‘Hak ze er maar af’: hoe het is om als jongen borsten te hebben

"En anders ga ik proberen om die fucking dingen er gewoon af te hakken." Dat zei iemand onder de naam Spiderman vorig jaar op een forum voor mannen die last hebben van gynaecomastie, de ontwikkeling van abnormaal borstweefsel bij mannen. Net als veel andere forumleden voelde hij zich verraden door zijn eigen lichaam. Het was niet de eerste keer dat Spiderman zich online uitsprak over zijn aandoening, maar de extreme opmerking viel op tussen zijn oudere berichten. "Mensen nemen mijn probleem niet serieus," zegt hij.

Plastisch chirurg en gynaecomastiespecialist dr. Mordcai Blau schrijft in zijn boek Masculinity Defined: Gynecomastia and the Search for Perfect Pecs dat "gynaecomastie een overmatige groei van het klierweefsel" is. De oorzaak van borstgroei bij mannen varieert. Het ontwikkelt zich vaak tijdens de puberteit. In tegenstelling tot wat de meeste mensen denken, produceren zowel jongens als meisjes oestrogeen – sommigen net iets meer dan anderen. Tijdens de puberteit kan de hormoonspiegel sterk schommelen.

"Omdat gynaecomastie ontstaat door overmatige groei van de melkklier en dus geen vet is, heeft sporten weinig zin," schrijft dr. Blau. Hoewel vetweefsel anders is dan borstweefsel, kan overgewicht wel degelijk de oorzaak zijn van gynaecomastie. "Obesitas kan leiden tot gynaecomastie omdat overtollig vet de oestrogeenproductie stimuleert," zegt Blau. Dit is waarom sommige mannen met overgewicht hun borsten houden na gewichtsverlies.

Spiderman heeft mentaal zo te lijden onder zijn gynaecomastie dat hij bereid is om zijn leven op het spel te zetten om van zijn borsten af te komen. "Ik weet wel dat dit riskant is," schrijft hij, waarna hij nog zegt dat hij nooit zal weten wie hij echt is totdat zijn borsten weg zijn. "Ik ben liever misvormd of dood na een mislukte doe-het-zelfoperatie, dan dat ik doorga met dit zielige en depressieve leven."

Zijn online lotgenoten probeerden hem zo goed en kwaad als het ging te steunen. "Nee man, what the fuck," schrijft iemand. "Jezus Christus," schrijft een ander. "Ik weet hoe je je voelt, ikzelf en vele anderen maken hetzelfde mee. Maar dit fuckt je veel meer op dan gynaecomastie, geloof me. DOE HET NIET." Ik schreef ook een berichtje aan Spiderman, maar kreeg geen reactie. Wel kwam ik in contact met andere leden van het forum die proberen te leven met gynaecomastie.

Sam is eind twintig. Hij heeft geen last gehad van zo'n zware depressie als Spiderman en andere forumleden, maar ging wel tien jaar lang gebukt onder zijn ongewenste borsten. Sinds kort is hij dankzij een operatie van ze af. "Toen ik veertien was merkte mijn moeder op dat ik bolle tepels had," vertelt Sam via de mail. Zijn moeder nam hem mee naar de huisarts. "De dokter zei dat het heel normaal was voor jongeren om borsten te ontwikkelen en dat het later in de puberteit wel weg zou gaan. Maar in mijn geval gebeurde dat niet." In de jaren daarna lukte het Sam om zijn borsten te negeren, maar als hij terugkijkt op die periode denk hij dat gynaecomastie hem wel erg gesloten maakte. In zijn latere tienerjaren besefte hij hoe de aandoening zijn zelfvertrouwen had aangetast. Sam zegt dat hij enorm onzeker was.

Iedere dag deed hij research naar zijn aandoening en sportte hij veel. Het buitensporige sporten was een poging om zijn borstomtrek te verkleinen, maar hoeveel ijzeren schijven hij ook optilde of push-ups hij deed, de twee boosdoeners bleven op hun plek. "Toen er op een gegeven moment een echo werd gemaakt, bleek dat er borstweefsel achter mijn tepels zit, wat betekent dat ik wel eindeloos kan blijven trainen, maar mijn borst zal er altijd hetzelfde uitzien." Volgens Sam was dit het moment waarop hij geobsedeerd raakte door het feit dat hij borsten had.

Als een jongen in de puberteit een beetje overtollig borstweefsel ontwikkelt kan dat vanzelf weer verdwijnen, legt dr. Blau uit in zijn boek. Maar als het weefsel zich verder ontwikkelt, is er een operatie nodig. Sam kon in de eerste instantie de tienduizend dollar die de operatie zou kosten niet betalen.

Volgens dr. Blau ontstaat gynaecomastie niet altijd in de puberteit. Voor gynaecomastie die ontstaat na de puberteit, zijn steroïden de meest voorkomende oorzaak, maar andere medicijnen "zoals bepaalde antidepressiva, farmaceutische behandelingen voor kaalheid en valium kunnen ook gynaecomastie veroorzaken." Zelfs drugs zoals wiet, heroïne en grote hoeveelheden alcohol kunnen leiden tot borstontwikkeling bij mannen, aldus Blau.

Linda Blum is universiteit docent sociologie aan de Northeastern University en auteur van Generation Rx: Mothering Kids with Invisible Disabilities in an Age of Inequality. "Ik onderzocht moeders die kinderen hebben met ADHD, autisme, stemmingswisselingen en leer- en gedragsproblemen," vertelt Blum.

