Volgens Wikipedia is nepnieuws "nieuws gepubliceerd op websites, dat bestaat uit hoaxes, valse informatie en misleiding, bedoeld om de webtrafiek op te drijven." In de nasleep van de Amerikaanse verkiezingscampagne —waarin overdrijvingen en grove leugens de boventoon voerden — is de pers meer dan ooit bezig met de vraag hoe nepnieuws zich verspreidt. Wonder boven wonder weet Wikipedia zichzelf meestal vrij te houden van onzin.
Hoewel het een gratis online encyclopedie is die iedereen kan bewerken, is Wikipedia een prima bron om snel informatie op te zoeken en te leren over de wereld. De site is zeker niet betrouwbaar genoeg om als bron te gebruiken in je afstudeerscriptie, en de ene pagina is niet even betrouwbaar als de andere, dus is het altijd verstandig om de bronnen te checken — maar het is het indrukwekkend hoe accuraat Wikipedia is. Steken hommels? Ja, maar meestal geen mensen of dieren. Hoeveel straling van de zon is zichtbaar? Ongeveer de helft. Wat is in godsnaam een hazelworm? Dat is dus deze vriend.
Wikipedia leidt je meestal de goede kant op, ook bij controversiële onderwerpen. Als het om politici gaat is het beter om een beetje terughoudend te zijn, maar de pagina's over gevoelige onderwerpen als bijvoorbeeld Trump's toetreding tot het Witte Huis of De gezondheid van Hillary Clinton, zijn verfrissend vrij van samenzweringstheorieën en haastige conclusies. Het zijn behoorlijk goede startpunten voor mensen die graag meer willen weten over dat soort onderwerpen.
Dat is opmerkelijk, als je bedenkt dat volgens Buzzfeed's analyse van webverkeer sites met nepnieuws zelfs beter worden bezocht dan reguliere nieuwskanalen. Bijvoorbeeld het bericht dat Trump zou zijn overleden aan een hartaanval, verspreidde zich op 13 augustus van dit jaar als een lopend vuurtje. Maar als je naar de bewerkingsgeschiedenis van Trumps pagina op Wikipedia kijkt, zie je dat het nepartikel daar nooit is verschenen.
Om erachter te komen hoe Wikipedia zichzelf wapent tegen nepnieuws, zocht ik contact met Victor Grigas. Hij werkt als videoproducer voor de Stichting Wikimedia, waar Wikipedia onder valt. In zijn vrije tijd schrijft en bewerkt Grigas artikelen op de site. Hij schreef onder meer het artikel over nepnieuws dat ik eerder citeerde. (Grigas vroeg me te benadrukken dat hij een vrijwilliger is, en dus geen medewerker van Wikipedia. Ons gesprek is geredigeerd ter verduidelijking en qua lengte).
VICE: Hoe kwam je erbij om een artikel te schrijven over nepnieuws?
Victor Grigas: Ik schrijf meestal over dingen die in Chicago gebeuren. Veel van mijn vrienden zeiden dingen als: "Dit kan niet kloppen, toch!" toen Trump werd verkozen tot de nieuwe president van de Verenigde Staten. Ik vroeg ze om foto's te sturen van protesten, en uploadde die op Wikipedia. Ik voel me blij en trots over de pagina over de protesten tegen Trump, en hoe die is samengesteld. Maar als je zelf googelt en "Trump protesten" of iets dergelijks intikt, zie je een hele lading aan neppe nieuwsartikelen. Vaak wordt er op dat soort pagina's beweerd dat mensen betaald zouden worden om te protesteren, en wordt dit filmpje op YouTube aangehaald, waarin een auto met een cameraatje door de stad rijdt en onderweg een paar bussen filmt. Ze zeggen dan dat met die bussen overal mensen vandaan zijn geplukt om betaald te komen protesteren. Is die claim door bronnen van Wikipedia bevestigd?
