Stad van Kruizen: een bezoek aan de thuishaven van het Sinaloakartel

"Ze zetten kruizen neer op straat omdat ze geloven dat de geest op de plek blijft waar ze gestorven zijn, niet in de graven waar hun lichaam is begraven," zei dr. Tomás Guevara van de universiteit van Sinaloa. "Het is een traditie geworden in Culiacan, vooral voor degenen die betrokken zijn bij drugssmokkel."

Culiacan is het hoofdkwartier van het Sinaloakartel, dat geleid wordt door Joaquín "El Chapo" Guzmán die in januari van dit jaar voor de derde keer gearresteerd werd. Het Sinaloakartel is de meest stabiele drugssmokkeloperatie van de afgelopen twintig jaar. Terwijl andere groepen hun leiders verloren – dood of in de bak – is de organisatiestructuur van het Sinaloakartel de afgelopen decennia min of meer hetzelfde gebleven. Daardoor, en dankzij zijn twee ontsnappingen uit maximaal beveiligde gevangenissen, blijft El Chapo een iconisch figuur in de "narcocultura" – de cultuur van de Mexicaanse drugssmokkelaars.

De stad is een soort openluchtmuseum voor de beelden en iconen van het gangsterleven. Kraampjes langs de kant van de weg verkopen petten met het gezicht van El Chapo erop, rozenkransen met de narcoheilige Malverde, en hangertjes in de vorm van Kalasjnikovs. Uit de ramen van pick-uptrucks met glimmende wieldoppen en flitsende sportwagens schallen narcocorridos – een subgenre van traditionele Mexicaanse volksmuziek die gaat over de avonturen van beroemde narco's en hun levensstijl. Langs de slecht onderhouden wegen staan protserige villa's omringd door hoge muren met prikkeldraad en beveiligingscamera's.

Maar het meest zichtbare symbool van de invloed van de narco's in Culiacan zijn de kruizen die overal op straat staan – herdenkingsstenen voor de duizenden mensen die hier zijn afgeslacht. Volgens het Mexicaanse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn er in de afgelopen tien jaar meer dan 26 duizend inwoners van Sinaloa vermoord.

De kruizen zijn een bekend onderdeel geworden van het stedelijke landschap van Sinaloa. Er zijn kruizen die elke inwoner kent: het kruis van de zoon van El Chapo bijvoorbeeld, die stierf tijdens de bendeoorlog met het Béltran-Leyvakartel, toen de twee bendes vochten om de controle over de stad in de late jaren nul. Een ander bekend monument is dat van Chalino Sanchez, ook wel bekend als de "koning van de narcocorrido".

Het merendeel van de kruizen zijn ter nagedachtenis van doden zonder naam: kruizen van staal, cement of hout zonder namen of data erop, die langzaam vergaan in de brandende zon. De kruizen staan verlaten tussen de stoepen, in kleine stille straatjes, verstopt tussen het onkruid, of in greppels – een van de favoriete plekken van kartels voor hun executies.

Velen kennen Culiacan als de Stad van Kruizen. Maar de lokale overheid is niet blij met deze reputatie, en de burgemeester heeft verschillende projecten opgezet om de kruizen te verwijderen en ze te vervangen door marmeren gedenkplaatjes. Toch verschijnen er elke dag weer nieuwe kruizen, versierd met verhaaltjes, ballonnen, en knuffels.

"Ze hebben die kruizen weggehaald omdat het er te veel werden. Culiacan leek daardoor een onveilige, gewelddadige stad. Dat is het nog steeds, maar nu zien toeristen dat in ieder geval niet op elke straathoek," zei Juan Carlos Ayala Barrón, een professor in narcocultuur aan de universiteit van Sinaloa. "Ze hebben heel veel kruizen weggehaald de afgelopen jaren, maar er zijn er ook een paar die ze om voor de hand liggende redenen niet kunnen verwijderen, zoals de zoon van El Chapo."

Bij veel kruizen hangen grote plastic banners met foto's van de overledene en lieve berichtjes van familieleden en vrienden. Hector Israel Laveaga Salazar stierf op negentienjarige leeftijd op 3 november 2007 onder onbekende omstandigheden.

