Het laatste interview met de schrijver van The Anarchist Cookbook

The Anarchist Cookbook, dat uitkwam in 1970, is een verzameling van een aantal "recepten" of handleidingen die stap voor stap uitleggen hoe je thuis bommen en drugs kunt maken. Het boek bevat daarnaast geïllustreerde diagrammen, ingrediëntenlijsten en proza dat oproept tot sociale veranderingen en een gewelddadige revolutie. In de mainstreamwereld werd het boek vooral berucht nadat het aangetroffen werd in de woningen van verschillende massamoordenaars, zoals de Kroatische radicalen die in 1976 een bom plaatsten in het Grand Central Station in New York, Thomas Spinks, die in de jaren tachtig bomaanslagen pleegde op abortusklinieken, en Karl Pierson, die in 2013 het vuur opende op zijn middelbare school in Colorado. Naar verluidt zijn er meer dan twee miljoen exemplaren van het boek over de toonbank gegaan.

Maar hoe zit het eigenlijk met William Powell, de auteur van het boek? Hij schreef The Anarchist Cookbook toen hij nog maar negentien was, op het moment dat de tegenbeweging die zich verzette tegen de Vietnamoorlog op z'n hoogtepunt was. Jaren later werkte hij als docent in Afrika en Azië, en distantieerde hij zich publiekelijk van zijn eigen werk door middel van een verklaring op de Amazonpagina van het boek. Verschillende uitgeverijen besloten het boek niet meer uit te geven, en de auteur zelf schreef recentelijk nog een opiniestuk voor The Guardian, waarin hij vraagt om het boek "snel en stilletjes uit de omloop te halen."

Toch staat de erfenis van het boek nu weer in de schijnwerpers, met dank aan Charlie Siskel en zijn documentaire over William Powell, American Anarchist, die vorige week in première ging bij het filmfestival van Venetië. De film zou een documentaire moeten zijn, maar voelt meer als een kruisverhoor waarbij Siskel de schrijver van The Anarchist Cookbook flink aan de tand voelt, en hem op een gegeven moment zelfs als schuldige probeert aan te wijzen voor het geweld dat het boek mogelijk heeft aangewakkerd. Het wordt al snel duidelijk dat de regisseur er niet op uit is om een filmportret te maken van een man op leeftijd die op zijn negentiende iets controversieels heeft gedaan; hij wil dat Powell de confrontatie aangaat met de beschuldigingen.

De trailer van 'American Anarchist'

Dit maakt het interview fascinerend om naar te kijken, maar ook vrij eigenaardig, aangezien Powell erg slim overkomt en oprecht spijt lijkt te hebben van zijn verleden. De combinatie van het antagonisme op het witte doek, de geschiedenis achter The Anarchist Cookbook en het feit dat Powell door het internet niet aan zijn verleden kan ontsnappen, zorgen voor een geloofwaardige filmervaring – ook al kun je je vraagtekens zetten bij de benadering van de regisseur.

Helaas zullen we er nooit achterkomen wat Powell van de documentaire vindt. Hij overleed in juli van dit jaar. We hebben de regisseur, die zijn interviewmethoden verdedigde als een manier om het verhaal te kunnen vertellen waar hij op uit was, echter wel gesproken.

VICE: Voordat ik jouw film zag, had ik eigenlijk nooit echt nagedacht over de auteur van The Anarchist Cookbook.
Charlie Siskel: Ja, dat had ik dus ook. Ik dacht pas aan Powell toen ik zijn verklaring op Amazon zag, waarin hij afstand neemt van het boek. We hebben The Anarchist Cookbook wel genoemd in Bowling for Columbine, waar ik ook aan mee heb gewerkt, en ik merkte dat ik steeds vaker nadacht over die periode en het boek.

Ik was altijd al geïnteresseerd geweest in die periode – de Weather Underground, Students for a Democratic Society en Nieuw Links – waarin die tegenbeweging uit de jaren zestig van een vreedzame beweging steeds gewelddadiger werd door de jongere generatie, die zo gedesillusioneerd was door het beleid van de linkse, gevestigde orde en vol woede zat over Vietnam. Sommige jongeren besloten daarom op geweld over te gaan. Toen begon ik me af te vragen hoe het zou zijn om de man te zijn die dat boek heeft geschreven.