Het is totaal ongeverifieerde onzin! Dit soort dingen wordt geschreven met kwade intenties. Ik weet niet of ze dit publiceren om het geld of dat er een politiek motief achter zit, maar het is in ieder geval niet betrouwbaar. Om een of andere reden staat het wel bij de eerste zoekresultaten, wat me erg boos maakt. Ik wil er graag voor zorgen dat als mensen dit soort dingen lezen, ze goed het kaf van het koren kunnen scheiden. Word het bestaan van vals nieuws erkend en benoemd in artikelen met kwalitatief goede bronnen?
Onderaan de pagina over de protesten tegen Trump staan een of twee regels over vals nieuws. En ik heb een akkefietje gehad omdat ik een site met nieuws dat niet waar is heb gebruikt als bron bij die paar zinnen. Dat werd verwijderd, omdat ik verwees naar nepnieuws, terwijl dat juist het hele punt was.Wat gebeurt er als er een artikel verschijnt dat is gebaseerd op nepnieuws, en er even geen Wikipedia-editors zijn die opletten?
Er is een uitgebreid beleid waaraan je je moet houden als je artikelen voor Wikipedia wil schrijven. Veel mensen zien dat als een grote drempel om ermee te begin, want je moet veel leren voor je daadwerkelijk artikelen mag schrijven en aanpassen. En je hebt ook een beetje geduld nodig om uit te zoeken hoe het werkt; Als je net begint met schrijven of redigeren, gebeurt het wel eens dat je ergens lang mee bezig bent, en het meteen weer wordt verwijderd als je klaar bent. Wat bedoel je daarmee?
Wanneer je content aan de site toevoegt die teveel op een blog of persoonlijke website lijkt, en meer van dat soort dingen. Dat zal snel verwijderd worden. Je krijgt dan wel een uitleg over waarom je werk verwijderd wordt.Hoe zorg je ervoor dat je nepnieuws op tijd signaleert, om te kunnen voorkomen dat samenzweringen zich wijds verspreiden?
Er zijn veel mensen die de feeds van recente aanpassingen in de gaten houden. Als je naar een willekeurige pagina op Wikipedia kijkt, staat er aan de zijkant "geschiedenis". Je kan daar zien wat er allemaal aan een pagina is veranderd, maar bijvoorbeeld ook hoeveel letters er toegevoegd zijn. Als het eruit ziet als onzin, zijn er veel mensen die het fijn vinden om de foute informatie te corrigeren. Als je het al een tijdje doet, krijg je gevoel voor wat echt en nep is. Binnen Wikipedia is er een discussie gaande waarin onderscheid wordt gemaakt tussen "toevoegers" en "verwijderaars". De verwijderaars zijn mensen die alles heel nauwgezet in de gaten houden, ze verwijderen alles wat ook maar enigszins kan duiden op een schending van welke regel dan ook.
Als je naar de lijst met hoaxes op Wikipedia kijkt gaat het om ongeveer een honderdtal pagina's die niet kloppen. Als je je bedenkt dat er ongeveer vier miljoen artikelen op de Engelstalige Wikipedia staan, vind ik dat geen alarmerend aantal. Een daarvan — over een niet bestaande winkel in Zweden — bestond meer dan elf jaar. Hoeveel van dit soort verzinselen staan zo lang online?
Ik heb geen idee, maar ik denk dat als het niet om een controversieel onderwerp gaat, er weinig naar wordt gekeken. Als je een pagina maakt over een obscuur muziekalbum uit de jaren zeventig waar niemand iets om geeft, heb je een goede kans dat het er een tijdje op blijft staan. Doe dat overigens gewoon niet, het is voor niemand leuk. Wat kan het bewerken van Wikipedia mensen leren over het herkennen van vals nieuws?
Als je begint met Wikipedia, heeft het veel weg van een spoedcursus bibliotheekwetenschappen en intellectueel eigendom. Als je daar eenmaal doorheen bent, staat je bullshit-radar op vol vermogen. Veel mensen reageren emotioneel in plaats van rationeel op de artikelen die ze op Facebook voorbij zien komen.Wat denk je dat het verschil is qua drijfveer van Facebook en Wikipedia op het gebied van betrouwbaarheid?
