Hoe het voelt om op jonge leeftijd een ouder te verliezen

Ik zat naar een voorstelling te kijken toen ik het sms'je kreeg. Het ging over mijn vader. Hij was met de hond gaan wandelen en niet meer thuisgekomen. Iemand had hem vlak bij ons huis gevonden. Hij lag in het park, met zijn gezicht in het gras.

Later vertelden de artsen me dat hij een aneurysma had gehad. Hij leefde nog toen hij werd gevonden, maar reageerde niet meer op externe prikkels. Mensen kwamen op bezoek in het ziekenhuis. Er werd veel gehuild. Twee dagen later werd mijn vader van de beademing gehaald. Hij was 56 jaar oud.

Ik zat in het laatste jaar van mijn studie toen hij overleed, en ik was totaal niet voorbereid op een leven zonder mijn vader. Alles verloor zijn betekenis. Ik werd ontslagen bij mijn bijbaantje, kreeg slaapproblemen, haalde twee vakken niet en viel 6 kilo af.

Hoewel ik me wel eerder depressief had gevoeld, was dit heel iets anders. Als ik het moet omschrijven, zou ik zeggen dat het een hele acute vorm van verdriet is. Ik wist waarom ik me zo voelde en dat ik aan die oorzaak niets kon doen. Het ergste was nog dat mijn vader degene was die ik altijd om advies kon vragen. Dat was nu voorbij.

Het is inmiddels vijf jaar geleden dat mijn vader overleed, en in die tijd verloren meer van mijn vrienden een ouder. Een tijdje geleden besloot ik een paar van deze vrienden te interviewen over hun ouders. In het begin leek het me nog grappig om een artikel te schrijven dat een humoristische inslag had en tegelijkertijd goede adviezen bevatte. Iets met een titel als: "Tien dingen die je nog niet wist over een ouder verliezen" of "Ik kon niet stoppen met huilen tijdens de begrafenis van mijn vader en je gelooft nooit wat er toen gebeurde."
Maar nadat ik de gesprekken met mijn vrienden had gevoerd, leek dat idee ineens ontzettend dom. Mijn vrienden stelden zich kwetsbaar op en gaven hele eerlijke antwoorden, de gesprekken duurden veel langer dan ik had verwacht. Ik kwam erachter dat we stuk voor stuk de behoefte voelden om erover te praten, maar dat er in het dagelijks leven weinig situaties zijn waarbij dat kan. Het is niet bepaald iets waarover je begint tijdens een etentje of een date. En hoewel onze levens drastisch zijn veranderd na het verlies, kwamen we erachter dat we er geen van allen veel met anderen over praten. Omdat ik recht wilde doen aan hun verhaal, besloot ik om mijn vrienden zelf aan het woord te laten.

Mijn moeder was alleenstaand en kwam oorspronkelijk uit India. Lange tijd was ze het slachtoffer van huiselijk geweld, mijn vader mishandelde haar, maar ik heb nooit een sterkere vrouw gekend. Ze was koppig, intens en ging geen enkel obstakel uit de weg.

Ze overleed tijdens een bezoek aan mijn oom in India. Mijn moeder was ontzettend gelovig, en op het moment dat het misging was ze aan het bidden. Mijn broer en zus waren toevallig in dezelfde kamer als zij, en ineens kreeg ze het benauwd. Mijn zus bracht haar naar beneden, en hielp haar samen met de anderen een auto in om naar het ziekenhuis te rijden. Ze hadden de oprit van het huis nog niet verlaten toen mijn moeder haar laatste adem uitblies. Mijn broer en zus vertelden me later hoe het is gegaan, en we denken dat het een hartaanval is geweest, veroorzaakt door haar diabetes.

Als iemand in het buitenland overlijdt, wordt het erg ingewikkeld om alles daarna te regelen. Mijn oom zorgde voor de dingen die ter plekke geregeld konden worden, maar toen ik terugkwam in Canada moest ik ineens haar creditcards annuleren, haar bankzaken regelen, rekeningen betalen en op zoek naar een testament. Mijn moeder had niets voorbereid. Ze wilde het nooit hebben over wat er zou gebeuren als ze dood zou gaan, en had daarom ook geen testament opgesteld.

Hoewel ik helemaal niet zo dol was op mijn ouderlijk huis, was het verschrikkelijk verdrietig om alle spullen weg te moeten halen. Het was heel definitief: ze zou nooit meer terugkomen, en dat gevoel werd alleen maar versterkt doordat ze in India werd begraven. Ik kan haar graf niet zomaar bezoeken.

Na haar dood raakte ik erg in mezelf gekeerd, terwijl ik van nature heel sociaal ingesteld ben. Ik heb nu gewoon geen zin meer om uit te gaan en mensen tegen te komen, ook al weet ik dat het goed voor me zou zijn. Ik ben mezelf niet meer.

Als ik een advies zou moeten geven, dan zou ik mensen aanmoedigen om actief (maar ook voorzichtig) aan hun ouders te vragen wat er volgens hen moet gebeuren als ze doodgaan. Dat soort gesprekken tussen ouders en kinderen zorgen ervoor dat je beter voorbereid bent op de praktische kant van de dood, hoe morbide dat ook klinkt. En als ze dan dood zijn: zorg dat je een goeie therapeut vindt.

