Nederlandse moslima’s vertellen hoe het voelt als er altijd voor je gesproken wordt

In de media en politiek wordt vaak meer over dan met moslimvrouwen gepraat. Dat bleek ook weer vorige maand, toen de discussie over de boerkini een borrelend kookpunt bereikte, en de talkshows dagenlang vol zaten met witte mannen die een uitgesproken mening hadden over wat moslimvrouwen aantrekken. Uiteraard was dit niet de eerste keer dat de kledingkeuze van moslima's onder vuur lag – denk maar aan de 'kopvoddentaks' van Wilders of het verbod op de boerka in het openbaar vervoer en onderwijs. Blijkbaar heerst nog steeds het idee dat wij, als het verlichte Westen, de moslimvrouw moeten bevrijden van het patriarchaat (en dat stukje stof op haar hoofd).

Moslimvrouwen maken maar een klein deel uit van de discussie. Af en toe zit er een moslima aan tafel bij een praatprogramma, om te vertellen hoe zij het vindt gaan met de emancipatie. Dan worden ze nog weleens overschreeuwd door een presentator of tafelgenoot, die vindt dat moslimvrouwen een keer de oogkleppen af moeten doen, zoals bij Pauw toen het ging over de boerkini.

Hoe voelt het als er altijd over je gepraat wordt, maar niet naar je geluisterd? En hoe vinden de moslimvrouwen het zelf gaan met hun emancipatie? Ik zocht er een paar op om het ze te vragen.

Ik moet eerlijk bekennen dat ik me soms weinig meer voel dan een handpop. Mijn stem wordt me ontnomen, en ik word als moslimvrouw monddood gemaakt. Dat zijn trouwens de enige momenten waarop ik me onderdrukt voel. Als samenleving lijken we te vergeten dat moslima's veel meer zijn dan alleen moslim. Moslimvrouwen hebben eigen meningen, inzichten en vrijheden, net als ieder ander.

Het gevaar van politici als Geert Wilders en Donald Trump is dat zij zo ver van de leefwereld staan. Dat geeft een vertekend beeld van moslima's, maar ook van de islam. "Moslimvrouwen worden onderdrukt, hebben geen rechten, geen stem". Het gemak waarmee de uitspraken van zulke politici worden herhaald is ook gevaarlijk, want des te vaker je het hoort, des te meer mensen denken dat het echt zo is. Ik kan niet zeggen dat die stereotypering altijd onwaar is, maar het is niet volledig. Zoals een Arabisch spreekwoord luidt: mensen zijn zo verschillend als de vingers van een hand.

De enige echte oplossing is dialoog. Echte ontmoetingen ontstaan bij oprechte interesse. En die dialoog moet er altijd zijn – niet alleen wanneer een moslimvrouw zich verplicht moet uitkleden op een strand.

Feministen, vooruitstrevende mannen en betweters proberen ons te bevrijden van iets waar we helemaal niet bevrijd van willen worden. Ik spreek nu voor mezelf, en voor de vrouwen die ik ken. Wij dragen een hoofddoek omdat we dat willen. Het is een stukje van onze identiteit. Dat roept dan de vraag op: als ik me hier goed en vrij bij voel, waarom moet er dan toch voor mij gevochten worden? In die strijd voor een westerse visie van vrijheid, die gevoerd wordt door niet-moslims, wordt mijn vrijheid ingeperkt. Dat mag niet, en dat kan niet.

Er bestaat een grote misvatting over moslimvrouwen. Moslimvrouwen worden gezien als vrouwen die een reddingsboei nodig hebben; vrouwen die gered moeten worden van zichzelf en van de onderdrukking door mannen binnen de islam, die hen tot van alles en nog wat verplichten. Het is opvallend dat tegelijkertijd moslimvrouwen vaak beter geïntegreerd zijn dan moslimmannen. Ze zijn hoogopgeleid en hebben ambities. Natuurlijk zijn er vrouwen die geholpen moeten worden, en die echt gered moeten worden van onderdrukking, maar dat is geen moslimding. Dat is een situatie waar iedere vrouw zich in kan bevinden. Elke vrouw kan gedwongen worden om iets te doen of iets niet te doen. Dat is niet alleen iets waar moslimvrouwen mee te maken krijgen.

In deze discussie komt het woord 'vrijheid' vaak naar boven. Vrijheid is heel subjectief. Een vrouw met een hoofddoek kan veel vrijer zijn dan een vrouw zonder één. In het Westen koppelen we vrijheid aan zonder hoofddoek rondlopen, in veelal onthullende kleding.

Er wordt ons van alle kanten verteld wat we wel en niet moeten doen. We horen en lezen vanuit de islam hoe een goede moslimvrouw eruitziet, wat ze zegt en hoe ze doet, maar tegelijkertijd moeten we van het Westen ook van alles. Het maakt vaak niet uit welke keuze je maakt – of je nou wel of niet een hoofddoek draagt, je moet altijd je keuze verantwoorden. Als het niet bij de moslimgemeenschap is, dan is het wel bij de vrijgevochten feministen.

Wij moslimvrouwen zijn altijd het middelpunt van de aandacht, zonder dat we zelf aan het woord worden gelaten. Iedereen denkt ons altijd te kennen of te weten wat we willen. Tegelijkertijd doen moslimvrouwen zelf niet genoeg om die ideeën tegen te gaan. In mijn ogen is het heel simpel: iedere moslima is een eigen op zichzelf staand mens. Ik weet zelf wat ik wel en niet doe of zeg, hoe ik me gedraag en met wie ik praat.

Binnen onze eigen gemeenschap zit dat ook niet helemaal lekker. Moslims hebben sterke ideeën over wat we van elkaar verwachten. Een kuise moslimvrouw draagt geen strakke kleding, en een goede moslimbaard kijkt naar beneden als-ie door de stad loopt. Laten we eerst binnen onze eigen gemeenschap deze gedachten rechttrekken, en daarna pas daarbuiten.

In het publieke debat in Nederland wordt er inderdaad vaker over moslimvrouwen gesproken dan met ze of door henzelf. Dat komt ook door het gebrek aan diversiteit in het debat. Vrouwen zijn vaak al ondervertegenwoordigd en moslimvrouwen hebben daar nog meer last van. Vrouwenemancipatie is een thema dat vrouwen wereldwijd nog dagelijks op verschillende fronten aangaat.

Ook binnen de moslimgemeenschap zijn er genoeg uitdagingen waar vrouwen tegenaan lopen. Vrouwen hebben minder bewegingsvrijheid dan mannen, en er wordt met twee maten gemeten, zelfs vanuit het perspectief van de islam. Dat moet de wereld uit geholpen worden. Maar dat gaat eigenlijk niet als moslims constant bezig zijn met het publiekelijk verdedigen van ons imago; dat gaat ten koste van het echte werk dat verricht moet worden.

Moslimvrouwen zouden dit achter zich moeten laten, en een grotere rol moeten claimen en krijgen in het debat om hun stem te laten horen.