Hoe het is om uit de verstikkende wereld van complotdenkers te stappen
Illustratie door Sarah Schmitt

FYI.

This story is over 5 years old.

Identiteit

Hoe het is om uit de verstikkende wereld van complotdenkers te stappen

Stephanie Wittschier geloofde lange tijd in diverse complottheorieën. Ze had alleen niet verwacht dat ze zwart gemaakt zou worden door complotdenkers toen ze uit de conspiracyscene wilde stappen.

Stephanie Wittschier heeft in veel verschillende dingen geloofd in haar leven: dat er aliens in Area 51 zaten, dat het Derde Rijk nog bestaat – net als de Illuminati – en tenslotte dat de heersende elite chemtrails gebruikt om de mensheid te vergiftigen.

De 35-jarige Duitse zat jarenlang diep in de scene van complottheorieën voordat ze eruit stapte. Samen met haar man Kai beheert ze nu een facebookpagina en twitteraccount met de naam Die lockere Schraube ("De losse schroef"). Sindsdien halen ze het bloed onder de nagels van complotdenkers vandaan.

Advertentie

Wittschiers avontuur in de wereld van complottheorieën begon toen ze een documentaire keek over 11 september. Daarna ging ze achter haar computer zitten en googelde ze op 'complot' en '11 september,'" vertelt Kai. Wittschier raakte eraan verslaafd. "Ze begon te praten over de elite en de Illuminati. Op een gegeven moment was het niet grappig meer, het was onmogelijk om nog met haar te praten. Ze luisterde niet en leek niet meer open te staan voor een redelijke discussie."

Op internet vond Wittschier mensen die haar overtuigingen deelden. "Dat is hoe het ging," schrijft ze in een email. "Ik had toen een vriendin die in dezelfde ideologische complotten geloofde en we konden het erg goed met elkaar vinden. We geloofden in dezelfde dingen, zaten op dezelfde fora, we praatten over van alles en nog wat en meestal hadden we dezelfde mening." Wittschier voelde zich geaccepteerd door deze eensgezinde mensen, die de pogingen van buitenstaanders om hen op andere gedachten te brengen belachelijk maakten: "Die mensen [met andere opvattingen] zijn vertegenwoordigers van het systeem of worden daarvoor betaald; de zogeheten schapen, mensen die niet nadenken."

Op het hoogtepunt van haar obsessie – vooral als het op chemtrails aankwam – was Wittschier lid van verschillende facebookgroepen, zat ze op het forum Allmystery, en was ze actief op YouTube. Maar in augustus 2012 begon haar beste vriendin uit de complotwereld vragen te stellen en zich af te zetten tegen bepaalde theorieën, en begon ze zichzelf langzaam af te zonderen van de wereld die ze met Wittschier deelde.

Advertentie

"Ze was van de ene op de andere dag volledig omgeslagen. Al haar meningen waren opeens veranderd," vertelde Wittschier. Ze begonnen wekenlang te discussiëren over de waarde van complottheorieën, en sindsdien begon Wittschier kritischer te worden. "Ze was mijn beste vriendin, ik kon deze feiten niet zomaar negeren." Wittschier begon vragen te stellen; ze stopte met het negeren van feiten die tegen haar overtuigingen ingingen. Uiteindelijk is ze uit de scene gestapt: "In de zomer van 2015 heb ik al die onzin vaarwel gezegd."

Wittschier begon zelf onderzoek te doen: "Op een gegeven moment dacht ik: goh, mijn beste vriendin had helemaal gelijk. Ik stond perplex. Dat is het moment wanneer je beseft dat je zoveel tijd en geld hebt geïnvesteerd, alleen maar om jezelf compleet voor schut te zetten. Het was verschrikkelijk. Ik schaamde me en voelde me hartstikke dom. Ik wilde het liefst ergens stil in een hoekje gaan liggen. Ik dacht aan mijn familie, mijn zus, mijn man en alles wat ik aan ze heb verteld."

