Hoe onethisch is het om cocaïne te kopen?

De voordelen van het kopen van cocaïne spreken voor zich: een paar minuten lang heb je het gevoel dat je een interessant persoon bent en mensen zullen aardig tegen je zijn als je ze wat geeft. De nadelen zijn een bittere smaak op het achterste van je tong, een mogelijke overdosis, een verslaving of een gevangenisstraf, als je pech hebt.

Oh, en dan is er nog dat vage idee dat er ergens iemand is onthoofd of gemarteld, zodat jij je voor een paar minuten interessant en opgewekt kan voelen.

Dat vage idee is er al een tijdje. In 1982 publiceerde Harper's een opiniestuk door David Owen, met de titel "Boycott Cocaine". Owen schreef het om intellectuelen in het Reagan-tijdperk een schuldgevoel te bezorgen over hun gedeelde oordeel over cocaïne. "Moord is net zo goed onderdeel van de cocaïnecultuur als kleine zilveren lepeltjes die opgerold zijn in biljetten van honderd dollar," schreef Owen. Hij haalde tientallen moorden aan die in 1981 in Miami zijn gepleegd, en merkte op dat "in de eerste vier maanden in 1979, 240 mensen zijn gestorven door drugsvetes in de Colombiaanse badplaats Santa Maria."

Als lezers al overtuigd waren van Owen's idee van een boycot, dat gebaseerd was op een dodental van toen, dan zouden ze cocaïne nog veel meer gaan vermijden als ze de recente cijfers kennen. Volgens een PBS-rapportvan vorig jaar, dat gebaseerd is op cijfers van de Mexicaanse regering, zijn er in dat land tussen 2007 en 2014 zo'n 164,000 mensen vermoord – Alleen in 2011 waren dat er al 27,000. PBS meldde dat een van de rapporten 55 procent van de moorden in Mexico aan drugskartels linkte, maar deze schatting werd ergens anders weer bekritiseerd. Het blijft dus onduidelijk hoeveel doden er precies in verband staan met de cocaïnehandel.

Andere relevante cijfers zijn vooral nuttig om geweld aan cocaïne te linken. In 2011, het piekjaar van moorden in Mexico, werd er naar schatting 546.000 kilo cocaïne naar de Verenigde Staten gesmokkeld – voornamelijk via Mexico. Dat blijkt uit onderzoek door het Amerikaanse Office of National Drug Control Policy. In een recent rapport meldt het Amerikaans ministerie van Justitie dat het "huidige aantal cocaïnegebruikers vijf keer zo groot is als het aantal heroïnegebruikers in 2013," het meest recente jaar waarvan daarover data bekend is.

Kartels zorgen echter niet alleen voor het toenemende aantal moorden. De effecten van drugsgerelateerde misdrijven echoën door in het hele land, zoals tijdens de angstaanjagende massa-ontvoering van 43 Mexicaanse studenten in 2014. Doordat er zo traag werd ingegrepen bij die misdaad, die gepleegd bleek te zijn door het drugskartel Guerreros Unidos, brak er onder de bevolking een periode van onrust uit die maanden duurde. Mexicanen hebben weinig vertrouwen in de lokale politie. Dat blijkt onder meer uit een recente enquête van de overheid, waaruit bleek dat maar tien procent van alle geweldsmisdrijven in Mexico wordt gemeld.

"Als consument ben je onderdeel van de keten," vertelt hoogleraar David Schwartz, ethicus aan het Randolph College en auteur van het boek Consuming Choices: Ethics in a Global Consumer Age, aan VICE. Samen met de fabrikanten en distributeurs van een product, legt Schwartz uit, "delen consumenten de morele schuld van onethische praktijken, omdat ze uiteindelijk een concreet voordeel halen uit deze praktijken – ze ontvangen het product namelijk zelf, of het nou om onder slechte omstandigheden geproduceerde kleding gaat of om cocaïne."

Volgens een cocaïnedealer uit Los Angeles, die zichzelf "Ra" noemt en in de twintig is, zijn cokedealers zich slechts vaag bewust van de gevaarlijke gevolgen van drugshandel. "Willekeurige mensen die vermoord worden en zo? Daar weet ik niks van af," vertelt hij aan VICE. Hij zegt wel dat hij dealers kent met familie in Mexico, en die gevaar liepen door het geweld. Maar hij heeft nog nooit gehoord van klanten die zich om dat soort dingen druk maken. "De klanten geven er niks om. Ze kunnen veganistisch zijn en alsnog snuiven. Mensen doden of verwonden vind je dan prima, maar dieren niet. Dat is in zekere zin best wel krom."