Mijn ouders gingen uit elkaar toen ik 2 was, en door hun meningsverschillen bleef mijn vader lange tijd uit beeld. Ik kreeg met kerst meestal wel een cadeautje van hem, en hij stuurde een of twee brieven per jaar. Maar dat was het. Ik hoorde zijn stem pas weer voor het eerst toen ik een jaar of 12 was, toen hij me ineens opbelde en zei dat hij weer een rol in mijn leven wilde spelen. Ik was heel zenuwachtig toen ik hem zag, maar hij deed erg zijn best. We zagen elkaar dat jaar regelmatig, en hij en mijn moeder leken weer goed met elkaar overweg te kunnen. Maar dat was van korte duur, en daarna verdween hij weer.

Toen ik volwassen werd heb ik hem nog een of twee keer gezien. Hij kwam toen ik 25 was een keer niet opdagen op een afspraak, en op dat moment besloot ik dat ik genoeg had van zijn grillen en sowieso weinig had aan een vader die me alleen wilde zien als het hem uitkwam.

Ik kwam net uit de bioscoop lopen toen mijn moeder belde. Ze huilde en bleef maar herhalen dat hij helemaal alleen gestorven was. Niemand weet waar hij aan is overleden, zijn buren roken een vreemde geur en toen bleek dat hij al een hele tijd dood in zijn appartement lag.

Ik kwam er tot mijn verbazing achter dat hij mij had genoemd als verantwoordelijke voor het uitvoeren van zijn laatste wensen. We hadden elkaar al tien jaar niet meer gesproken. Soms vraag ik me af of hij het uit een soort wraak had gedaan: Alsjeblieft, deal nu maar met me. Uit alles wat hij achterliet bleek dat hij als een kluizenaar had geleefd. Het jaagt me angst aan, omdat ik mezelf daar soms wel in herken, maar ik probeer er zo goed mogelijk mee om te gaan.

Ik ben niet verdrietig omdat ik hem mis, ik ben verdrietig omdat hij het heeft verpest en ik het grootste deel van mijn leven geen vader in de buurt heb gehad. Het maakt me ook verdrietig om te zien hoe hij is geëindigd. Na zijn dood bleef ik maar tegen iedereen om me heen zeggen: "We moeten contact blijven houden en er moeite voor doen, anders blijft er niets van over."

Mijn vader overleed in 2003. Hij had alvleesklierkanker, waar we pas een week voor zijn dood achterkwamen. Hij had zich al maanden ziek gevoeld maar de arts kon niets vinden. Op een ochtend besloot mijn moeder dat hij er te heftig aan toe was en dat ze naar de Eerste Hulp zouden gaan. Hij kwam nog even langs op mijn kamer om te zeggen dat ze naar het ziekenhuis gingen. Ik wilde uit bed komen, maar hij zei dat ik maar gewoon moest blijven liggen. Ik was pas 16, dus bleef ik liggen. Ik heb er eeuwig spijt van dat ik niet gewoon ben opgestaan en hem een knuffel heb gegeven, want dat was de laatste keer dat ik hem zag toen hij nog bij bewustzijn was.

Drie jaar later, toen ik bijna ging studeren, kreeg mijn moeder de diagnose eierstokkanker. Ik wist zeker dat ze niet dood zou gaan, mijn vader was me al afgepakt dus haar ook nog kwijtraken was simpelweg onmogelijk. Zelfs toen ze in het ziekenhuis lag, was ik er nog steeds van overtuigd dat ze beter zou worden. Niet dus.

Soms heb ik het gevoel dat ik verdrietiger had moeten zijn dan ik ben. En dan zijn er weer momenten waarop het verdriet in alle hevigheid terugkomt. Ik kan niet zo goed uitleggen hoe dat werkt, en mensen hebben weinig geduld meer over als je jaren later nog praat over je rouw. Dat is frustrerend, maar begrijpelijk. Hoe dan ook, je bent niet na een jaar ineens over je verdriet heen, het verdriet komt steeds op een andere manier terug. Op een bepaalde manier is het zelfs erger geworden: ik ben er door het verlies van mijn beide ouders zo van overtuigd dat niets wat goed is blijft, en dat mensen altijd weer weg zullen gaan. Ik heb gewoon geen bewijs voor het tegendeel. Ik word steeds verdrietiger en kwader dat ze er geen van beiden meer zijn. Ik zou willen dat ik ze kon laten zien dat ik me wel red, en ik zou zo graag willen horen dat ze trots op me zijn.

Ik mis mijn ouders, het is echt een fysiek gemis. Ik mis hoe mijn moeder op zaterdagochtend altijd bij me in bed kroop omdat ze haar kind gewoon nog even wilde knuffelen. Ik mis dat ik niet meer als een soort aapje aan mijn vader kan hangen. Ik mis het vangnet dat ze voor me vormden.

Je ouders gaan een keer dood. We weten het allemaal, maar we denken er liever niet aan. Wat je ook van ze vindt, of je er nu wel of niet op bent voorbereid, het gaat gewoon gebeuren. Het laatste gesprek dat ik met mijn vader had, was toen we in een sushirestaurant aan het lunchen waren. Hij vroeg of ik zin had om later die avond nog een biertje met hem te drinken. Ik zei dat ik druk was, maar dat loog ik. Ik zat die avond in mijn eentje herhalingen van South Park te kijken.

Als ik terug kon gaan in de tijd, zou ik veel dingen anders hebben gedaan, ook die avond. Maar het heeft weinig zin om daar lang bij stil te staan. In plaats daarvan probeer ik mijn moeder wat vaker te bellen.