De interieurs van naakte mannen en andere privacygerelateerde kunst

'Privacy' is een beetje zo'n term als 'wereldvrede' of 'veilige seks': je weet dat je het belangrijk zou moeten vinden, maar dat lukt nooit écht heel erg. Nou ja, behalve als het misgaat en er opeens oesterzwamachtige dingen uit je geslacht groeien. Of als blijkt dat vluchtelingen van een oorlog ook in jouw gemeente willen wonen. Maar ja, dan ben je dus al te laat.

Precies zo is het ook met privacy. Gelukkig is er kunst, want kunst kan vage zaken plotsklaps tot leven brengen. In Fotodok in Utrecht kun je nu de tentoonstelling No Privacy bezoeken, die ervoor zorgt dat je toch even stilstaat bij het onderwerp privacy (zelfs als je kort daarvoor nog onveilige seks hebt gehad met een groep asielzoekers die ongevraagd in je tuin zijn komen wonen).

Het inspireerde me om deze editie te wijden aan het onderwerp 'privacy'. Nummer 1 en 2 zag ik op Fotodok, de rest op het internet.

Allemaal zijn we ooit wel eens een beetje verliefd geweest op onze computer. Die zorgde namelijk dat we altijd naar blote mensen konden kijken wanneer we maar wilden (nooit meer voor je raam wachten tot de overbuurvrouw in bad gaat!) en altijd op het Fok-forum iemand konden vinden om onze diepste filosofische gedachtes mee te delen.

Je zou zeggen dat je computer een ideale liefdespartner is, vooral omdat de kans dat hij je in de steek laat (zoals mensen altijd doen) een stuk kleiner is. Maar dan kom je erachter dat je computer toch ook een duistere zijde heeft: hij houdt namelijk alles van je bij, filmt je stiekem en deelt die informatie met mensen die je totaal niet kent. De computer die ooit zo lief was, kun je niet langer meer vertrouwen! Precies daarover gaat het lied van de Amerikaanse geluidskunstenaar Holly Herndon.

De nog aan de HKU studerende Milan Rijnders sprak op een dag een willekeurig iemand aan die op de Dam in Amsterdam selfies aan het maken was. Hij schoot het onderstaande portret van de jongen en ze wisselden emailadressen uit.

De jongen besefte zich niet hoeveel informatie hij eigenlijk weg gaf met het geven van alleen zijn naam en email. Milan Rijnders ging ermee aan de slag en kon enkel door middel van Facebook een familiestamboom samenstellen, die zo exact is dat ik nu meer over die jongen weet dan over het koninklijk huis. Ook foto's van gezamenlijke vakanties, de beroepen en de woonplaatsen van zijn familieleden – alles is er in te vinden. En dat allemaal omdat bijna iedereen nauwelijks privacy-instellingen op zijn account had ingesteld.

Het leukste is dat er aan de muur ook een email hangt die Milan aan de jongen stuurde. Hij legt hierin zijn project uit en vraagt of hij zich bewust was hoeveel informatie over hem er openlijk beschikbaar is. De reactie van de jongen:

"Hello Milan it's very interesting and no I wasn't aware of all of this. Can you add me on facebook so we could talk about it?"

Tot zover de kunst die te zien is Fotodok, over naar de kunst die te zien is in de prachtige galerie 'het internet'.

Toch is het ook wel fijn dat sommige mensen zich niet zoveel aantrekken van hun privacy, want anders had de site Lurid Digs nooit kunnen bestaan en dat was een groot gemis voor de wereld geweest.

Deze site plukt namelijk foto's van homodatingsites, maar in plaats van te kijken naar de mannen die vaak met fier rechtopstaande erecties in beeld staan, wordt er enkel gekeken naar de interieurs – die meestal het gevoel geven dat er een depressieve kerstman aan de drugs helemaal los is gegaan.

Gelukkig schrijven de mannen van Lurid Digs zo vilein en grappig dat je er zelf allerminst depressief van wordt. Hier een klein citaatje:

"Nothing kills the soul quicker than the color beige. Even the word 'beige' is dick-wilting. The word beige is what linguists call an onomatopoeia — a word that phonetically imitates, resembles or suggests the source of the sound that it describes. Can't you feel beige diminishing your life too, right now — just by reading about it?'

Dit gaat over die kamer met die sofa waar die opengesperde anus op zit.

Vandaag dronk ik koffie met mijn vader bij Cloud Art & Coffee in Amsterdam, en meestal bij dit soort hippe conceptstores – waar ze één grote megamix aanbieden van koffie, carrot cake, knipbeurten, spijkerbroeken, zeep gemaakt van dennennaalden en, jawel, een beetje kunst – is die kunst meestal niet het type kunst waar ik de meest spirituele inzichten van krijg.

Maar hier hing een rij van allemaal schattige schilderijtjes, waar allemaal figuren op stonden met een bepaalde gezichtsbedekking die vaak als eng wordt gezien: van guerrillastrijders tot chirurgenmaskers. Alleen zo op een rijtje, allemaal even liefdevol geschilderd, werden het opeens allemaal schattige beestjes.

Nou kan ik me door alle hierboven beschreven kunstwerken voorstellen dat er een tijd komt dat we allemaal enkel nog met gezichtswerende maskers over straat willen, maar door de schilderijen van Sander van Noort heb ik daar ontzettend veel zin in!

Nu kun je wel elke nacht wakker liggen dat Facebook en de overheid enge dingen met je data gaan doen, maar uiteindelijk zullen het toch altijd de mensen zijn die je liefhebt die op brute wijze je privacy zullen schenden. Dat bewijst in ieder geval een performance uit 1973 van de beroemde performancekunstenaar Vito Acconci. Misschien wel de meest meedogenloze performance ooit.

In de galerie waar hij zijn nieuwe werk zou presenteren hadden zich al opgewonden familieleden en kunstliefhebbers verzameld. De kunstenaar was zelf niet aanwezig. Wel hing er een scherm aan de muur. In een veertig minuten durende video legde de kunstenaar aan de hand van de meest intieme details uit wat hij allemaal mis vond aan de relatie met zijn vriendin, langzaam toewerkend naar de onvermijdelijke conclusie dat hij niks anders kon doen dan de relatie verbreken. Zijn vriendin zat nietsvermoedend in de zaal.

Ik vraag me af of Facebook of de overheid ooit dingen met onze gegevens zullen doen die zo gemeen en meedogenloos zijn als dit. Deze film is helaas niet online te vinden, maar het zit wel in decollectie van Het Stedelijk, dus als je het heel graag wil zien, moet je daar even een lief mailtje naartoe sturen.

Wel laat ik jullie graag een stukje zien van deze performance, waarin Vito Acconci in de ruimte onder de vloer van de verder lege galerie is gaan liggen. Zodra mensen nietsvermoedend binnen stapten, zoekend naar de kunst, begon hij te masturberen – terwijl hij al zijn perverse fantasieën op de bezoekers projecteerde.

[daily_motion src='//www.dailymotion.com/embed/video/x7ygpc' width='480' height='270']

De tentoonstelling No Privacy in Fotodok Utrecht is te zien tot 25 oktober.

Ook in Groningen was tot en met vandaag een grote tentoonstelling over data en privacy, tijdens het Noorderlichtfestival. De kans dat je die tentoonstelling mist is dus vrij groot, maar eigenlijk hoef je daar ook helemaal niet fysiek naartoe, want de hele tentoonstelling is online te zien.