Portretten van Afghaanse vrouwen die vastzitten voor ‘morele misdaden’

FYI.

This story is over 5 years old.

Foto

Portretten van Afghaanse vrouwen die vastzitten voor ‘morele misdaden’

In Afghanistan wordt de shariawetgeving gehandhaafd. Hierdoor belanden veel vrouwen in de gevangenis, bijvoorbeeld omdat ze verkracht zijn.

Door de val van de strenge islamitische taliban in 2001 werd het geweld tegen vrouwen in Afghanistan iets minder, maar er is nog een lange weg te gaan op het gebied van veilig leven. Buitenlandse legertroepen trekken zich terug uit het gebied, de internationale aanwezigheid wordt minder zichtbaar, financiering en steun van ontwikkelingsprogramma's neemt af, en de angst dat de maatschappij terugkeert naar de traditionelere waarden, waardoor ook geweld tegen vrouwen weer toeneemt, groeit.

Advertentie

Eén van de meest recente voorbeelden van geweld vond plaats in maart, toen een vrouwelijke student in Kabul werd doodgeslagen door een groep mannen met stokken. Haar lichaam werd daarna in brand gestoken en de rivier in gesleept. De dood van het 27-jarige meisje, dat volgens Reuters "vals werd beschuldigd van het verbranden van de Koran," was aanleiding voor gewelddadige protesten in de straten van Kabul.

De shariawetgeving wordt in het land nog steeds grootschalig gehandhaafd en zina, wat refereert aan seksuele gemeenschap tussen twee mensen die niet met elkaar getrouwd zijn, is meestal de reden waarvoor veel vrouwen veroordeeld en gevangen genomen worden.

De Pools-Canadese fotograaf Gabriela Maj reisde naar zeven vrouwengevangenissen in Afghanistan en sprak met meer dan honderd vrouwen om erachter te komen waarom ze vastzaten wegens 'morele misdaden'. Ze vertelt hun verhalen middels foto's in haar boek, Almond Garden, een letterlijke vertaling van Badam Bagh – de bekendste vrouwengevangenis van het land, net buiten de stad Kabul. Ik belde Gabriela om met haar te praten over wat ze leerde van haar gevangenisbezoeken.

VICE: Hoi Gabriela, onder wat voor omstandigheden leven de vrouwen in die gevangenissen?
Gabriela Maj: Gemiddeld zitten ze met vijf tot tien vrouwen in een cel. Gedurende de dag zijn de cellen geopend, dus ze kunnen rondlopen en een luchtje scheppen als daar plek voor is. De voorzieningen zijn erg eenvoudig, maar aanvaardbaar. De vrouwen hebben toegang tot kraanwater en toiletten. Ze krijgen twee maaltijden per dag.

Advertentie

De faciliteiten zijn best wel nieuw – ze zijn onlangs gebouwd met behulp van buitenlandse financiering. De Italiaanse overheid heeft er laatst een hoop geld aan besteed.

Waarvoor zaten de vrouwen die je fotografeerde vast?
Veel vrouwen zijn gearresteerd wegens morele misdaden. Een vrouw kan om verschillende redenen beschuldigd worden van zina, bijvoorbeeld als ze wegloopt van huis of een gedwongen huwelijk, als ze verkracht wordt, of als gevolg daarvan onvrijwillig zwanger wordt.

Dit zijn onschuldige vrouwen die in open gevangenissen leven, vaak samen met vrouwen die gevaarlijk en mogelijk gewelddadig zijn. Dat maakt het een onvoorspelbare en moeilijke omgeving, vooral als je een kind moet opvoeden. Er is geen geestelijke gezondheidszorg, terwijl veel vrouwen PTSD hebben.

In je boek schrijf je dat sommige vrouwen schuldig waren aan het begaan van misdaden, zoals het vermoorden van hun man of belagers door ze te wurgen of hun keel door te snijden. Vind je dat het vonnis in dit soort gevallen terecht was?
De meesten zijn onterecht gearresteerd en vastgezet. Na een tijdje maakte ik geen onderscheid meer tussen 'schuldig' en 'onschuldig' – als deze vrouwen andere levenservaringen hadden gehad, en toegang tot scholing, of een rechtssysteem dat bescherming bood voor slachtoffers van mishandeling, dan hadden ze waarschijnlijk andere keuzes gemaakt. Ik heb vaak gedacht dat ik precies hetzelfde als zij had kunnen doen. Wat zou jij doen als je de prostitutie in moest van je man of verkracht werd door vreemden?