Ik denk dat het prima is als een website een bepaalde insteek heeft, en zij hebben een site ontworpen met het idee zoveel mogelijk mensen te bedienen.Maar hoeveel mensen zijn er wel niet die alleen de kop van een artikel lezen en het meteen doorplaatsen, in plaats van een beetje achtergrondinformatie te zoeken? Of ze lezen de titel niet eens, en kijken alleen naar een plaatje. Facebook is volgens mij geen plek die is gemaakt om nieuws te delen, maar het functioneert wel zo, en dat is slecht. De dingen die mensen delen komen niet door de bullshit-radar. Als het beleid van Wikipedia zou worden toegepast op Facebook zouden ze 99 procent van hun content kwijtraken.Maar je zou wel kunnen concluderen dat er toch nog dingen op Wikipedia staan die niet waar zijn?
Gezien de grootte van Wikipedia weet ik wel zeker dat er dingen op staan die niet kloppen. Maar als je naar het geheel kijkt, is dat maar een heel klein deel. Dat komt doordat er mensen zoals ik zijn die wanneer ze iets bekijken, niet alleen lezen maar ook nadenken. De mensen die bij Wikipedia zijn aangesloten lezen op zo'n manier. Als ik denk dat iets niet klopt, markeer ik het of pas ik het aan. Een van de opmerkingen die je regelmatig tegen komt op Wikipedia is "referentie gewenst". Om iets goeds te schrijven is het belangrijk dat je kritisch nadenkt. De redactie die dat doet, doet dat altijd en is hard op zoek naar alles wat moet worden verwijderd.
Victor Grigas: Ik schrijf meestal over dingen die in Chicago gebeuren. Veel van mijn vrienden zeiden dingen als: "Dit kan niet kloppen, toch!" toen Trump werd verkozen tot de nieuwe president van de Verenigde Staten. Ik vroeg ze om foto's te sturen van protesten, en uploadde die op Wikipedia. Ik voel me blij en trots over de pagina over de protesten tegen Trump, en hoe die is samengesteld. Maar als je zelf googelt en "Trump protesten" of iets dergelijks intikt, zie je een hele lading aan neppe nieuwsartikelen. Vaak wordt er op dat soort pagina's beweerd dat mensen betaald zouden worden om te protesteren, en wordt dit filmpje op YouTube aangehaald, waarin een auto met een cameraatje door de stad rijdt en onderweg een paar bussen filmt. Ze zeggen dan dat met die bussen overal mensen vandaan zijn geplukt om betaald te komen protesteren. Is die claim door bronnen van Wikipedia bevestigd?
Het is totaal ongeverifieerde onzin! Dit soort dingen wordt geschreven met kwade intenties. Ik weet niet of ze dit publiceren om het geld of dat er een politiek motief achter zit, maar het is in ieder geval niet betrouwbaar. Om een of andere reden staat het wel bij de eerste zoekresultaten, wat me erg boos maakt. Ik wil er graag voor zorgen dat als mensen dit soort dingen lezen, ze goed het kaf van het koren kunnen scheiden. Word het bestaan van vals nieuws erkend en benoemd in artikelen met kwalitatief goede bronnen?
Onderaan de pagina over de protesten tegen Trump staan een of twee regels over vals nieuws. En ik heb een akkefietje gehad omdat ik een site met nieuws dat niet waar is heb gebruikt als bron bij die paar zinnen. Dat werd verwijderd, omdat ik verwees naar nepnieuws, terwijl dat juist het hele punt was.
Advertentie
Er is een uitgebreid beleid waaraan je je moet houden als je artikelen voor Wikipedia wil schrijven. Veel mensen zien dat als een grote drempel om ermee te begin, want je moet veel leren voor je daadwerkelijk artikelen mag schrijven en aanpassen. En je hebt ook een beetje geduld nodig om uit te zoeken hoe het werkt; Als je net begint met schrijven of redigeren, gebeurt het wel eens dat je ergens lang mee bezig bent, en het meteen weer wordt verwijderd als je klaar bent. Wat bedoel je daarmee?
Wanneer je content aan de site toevoegt die teveel op een blog of persoonlijke website lijkt, en meer van dat soort dingen. Dat zal snel verwijderd worden. Je krijgt dan wel een uitleg over waarom je werk verwijderd wordt.Hoe zorg je ervoor dat je nepnieuws op tijd signaleert, om te kunnen voorkomen dat samenzweringen zich wijds verspreiden?