Wittschier wilde haar opgedane kennis op de fora delen. "Ik voelde de noodzaak om mensen uit hun waan te halen, maar ik kwam er al snel achter dat ze geen interesse hadden om te worden verlicht. Afgezien van het grotere en meer diverse Allmystery-forum, kiezen kleinere groepen met chemmies en leden van facebookpagina's ervoor om bij hun eigen soort te blijven," vertelde ze. "Toen ik het aan ze vertelde – "jongens geloof me, er gaat hier iets goed mis" – werden ze ontzettend agressief, uit het niets. Controverse is hier niet welkom. Aangezien een paar van hen oude vrienden van ons waren, wisten ze wie ik en Kai waren, en waar we woonden. Plotseling stond onze volledige naam en adres online. Ze noemden me een bitch, een hoer, en een kutwijf. Ze zeiden dat ik kon oprotten en dat ik een vertegenwoordiger was geworden van de andere kant, de heersende elite."

Advertentie

Ik werd in de gaten gehouden en alles wat ik online deed werd gedocumenteerd, verzameld en opgeschreven. Ik zie veel overeenkomsten met sektes als Scientology.

Wat voor buitenstaanders voornamelijk onthullend is, is de manier waarop Wittschier praat over hoe de complotscene nieuwe leden probeert te werven. "In het verleden, als je een ongelovige niet-weter ontmoette, dan liet je ze video's zien op YouTube van overdreven lange vliegtuigstrepen en vertelde je ze dingen zoals: "Kijk naar de lucht! Het is overduidelijk!" Je gaat niet eens in op details over de inhoud of de technische tegenstrijdigheden, je geeft ze slechts argumenten die redelijk, samenhangend en gegrond klinken. En dan geef je ze de tijd om erover na te denken." De oude vrienden van Wittschier waren niet bepaald blij toen ze een blog begon waarin ze de grote namen van de scene openbaarde. Ze heeft ook een boekgeschreven en begon interviews te geven. Wittschier zegt dat ze zich geïntimideerd voelden door iemand die hun namen en het online netwerk goed kende. Ze ontving zelfs doodbedreigingen via het internet; ze zegt dat ze die niet met een korrel zout kon nemen, alleen maar omdat ze via het internet binnenkwamen.

"We weten dat er een kans op bedreigingen bestaat," vertelde Bernd Harder, toen we hem vroegen of complotdenkers gevaarlijk zijn. Harder is een schrijver, journalist en woordvoerder voor de GWUP, de Duitse Vereniging voor Wetenschappelijk Onderzoek naar Parawetenschappen, een publieke organisatie dat zich richt op wetenschappelijk onderzoek en als dat nodig is, fenomenen zoals chemtrails ontkracht. Er zijn naar verluidt zo'n 3.000 complotdenkers in Duitsland, maar Harder legt uit dat "hun leden zichzelf beschrijven als een wereldwijde beweging."

Volgens Harder communiceren de mensen binnen de scene alleen maar met eensgezinde soortgenoten, verafschuwen ze elk contact met de werkelijkheid en worden ze vervolgens steeds radicaler en agressiever. "Deze radicalisering hangt ook af van in hoeverre iemand erbij betrokken is, bijvoorbeeld door de mogelijke dreiging die van een theorie uitgaat," voegt hij eraan toe. "Chemtrails zijn zo'n agressieve bedreiging, omdat ze een direct gevaar voor het bestaan zouden betekenen – [chemmies] denken dat ze zich hard maken voor een complot van gigantische proporties, terwijl aanhangers van de theorie van de platte aardeeerder geloven dat ze een wetenschappelijke schandaal hebben ontdekt. "

Volgens Wittschier gaat het probleem veel verder dan chemmies die de pers en ex-gelovigen bedreigen. "Het was achteraf gezien net een sekte," vertelt ze. "In het begin was het erg spannend om van geheimen af te weten die andere niet kenden, en dat je anderen dit kon bijbrengen. Het was een hechte gemeenschap met regels en hiërarchieën. Voordat ik de ommekeer maakte, besefte ik al dat er een bepaalde druk werd uitgeoefend – mensen met andere visies werden, volgens mij, vaak op een agressieve manier benaderd en werden binnen een paar minuten geblokkeerd of verwijderd. Ik werd in de gaten gehouden en alles wat ik online deed werd gedocumenteerd, verzameld en opgeschreven. Ik zie veel overeenkomsten met sektes zoals Scientology. Voor mij zijn ze hetzelfde."

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.