Terwijl berichten over drugsgerelateerd geweld tegenwoordig voornamelijk uit Mexico komen, heeft cocaïne een blijvende impact gehad op Colombia, het cocaïnebolwerk van de jaren tachtig, net als op buurlanden Peru en Bolivia, waar bijna alle cocaplanten – waar cocaïne van wordt gemaakt – groeien. Volgens Sanho Tree, leider van het team drugsbeleid van het Amerikaanse Instituut voor Beleidsonderzoek, hopen de boeren paradoxaal genoeg zelf ook dat de ogenschijnlijke eindeloze cyclus eindelijk wordt doorbroken. "Het is niet gewoon iets waar ze hun brood mee verdienen. Het is iets wat velen van hen niet meer willen doen, omdat het geassocieerd wordt met geweld," vertelt Tree, die de Colombiaanse cocateelt en de productie van cocaïne persoonlijk observeert.

De regeringen van Colombia en de VS proberen al jaren om het bewustzijn over de ecologische impact van coke te vergroten. Francisco Santos Calderón, de voormalige vicepresident van Colombia, heeft in Engeland in 2008 en in Amerika in 2009 milieu-activistische campagnes gelanceerd, in een poging om mensen meer bewust te maken van de "gedeelde verantwoordelijkheid" en cocaïnegebruikers uit de hogere klasse een schuldgevoel te bezorgen, zodat ze hun gewaardeerde lijntje vaarwel zouden zeggen. Maar aangezien Amerika en Colombia schuldig zijn aan het bespuiten van het Amazoneregenwoud met ontzettend destructieve herbiciden om cocaïneboerderijen in de wielen te rijden, rieken zulke eerdere campagnes naar het pesten van boeren en hypocrisie. "Het is op z'n zachtst gezegd oneerlijk," zegt Tree.

Maar Schwartz blijft optimistisch over de kansen die een boycot op cocaïne kan bieden om de ecologische en humanitaire voetafdruk van de drug te verkleinen. "Ik denk dat consumenten zichzelf soms tekortdoen bij het kopen van cocaïne, als je kijkt naar wat voor invloed ze kunnen hebben," zegt hij. Als voorbeeld haalt hij aan hoe de woede over de gruwelijke slachtingen van de koeien die McDonald's voor zijn hamburgers gebruikte, zorgde voor grote veranderingen bij slachthuizen. "Natuurlijk kan niemand een systeem in z'n eentje veranderen," zegt hij, maar hij voegt daar nog aan toe dat je met social media, "een stuk makkelijker opgemerkt kan worden."

Naast het belachelijke scenario waarin een aantal van 's werelds dodelijkste bendes geweld afzweren en duurzame landbouw gaan bedrijven, is het moeilijk om je voor te stellen hoe een positieve verandering in de wereld van cocaïne eruit zou zien. Maar zelfs Ra de cocaïnedealer zou graag zien dat er dingen verbeteren. Hij stelt zich voor hoe drugsdealers samen met boeren "humane indoor-cocaplantage" hebben. Nadat hij dat heeft gezegd, voegt hij daar nog wel aan toe, "iemand moet daar in Amerika mee beginnen, maar het is gestoord. Waar de fuck moet je dat gaan doen?"

Tree vertelt me dat het klimaat in Florida goed is, en zegt daarbij: "Op Hawaï had je vroeger [coca]plantages," maar hij wijst er wel op dat dit kleine eilanden zijn, die daarom makkelijker door de politie in de gaten kunnen worden gehouden dan het relatief wetteloze Latijns-Amerikaanse landen rond de evenaar. In tegenstelling tot cannabis, dat je in een kleine ruimte kunt laten groeien, zoals in een kast, werkt het bij cocaïne niet op deze manier. Je hebt volgens Tree "minimaal een hectare" nodig als je een bruikbare hoeveelheid coca wil laten groeien, om "uit de kosten kunt komen."

Kortom: verwacht niet om binnenkort etiketten op je cocaïne te zien waarop wordt geadverteerd met het feit dat het in Amerika is geproduceerd, of dat het "geweldloos" is gemaakt (en als je dit wel ziet, geloof het dan niet).

Als je er op staat om poeder in je neus te stoppen, dan kan je volgens Schwartz doen wat de mensen doen die zich schuldig voelen over hun eigen kooldioxide-uitstoot: neutraliseer je economische zonden met donaties aan goede doelen. "Bij zoiets als cocaïne is er een optie om je schuldgevoel (over het kopen van een product dat zo nauw verbonden is met wanpraktijken) te verminderen: door maatschappelijke organisaties of andere goede doelen financieel te steunen, om diegenen te helpen die schade hebben geleden," vertelt hij.

Voor Ra klinkt een zoektocht naar verandering als muziek in de oren, maar "dat gaat nu niet gebeuren," zegt hij. In de tussentijd is Ra's grootste zorg: "dat ik niet gepakt word."

Als je daadwerkelijk wilt doneren aan organisaties die Latijns-Amerikanen uit de brand helpen – of het nou is omdat je je schuldig voelt over het kopen van cocaïne of niet – dan kan je de werkzaamheden van ACCION International, OXFAM of Save the Children in dat gebied checken.