Toen ik de film keek, leek het alsof je met de documentaire een vooraf opgestelde versie van het verhaal wilde vertellen. Powell twijfelt in de film op een gegeven moment zelfs aan je motieven.
Ik had van tevoren veel nagedacht over Lord Jim, een boek van Joseph Conrad, en ik citeer dat boek ook in de film. Ik was tegenover Powell heel eerlijk over wat ik van zijn verhaal vond en waar ik graag met hem over wilde praten. Ik heb ook tegen hem gezegd dat ik zijn verhaal zo tragisch vond. Ik weet niet of ik het woord "achtervolgd" in de mond heb genomen, maar ik had het gevoel dat hij het boek op jonge leeftijd had geschreven en dat het een jeugdige vergissing was geweest waar hij een hoge prijs voor had moeten betalen op latere leeftijd. Dat vertelde mijn intuïtie me. Toen hadden we het over het feit dat ik hem als een karakter met imperfecties zag. Hij was echt een intellectueel, dus ik denk niet dat hij moeite had met die omschrijving.

In de film benoemen zowel hij als zijn vrouw dat je hem nogal hard ondervroeg.
Ehmm… Ik voelde empathie voor Bill en had het idee dat hij de ongemakkelijke waarheden over zijn verleden wel aan wilde gaan en een aantal van de oncomfortabele feiten wilde confronteren – dat hij nog steeds geld verdiende aan het boek, dat zijn naam nog steeds aan het boek was verbonden, dat hij kansen had laten schieten om zich meer over het boek uit te spreken. Ik voelde aan dat hij dat wel wilde en ik was meelevend naar hem toe, ik stond aan zijn kant.

Dat was natuurlijk moeilijk, het gaat om een menselijk verhaal. We hebben allemaal dingen in ons verleden waar we ons ongemakkelijk bij voelen, dingen die je makkelijker negeert dan dat je de confrontatie met ze aangaat, dus ik wist dat het niet van een leien dakje zou gaan. Ik dacht dat hij een aarzelende getuige zou zijn, om het zo maar te zeggen, en dat het wel wat moeite zou kosten voor hij over bepaalde onderwerpen wilde praten. Dat was aan mij, om hem te confronteren met zijn acties, zijn passiviteit, over het verhaal dat hij door de jaren heen was gaan vertellen en de problemen die zich voordeden met dat verhaal.

Heb je het gevoel dat je hem gemanipuleerd hebt?
Dat is zo'n beladen woord. Ik denk het niet, omdat hij mij uitgenodigd had om hem te komen interviewen. Hij wist welk verhaal ik graag wilde vertellen. Daar ben ik heel eerlijk over geweest en dat komt ook duidelijk naar voren in de film.

Maar soms lijkt het alsof je twijfels hebt bij zijn verhaal?
Gedurende één van de eerste momenten in het interviewproces was ik oprecht verbaasd over het feit dat hij het boek niet gelezen had sinds hij het geschreven had, en dat hij het boek zelf niet eens in z'n bezit had. Ik had zelf een exemplaar meegenomen, niet omdat ik dacht dat hij het niet gelezen had, maar omdat ik hem wilde filmen terwijl hij een passage uit het boek voorlas. Ik wist niet dat hij zou zeggen dat hij het boek niet gelezen had, en ik weet nog steeds niet of ik dat ook wel geloof. Zoals ik al zei, ik was naar Bill toe heel eerlijk over het verhaal dat ik wilde vertellen. Dus nee, ik denk niet dat ik hem gemanipuleerd heb, maar ik weet wel dat dat een woord is waarmee veel wordt gesmeten in de context van een documentaire.

Waarom vraag je door de documentaire heen telkens naar zijn morele schuld?
Hij probeerde de zaken een beetje om te draaien. Hij zegt eerst dat het boek geen geweld promoot, maar als hij vervolgens met sommige woorden uit het boek wordt geconfronteerd, zegt hij: "Oké, maar dat is niets meer dan overdreven retoriek." Dan leest hij nog meer en vervolgens geeft hij toe dat het boek wel tot actie, tot geweld, aanzet. Hij heeft veel tijd gehad om daarover na te denken, en ik denk dat hij er moeite mee had om tegenover mij, of op camera, of tegenover zichzelf toe te geven dat hij er wel degelijk over had nagedacht en tot de conclusie was gekomen dat het boek schade had aangericht, of dat het boek tot geweld had aangezet.

