Ik ging naar de open dag van een clownschool om te vragen waarom mensen clown willen worden

Niemand die ik ken van mijn generatie kijkt écht verrukt bij het zien van een clown. Een paar vrienden geven de schuld aan de nachtmerrie die Bassie heet, ikzelf krijg asymmetrische gezichtsstuiptrekkingen bij de clownslach uit Stephen King's It, die horrorverfilming die ik ongeveer honderd keer niet heb herkeken. De viralvideo's van Franse moordclowns die nietsvermoedende voorbijgangers opwachten met een kettingzaag maken mijn clownfobiebingokaart vol.

Dus toen er een aankondiging voor de open dag van Clownschool Buus in Delft in de bus viel, moest ik er als de rubberen kippen bij zijn. Want wie zijn toch die mensen die wel van clowns houden, of – nog beter/enger – zelf clown willen worden? Ik ging naar een middag vol rode neuzen, joligheid en improvisatie, sprak meerdere (kandidaat-)clowns en kwam er sterker uit.

Als eerste kom ik de praatgrage dreadlockdame Myrrhe (48) tegen, die op kinderfeesten al jaren bekend staat als clown Pippap. Ze loopt rond op de open dag om te kijken of ze wat kan bijleren. "Dat word je niet, je wordt geboren als clown!" schatert ze resoluut op mijn vraag waarom ze ooit clown is geworden.

"Als kind liep je ook op handen en voeten, waarom mag dat nu niet? Het is meer dan grappen maken. Mensen kijken nu weleens raar naar me, maar als iemand dan zegt dat ik clown ben, dan knikken ze vaak van: 'Ah. Oké.' Het gaat erom dat je als clown dingen mag doen die out-of-the-box zijn van wat de norm is." Maar waarom zijn mensen dan bang voor clowns, vraag ik Myrrhe. "Het is een masker, hè. Mensen zijn bijvoorbeeld ook bang voor zwarte piet."

Ik zie Margriet (29) bij een van de workshops, waarin ze gezellig meewaggelde met een rode neus op. Ze is, naast de kudde kleuters die mee zijn met hun ouders, een van de jongsten hier. Waarom, Margriet, waarom? "Ik ben eigenlijk leerkracht, maar mensen vinden het wel bij me passen, een clown zijn. Ik deed al typetjes op de camping en heb veel vrijwilligerswerk in het buitenland en verzorgingstehuizen gedaan. Ik vind clowns mooi en onbevangen, dus dat past daar goed bij." En wat wordt de volgende stap? "Ik ga nog op bezoek bij een clownschool op Minorca in Spanje. En later wil ik een CliniClown worden. Maar dat duurt nog wel zeven jaar."

Bij de wc's zit Sandy – clown Stip – een afgestudeerde van de school. "Vier jaar geleden werd ik gevraagd om een keer mee op te treden. Er ging een wereld voor me open! Ik werd vroeger nooit gestimuleerd om creatief te zijn. Zo ontdekte ik pas zeven jaar geleden dat ik ook van schilderen houd."

Ruut (61) is de oprichter van de clownschool en het volledig oneens met Myrrhe's overtuiging dat je wordt geboren als clown. "Ik had er zelf nooit over nagedacht om clown te worden, en ging vroeger bijvoorbeeld ook nooit naar het circus met mijn ouders. Maar in de bus van school naar huis hing ik de clown uit en probeerde ik grappig te zijn. Bij mijn eerste voorstellingen was ik gewoon een domme clown met grote schoenen. Nu speel ik zes, zeven verschillende clowns. Ik stap zo meteen in het personage Baf."

Ik vroeg Ruut hoe het gesteld is met de Nederlandse clownscene. "Niet goed. Ik zie niet zo veel goede clowns rondlopen. En er is een nieuwe soort clown opgestaan, de zenboeddhaclown, maar die zijn zo navelstaarderig en lieflijk. Je moet als clown juist lef hebben, taboes durven doorbreken." En hoe komt het dat ik en veel generatiegenoten bang zijn voor clowns? "Die moordclowns in Frankrijk, verschrikkelijk. Maar jouw generatie heeft wel wat met cabaretiers. Dat zijn clowns die verbaal heel sterk zijn en er ook wat clownesks in stoppen."

Cabaretiers en zoetige zenboeddhaclowns: het klinkt allemaal alsnog niet ideaal, maar wel beter dan het geruite trauma dat Bassie heet. Ik verliet de school met een wat verlicht gemoed, maar nog altijd zonder directe behoefte om It nou eens met open ogen te kijken.