Advertentie

Waren er verhalen die je in het bijzonder verontrustte?
Er was maar één persoon waar ik me niet bij op mijn gemak voelde. Ze was een seriemoordenaar en ze was samen met vijf mannelijke familieleden gearresteerd omdat ze 137 moorden hadden gepleegd. Al van jongs af aan was ze slachtoffer geweest van misbruik en ze werd continu blootgesteld aan het vreselijke geweld waaraan die mannen, en zij dus ook, zich schuldig maakten. Het was duidelijk dat ze ernstige psychologische problemen had opgelopen. Ze was enorm onvoorspelbaar en had hele gewelddadige uitspattingen.

Veel vrouwen staan op de foto met hun kinderen. Bevallen ze in de gevangenis? Mogen de kinderen blijven om met hun moeder op te groeien?
Veel vrouwen zijn zwanger op het moment dat ze gearresteerd worden, vaak als gevolg van verkrachting of een buitenechtelijke relatie. In sommige gevallen bevallen ze in speciale faciliteiten buiten de gevangenis, maar vaak is die mogelijkheid er gewoon niet.

Omdat in de gevangenis belanden vaak betekent dat een vrouw een morele misdaad heeft begaan, verwerpen veel families de moeder en haar kind, omdat zina een ontzettende schande voor de familie is. In het ergste geval worden ze met de dood bedreigd; eermoorden komen nog veel voor in Afghanistan. Dit houdt ook in dat het kind vaak nergens terecht kan buiten de gevangenis. Kinderen kunnen in principe in de gevangenis blijven tot ze een jaar of vijf zijn.

Advertentie

Wat gebeurt er met ze als ze weggaan?
Ze gaan terug naar de familie of naar een kinderopvang. Helaas eindigen er ook veel op straat, vrijwel geheel zonder kansen. Het toont aan dat dit rechtssysteem niet alleen de zeer beperkte middelen verbruikt – het kost namelijk heel veel om deze vrouwen in de gevangenis te onderhouden – maar het maakt ook gemeenschappen en families kapot. Niet alleen de levens van de vrouwen worden verwoest, maar ook die van hun kinderen.

In het boek heb je het ook over prostitutienetwerken in de gevangenissen. Kun je daar meer over vertellen?
Ik heb het niet zelf gezien, maar er werd vaak over gesproken – zowel door bewaarders als mensen buiten de gevangenissen – in de vijf jaar dat ik daar rondreisde. Vrouwen in de gevangenis praatten er ook over. Een onlangs benoemde gevangenisdirecteur vertelde me dat zijn voorganger gevangenen seksueel uitbuitte.

Is het feit dat de vrouwen vaak onschuldig in de gevangenis belanden eigenlijk een probleem van de Afghaanse politiek?
Het rechtsstelsel in Afghanistan is doordrenkt met corruptie, en een beduidende conservatieve groep heeft nog steeds veel macht binnen de Afghaanse overheid. Maar als het alleen maar een beleidsprobleem was, dan was het zo opgelost. Het probleem zit hem in het feit dat het ook de mening van het volk is. In de families waarmee ik omging waren vrouwen geschokt dat ik tijd had besteed met gevangen vrouwen, en met name vrouwen die waren beschuldigd van morele misdaden.

Advertentie

Binnen de Afghaanse maatschappij is het haast alsof je de doodstraf krijgt als je hiervan wordt beschuldigd. Er wordt heel heftig op gereageerd. Je familie ten schande maken is ongeveer het ergste wat je als vrouw kunt doen. Met dat soort vrouwen omgaan wordt een beetje gezien alsof je met leprapatiënten omgaat.

Zijn er lokale groepen die steun bieden?
Ja, Vrouwen voor Afghaanse Vrouwen, dat deels gefinancierd wordt door onafhankelijke, internationale donateurs, is een organisatie in Afghanistan die door Afghaanse vrouwen wordt bestuurd. Ze organiseren een opvangsysteem voor vrouwen die voor hun families gevlucht zijn of uit de gevangenis komen en nergens heen kunnen. Ze bieden ook leertrajecten voor kinderen en juridische ondersteuning. Maar er is veel meer vraag dan wat ze kunnen bieden.

Biedt de internationale gemeenschap voldoende hulp?
Na 2001 [en de ondergang van de taliban] kwam er veel steun uit de internationale gemeenschap. Ze boden steun op het gebied van gezondheid en opleidingen voor vrouwen. Er waren lesprogramma's in de gevangenissen, waar ze basisvaardigheden zoals lezen en schrijven konden leren om ze in ieder geval een minimale kans op een leven te bieden als ze eenmaal de gevangenis verlaten hadden.

Het meeste van dit alles is inmiddels verdwenen. Met het terugtrekken van de troepen verdwijnt ook veel steun en hulp in het land. De situatie voor deze vrouwen is wanhopig en hopeloos. En de situatie is bijna nog erger op het moment ze de gevangenis verlaten, omdat ze niet de kennis en middelen hebben om voor zichzelf te zorgen.

Advertentie