Er zijn veel mensen die de feeds van recente aanpassingen in de gaten houden. Als je naar een willekeurige pagina op Wikipedia kijkt, staat er aan de zijkant "geschiedenis". Je kan daar zien wat er allemaal aan een pagina is veranderd, maar bijvoorbeeld ook hoeveel letters er toegevoegd zijn. Als het eruit ziet als onzin, zijn er veel mensen die het fijn vinden om de foute informatie te corrigeren. Als je het al een tijdje doet, krijg je gevoel voor wat echt en nep is. Binnen Wikipedia is er een discussie gaande waarin onderscheid wordt gemaakt tussen "toevoegers" en "verwijderaars". De verwijderaars zijn mensen die alles heel nauwgezet in de gaten houden, ze verwijderen alles wat ook maar enigszins kan duiden op een schending van welke regel dan ook.
Wat is je commentaar op de kritiek dat Wikipedia samenzweringen in stand houdt?"Als het beleid van Wikipedia zou worden toegepast op Facebook zouden ze 99 procent van hun content kwijtraken."
Als je naar de lijst met hoaxes op Wikipedia kijkt gaat het om ongeveer een honderdtal pagina's die niet kloppen. Als je je bedenkt dat er ongeveer vier miljoen artikelen op de Engelstalige Wikipedia staan, vind ik dat geen alarmerend aantal. Een daarvan — over een niet bestaande winkel in Zweden — bestond meer dan elf jaar. Hoeveel van dit soort verzinselen staan zo lang online?
Ik heb geen idee, maar ik denk dat als het niet om een controversieel onderwerp gaat, er weinig naar wordt gekeken. Als je een pagina maakt over een obscuur muziekalbum uit de jaren zeventig waar niemand iets om geeft, heb je een goede kans dat het er een tijdje op blijft staan. Doe dat overigens gewoon niet, het is voor niemand leuk. Wat kan het bewerken van Wikipedia mensen leren over het herkennen van vals nieuws?
Als je begint met Wikipedia, heeft het veel weg van een spoedcursus bibliotheekwetenschappen en intellectueel eigendom. Als je daar eenmaal doorheen bent, staat je bullshit-radar op vol vermogen. Veel mensen reageren emotioneel in plaats van rationeel op de artikelen die ze op Facebook voorbij zien komen.Wat denk je dat het verschil is qua drijfveer van Facebook en Wikipedia op het gebied van betrouwbaarheid?
Ik denk dat het prima is als een website een bepaalde insteek heeft, en zij hebben een site ontworpen met het idee zoveel mogelijk mensen te bedienen.Maar hoeveel mensen zijn er wel niet die alleen de kop van een artikel lezen en het meteen doorplaatsen, in plaats van een beetje achtergrondinformatie te zoeken? Of ze lezen de titel niet eens, en kijken alleen naar een plaatje. Facebook is volgens mij geen plek die is gemaakt om nieuws te delen, maar het functioneert wel zo, en dat is slecht. De dingen die mensen delen komen niet door de bullshit-radar. Als het beleid van Wikipedia zou worden toegepast op Facebook zouden ze 99 procent van hun content kwijtraken.Maar je zou wel kunnen concluderen dat er toch nog dingen op Wikipedia staan die niet waar zijn?
Gezien de grootte van Wikipedia weet ik wel zeker dat er dingen op staan die niet kloppen. Maar als je naar het geheel kijkt, is dat maar een heel klein deel. Dat komt doordat er mensen zoals ik zijn die wanneer ze iets bekijken, niet alleen lezen maar ook nadenken. De mensen die bij Wikipedia zijn aangesloten lezen op zo'n manier. Als ik denk dat iets niet klopt, markeer ik het of pas ik het aan. Een van de opmerkingen die je regelmatig tegen komt op Wikipedia is "referentie gewenst". Om iets goeds te schrijven is het belangrijk dat je kritisch nadenkt. De redactie die dat doet, doet dat altijd en is hard op zoek naar alles wat moet worden verwijderd.