie dingen in de staat die de landelijke kranten haalden. In Xalapa-Enriquez werden vijf mensen geëxecuteerd in een bar. In Amatlan de los Reyes werden vijf lijken gevonden die in stukken waren gehakt. In een boodschap die bij de lichamen werd achtergelaten stond dat de doden Zetas waren, en dat ze vermoord waren door leden van het CJNG. In de Bulldog – de bar in Orizaba waar Rubí ontvoerd werd – werd een belangrijk kartellid neergeschoten in de vroege uurtjes van de ochtend.

De bendeoorlog met Jalisco is een van de redenen waarom El Sangres alleen instemde met een interview als we het onder een half uur hielden. Zijn uitleg was dat zijn "werk" vereist dat hij elke zestig minuten van locatie wisselt, omdat hij anders vermoord zal worden. Hij was zichtbaar zenuwachtig. Hij zat stijfjes op de stoel in de hoek van de kamer, zijn handen krampachtig om de armleuning geklemd.

De ondergang van de Zetas maakt het leven van de inwoners van Veracruz echter niet veiliger. Voor de familie Quevado Orozco is het leven onder het bewind van het CJNG nog erger. Gerson Quevado, een negentienjarige architectuurstudent, werd gekidnapt buiten een supermarkt in de plaats Medellin de Bravo in maart 2014. De ontvoerders eisten 80 duizend pesos (ongeveer 3.800 euro) losgeld van zijn familie, die prompt betaalde. De vader, moeder, zus, broer, vriendin, en broer van de vriendin van Gerson wachtten daarna thuis op het telefoontje dat hij vrijgelaten was – een telefoontje dat niet kwam. In plaats daarvan gaf een vriend van de familie ze het adres waar Gerson werd vastgehouden.

De familie stuurde Alan, de broer van Gerson en een veelbelovende vijftienjarige keeper van een populair voetbalteam uit Veracruz, op pad. Ze stuurden ook Miguel, de broer van zijn vriendin en begenadigd taekwondovechter mee. Ze zeiden niets tegen de autoriteiten; ze waren bang dat de politie banden had met de kidnappers. Toen Alan en Miguel bij het huis aankwamen, werd er een regen van kogels op ze afgevuurd. Ze stierven ter plekke. Gerson is nog steeds niet gevonden.

De familie is ervan overtuigd dat de kidnappers lid waren van het CJNG en dat ze beschermd worden door de politie, omdat de politie niets deed met het bewijs dat ze hen gaven. "Niet alleen zijn onze familieleden verdwenen, maar het bewijs is ook verdwenen. Wat doe je met zoveel corruptie? We worden afgeslacht door onze eigen overheid," zegt Marisela Orozca, de moeder van Gerson en Alan. "Waarom hebben ze mijn zoon ontvoerd? Waarom hebben ze mijn andere zoon vermoord? Hij wilde alleen maar zijn broer zien," zegt ze. "Hebben deze mensen geen moeders? Hebben ze geen kinderen?"

El Sangres zegt dat hij een ex-vrouw en kinderen heeft. Hij beweert dat zijn ex weet wat hij doet, maar zijn kinderen niet, hoewel hij geen contact meer met ze heeft. "Ik besta niet meer voor mijn familie, ik ben alleen," zegt hij. Hij lijkt even niet de juiste woorden te kunnen vinden. Zijn stem trilt. "Ze weten niet wat er met mij aan de hand is. Ik weet wel hoe het met hen gaat, maar nee…"

De huurmoordenaar claimt dat zijn beslissing om zich bij het kartel te voegen een gevolg was van het machtsmisbruik dat hij zag als een gemeentelijke politieagent. Hij zegt dat hij wegging bij de politie vanwege "al het onrecht" dat hij om zich heen zag, en lid werd van het kartel toen "ze de juiste prijs boden." Maar El Sangres zegt ook dat het leven van een huurmoordenaar niet makkelijk is. "Je leven wordt slechter, in alle aspecten," zegt hij. "Je slaapt niet goed. Je wordt gedwongen om constant in beweging te blijven, constant van de ene naar de andere plek te gaan. Waarom? Omdat zelfs je eigen organisatie je neer wil halen."

Vlak voordat we vertrekken uit het hotel, zegt El Sangres dat we een foto van hem mogen maken, maar alleen als hij een masker op mag. Ik had er eentje meegenomen voor het geval dat hij hierom zou vragen. De huurmoordenaar pakt een laken en bedekt hiermee de rest van zijn hoofd. Hij gaat voor een witte muur staan, maakt met zijn hand een pistoolgebaar, en wijst naar de camera. Door de beweging kruipt zijn shirt een beetje op, en vang ik een glimp op van het echte pistool dat hij in de band van zijn broek heeft zitten.