In de jaren zeventig had je de Weather Underground-bomaanslagen. Het lijkt me niet logisch dat hij er nog nooit over had nagedacht of het boek misschien gebruikt was bij het plegen van die misdaden. In het begin van de jaren negentig werd het boek, zoals hij het zelf zei, zelfs gebruikt om hem te chanteren. Het is een berucht boek, maar waardoor is het boek zo berucht geworden? Door het feit dat het door criminelen gebruikt is.

Bekijk hieronder de video die we in 2009 maakten waarin we de explosieven uit het Anarchist Cookbook testen:

Denk je niet dat de informatie in het boek uiteindelijk via het internet verspreid was, als het boek nooit uitgekomen was?
Ja. Als Powell het boek niet geschreven had, dan was deze informatie nog steeds op heel veel verschillende manieren toegankelijk geweest. Het bevond zich al in het publieke domein. Kijk naar waar hij de informatie vandaan heeft… Hij haalde zijn informatie uit militaire handboeken in de openbare bibliotheek. De Weather Underground kwamen er, zonder hulp van Bills boek, ook achter hoe ze bommen moesten maken, waarschijnlijk via dezelfde weg als hij, met militaire handleidingen. Ik denk niet dat de film, of ik, beweert dat het boek de oorzaak was van deze geweldsdelicten. Er was iets heel universeels aan het verhaal waar we ons allemaal mee kunnen identificeren, en één ding dat telkens naar voren kwam, was dat jonge mensen nou eenmaal domme dingen doen. Tegenwoordig doen veel mensen domme dingen op het internet en daar betalen ze publiekelijk een prijs voor.

Waarom denk je dat Powell besloot dat jij de juiste persoon was om het verhaal te vertellen? Denk je dat hij wist dat hij snel zou overlijden?
Ik denk het niet. Ik geloof dat hij in redelijke gezondheid verkeerde. Ik denk dat zijn dood onverwachts was. Hij keek terug op zijn leven en was bezig met een autobiografie en het draaide voor hem dus allemaal om goede timing. En waarom hij ervoor koos om met mij te werken? Ik heb hem zelf benaderd, ik weet niet of anderen dat ook hebben gedaan.

Maar in de film zeg je dat hij veel aanvragen binnenkreeg om te praten?
Dat is waar, maar ik weet niet of er anderen waren die ook een documentaire over hem wilden maken.

Je onthult later in de documentaire dat Powell als kind misbruikt is. Waarom benoem je dat niet eerder in de documentaire, als je het over zijn opvoeding hebt?
Waarom denk je? Dat was een redactionele keuze, natuurlijk. Ik haat het om dit te moeten zeggen, maar ik heb iets soortgelijks in Finding Vivian Maier gedaan. Ik heb het idee dat je, wanneer je dat vroeg in het verhaal benoemt, op een vreemde manier op een bepaalde uitkomst uit bent. Om meteen te beginnen met zo'n onthulling is misplaatst, denk ik, want je kent de persoon dan ook nog helemaal niet. Het heeft verder nog geen betekenis, tot je de persoon kent die deze verdrietige dingen doorstaan heeft.

Heb je het idee dat zijn verhaal over het misbruik waar is, of probeerde hij sympathie op te wekken?
O, dat is een goede vraag. Hij wijst geen dader aan, maar ik denk wel dat hij de waarheid spreekt. Ja, dat denk ik echt, omdat hij daar niet over hoeft te liegen. Je hoeft je niet te schamen voor het feit dat je misbruikt bent en het is natuurlijk heel belangrijk dat slachtoffers van misbruik zich over hun misbruik uit blijven spreken.

In de film laat je veel kinderen zien die de recepten gebruiken om bommen in elkaar te zetten. Het is best een grappig fragment.
Het is angstaanjagend! Helaas bestaat veel content op het internet uit kinderen die domme dingen doen. Ik wil dat mensen daar gechoqueerd door zijn en zich er zorgen over gaan maken, maar het heeft natuurlijk ook iets grappigs en onverantwoordelijks. Dit is wat jonge mensen doen: als je jong bent, doe je domme dingen.

_Bezoek de website van de documentaire voor meer informatie over _American Anarchist.