Het mysterie van de Eroev ontrafeld

Heb je ooit gehoord van de Eroev? Dat is een heilige draad die de joodse gemeenschap rond de stad heeft gespannen om op Sjabbat vrij te kunnen rondlopen. Normaal gezien moeten joden iedere zaterdag thuisblijven. Buitenshuis mogen ze slechts een bepaald aantal passen zetten, niets dragen en zelfs geen kinderwagen voortduwen. Binnenshuis mogen ze alles wel. Omdat die regel onpraktisch is, verzon een Antwerpse rabbi in 1902 een geniaal plan. Hij hing een touw rond de stad dat symbool stond voor de muren van het huis. Zo kon de joodse gemeenschap binnen dat touw hetzelfde doen op Sjabbat als in hun woning.

In verschillende grootsteden is er een Eroev: Amsterdam, Rotterdam, New York. De oudste Eroev ter wereld is die van Antwerpen. Het is ook de enige Eroev die een hele stad omsluit. In de andere steden bakent het touw immers enkel de joodse wijk af. Omdat die Eroev zo uniek is, belde ik Pinchas Kornfeld op, de baas van de ultra-orthodoxe Machsike Hadas gemeenschap. Dat is één van de twee grootste joodse gemeenschappen van Antwerpen, samen met de meer gematigd orthodoxe Shomre Hadas gemeenschap. Kornfeld is verantwoordelijk voor de Eroev. We belden en ik mocht een afspraak met hem vastleggen op voorwaarde dat ik niet naar de geheime ligging van de Eroev zou vragen. Ik ging akkoord. Toen ik hem echter de volgende dag op het afgesproken uur opbelde, zei hij: "Ik heb jouw magazine bekeken. Sorry, maar het is niet naar onze geest. (zucht) Neen, ik wil niet verbonden worden met jullie organisatie". Ik zei dat ik het begreep.

Dit is Pinchas Kornfeld aan de telefoon. Ik kan me zijn reactie inbeelden bij het zien van onze website. Ieder zijn ding. Geen disrespect. Bron: CCLJ.be

Dus telefoneerde ik naar de concurrentie: de Shomre Hadas. Assistent-rabbi Ephraim Carlebach was een stuk vriendelijker. Toch verwees ook hij me van het kastje naar de muur. Ik belde vervolgens naar het KMS, een overkoepelende organisatie van alle godsdiensten. Zij raadden me Aaron Malinsky aan, hoogleraar en spreker van de gemeenschap. Na drie dagen intensief stalken nam hij op. "Bel me later, rond 21 uur", antwoordde hij vluchtig. Je kan al raden dat het met hem ook niets werd. De joodse gemeenschap laat zich niet gemakkelijk opbellen. Gelukkig vond ik op het internet dit kaartje met de ligging erop.

De ligging volgens mijn bereikbare vriend het internet.

Op de brug van de Grotesteenweg over de buitenring zag ik de Eroev. Het was niet meer dan een stuk rood touw van tien meter dat twee elektriciteitspalen aan weerszijden van de brug met elkaar verbond. Meer touw zag ik niet. Toen besefte ik dat de mystieke Eroev geen lang touw was die rond de stad hangt. Tussen de binnen- en de buitenring ligt het treinspoor en die fungeert als Eroev. Ik volgde het treinspoor en zag dat telkens het spoor onderbroken wordt door een brug, er een stuk touw over die brug gespannen is. Ik fietste verder tot aan de schelde en daar neemt het water het over van het spoor.

Dit is de Eroev van Antwerpen. Geniet ervan, het is de eerste foto ooit genomen.

Hier zie je hem over een brug heen gespannen. Onder deze weg loop het treinspoor.

Veel touw is er dus niet aan de Eroev. Eerlijk gezegd ben ik zwaar teleurgesteld. Hopend op een Indiana Jones-vondst, stuitte ik gewoon op een spoor. In Amsterdam is dat hetzelfde. Daar wordt de Eroev vooral door de waterstromen bepaald. Ik ben ook teleurgesteld in de joodse gemeenschap. Waarom sluiten ze mij uit? Ik wilde gewoon weten wie op dat geniaal idee van de Eroev gekomen is. En hoe je aan Jahwe uitlegt dat een treinspoor van vandaag op morgen symbool staat voor de muren van je huis. En hoeveel stappen je exact mag zetten op Sjabbat buiten de Eroev. En waarom ze zo geheimzinnig doen over een treinspoor? Ik vrees dat het mysterie niet volledig ontrafeld is.