"Kwetsbare jongens die gediagnosticeerd zijn met aandoeningen als ADHD, ASD en andere emotioneel-sociale-leerstoornissen worden steeds vaker behandeld met lage dosissen antipsychotica." Dit zijn vaak zogenaamde 'atypische antipsychotica', die worden gebruikt om stemmingswisselingen en vlagen van woede te stabiliseren. "Deze middelen hebben invloed op de bloedsuikerspiegel, en een veelvoorkomende bijwerking is dan ook gewichtstoename, waarbij in veel gevallen mannen ook borstgroei krijgen," vertelt Blum. "Dit is een wrede bijwerking voor jonge jongens die al gepest worden door hun stoornis. De moeders die ik sprak waren verschrikkelijk bezorgd en deelden verhalen over jongens die zich schamen voor hun lichaam."

"Mijn zelfvertrouwen kelderde enorm," vertelt Sam. "Ik haatte heel gewone dingen, zoals winkelen. Iedere keer als ik mezelf in die verschrikkelijke spiegels zag werd ik woedend." Sam had een hekel aan t-shirts omdat zijn borsten door de dunne stof erg zichtbaar waren, en droeg daarom altijd een overhemd. Als hij een kledingstuk vond dat hem goed stond, droeg hij het tot het uit elkaar viel. Tussen zijn twintigste en drieëntwintigste kwam hij 22 kilo aan.

Sams afkeur voor zijn lichaam beheerste zijn leven. "Ik keek iedere keer weer naar mijn borst als ik voor een spiegel stond. Vijf jaar lang bekeek in mezelf in ieder raam op straat om te zien of mijn borstgroei opviel," legt hij uit. "Toen ik 24 werd, was ik behoorlijk wat afgevallen, en ging ik een keertje uit. Ik had me nog nooit zo zelfverzekerd gevoeld. Ik liep langs een spiegel en bekeek mijn profiel, en zag dat mijn borsten de rechte lijn van mijn lichaam onderbraken. In een handomdraai was ik mijn goede bui en zelfvertrouwen weer kwijt."

Sam probeerde zijn probleem op te lossen met steroïden, in de hoop dat zijn overtollige borstweefsel niet meer zou opvallen als hij breder en gespierder werd – maar steroïden zijn juist een veelvoorkomende oorzaak van gynaecomastie. De borsten van Sam werden gelukkig niet groter door de steroïden, maar ook niet minder zichtbaar.

Op het forum vermijden de leden vaak woorden als 'borsten' en andere vrouwelijke termen om hun abnormale borstgroei te beschrijven. Vaak gebruiken ze sporttermen om over hun gynaecomastie te praten. Een gebruiker die een operatie onderging om zijn borsten te verwijderen, schreef: "Er is twee liter vet uit iedere borst gehaald en een hockeypuck aan oestrogeen, of hoe je dat ook zegt." Een ander omschrijft zijn borsten als fastfood: "De hoeveelheid weefsel in iedere borst had ongeveer de grootte van een Quarter Pounder van de McDonalds."

Veel van de forumgebruikers zien hun borstgroei niet als iets vrouwelijks, en zien hun gynaecomastie dan ook niet als een genderkwestie. "Ik heb nooit een complex gehad over mijn geslacht ofzo. Mijn gynaecomastie was voor mij niet anders dan iemand die een lelijk litteken, moedervlek of knobbel heeft waar hij vanaf wil," vertelde Sam.

Brian is ook in de twintig, en leefde jarenlang met gynaecomastie totdat hij een operatie onderging om zijn overtollige borstweefsel te verwijderen. "Gender was nooit echt iets waar ik over nadacht," zegt hij in een e-mail. "Toen ik gynaecomastie ontwikkelde schaamde ik me wel, en werd ik af en toe gepest, maar ik voelde me nooit 'minder man'." Hij zegt dat hij nooit de behoefte voelde om zijn mannelijkheid te bewijzen. Maar zowel hij als Sam voelde wel een dringende behoefte om een deel van hun lichaam dat zij zagen als abnormaal te corrigeren.

Spiderman beweerde later op het forum dat hij had doorgezet met zijn doe-het-zelfoperatie. Andere gebruikers twijfelden aan zijn verhaal, maar hij hield vol dat hij het thuis had gedaan en daarna was afgevoerd naar een ziekenhuis, waar ze zijn wond hadden gedicht. Hij zei dat hij een video zou uploaden om het te bewijzen, maar deed dat nooit.

Onder Spidermans oorspronkelijke bericht – waarin hij aankondigde dat hij van plan was om zelf zijn borsten eraf te snijden – smeekte een anonieme gebruiker hem om ervan af te zien. "Probeer de frustratie en het verdriet dat je over je lichaam voelt om te zetten in boosheid op het leven omdat het je hiermee heeft opgezadeld."

"Gebruik die woede als brandstof. Laat het je voortstuwen naar je einddoel: een platte borst. Probeer geen datum te prikken waarop je je doel moet hebben bereikt, maar hou gewoon vol en weet dat het je ooit zal lukken. Het zal niet makkelijk zijn, maar het is wel mogelijk, dat beloof ik je."

"Ik heb dat ook gedaan. Nu ben ik vier jaar verder, en ga ik over een week onder het mes."

Dit artikel verscheen eerder op Broadly, de nieuwste site van VICE. Broadly komt binnenkort ook naar Nederland.