Het lichaam van Jose Luis Valenzuela Zamudio, 33 jaar oud, werd gevonden in de achterbak van een grijze Chevrolet Saturn in de buitenwijken van Culiacan. Zijn handen waren achter zijn rug gebonden met een plastic tiewrap. Hij is waarschijnlijk gestorven op 30 juni 2013.

Naast de botanische tuinen van Culiacan staat dit naamloze kruis ter ere van een 36-jarige vrouw, wiens lichaam werd gevonden op 21 december 2008. Twee vrouwen die in de buurt een tortillakraampje runnen vertelden dat de vrouw in een restaurant in de buurt had gegeten, en was vermoord toen ze vertrok. Toen ik vroeg wat er was gebeurd, haalde een van hen haar schouders op, waarna ze met haar vingers een pistool vormde, en deed alsof ze de trekker een paar keer overhaalde. Daarna draaide ze zich om om een klant te helpen.

Deze moord vond plaats tijdens een bloedige strijd in het Sinaloakartel die de stad terroriseerde in 2008 en 2009. Er ontstond een conflict in het kartel toen de broers Béltran-Leyva, die jarenlang goede vrienden van El Chapo waren, zich tegen hem keerden toen de jongste van de vier broers werd gearresteerd in het begin van 2008.

Volgens de geruchten dachten de drie overige broers dat El Chapo hen had verraden en hun broer had uitgeleverd aan de autoriteiten. Als reactie daarop lieten ze de zoon van El Chapo, Edgar Guzmán Salazar, vermoorden.

Op 8 mei stapte Édgar Guzmán Salazar, 22 jaar, uit zijn auto met een vriend, toen er naar schatting vijftien tot veertig mannen gewapend met Kalasjnikovs en granaatwerpers arriveerden. Ze lieten meer dan vijfhonderd kogelhulzen achter op de parkeerplaats.

Op 20 juni 2008 reed de 41-jarige Jesús Antonio Beltran Soto over de drukke Gabriel Leyva Solano Boulevard in zijn bruine Chevrolet Silverado toen een Volkswagen Jetta op zijn auto botste. Drie zwaar bewapende mannen stapten uit de auto en vuurden meer dan zeventig kogels op Beltran af.

Langs de snelweg naar de stad Los Mochis staat een engel op de plek waar het lichaam van Rosalino "Chalino" Sánchez werd gevonden. Hij was 32 jaar oud. Hij was geblinddoekt, op zijn polsen stonden touwafdrukken, en er zaten twee kogelwonden in zijn achterhoofd.

Velen zien Sanchez als degene die narcocorridomuziek populair maakte. Chalino was op weg naar huis van een club in Culiacan waar hij had opgetreden met twee van zijn broers, een neef, en een groep jonge vrouwen. Ze werden door bewapende mannen die politiepenningen hadden naar de kant van de weg gehaald. Volgens getuigen smeekte Chalino de mannen om de anderen achter te laten en alleen hem mee te nemen. Zijn lichaam werd gevonden op 16 mei 1992.

Een van de beroemdste kruizen in de stad is van de prominente mensenrechtenactivist Norma Corona Sapién, 38 jaar oud, en voorzichter van de onafhankelijke mensenrechtencommissie van Sinaloa. Ze werd neergeschoten in het centrum van Culiacan op 21 mei 1990.

Hoewel er vier mannen zijn opgepakt voor de moord, wordt er gezegd dat Héctor Luis Palma Salazar ofwel El Güero Palma, de voormalige partner van El Chapo Guzmán, opdracht gaf tot de moord nadat Corona informatie had ontdekt die hem linkte aan de moorden op drie Venezolanen en een Mexicaanse advocaat.

Edgar Perez Cuén, 15 jaar, stierf voor de universiteit van Sinaloa toen hij met zijn auto op een palmboom reed die op de middenberm stond. Het citaat op zijn grafsteen noemt hem "de zoon van een zware", wat impliceert dat hij de zoon was van een belangrijke drugsmokkelaar.

Een naamloos kruis staat tegenover de Capilla de Malverde, een plek waar Jesús Malverde wordt vereerd. Malvere wordt ook wel de narcoheilige genoemd, en was een Robin Hood-achtig figuur dat na zijn dood niet alleen de held werd van de armen en ongelukkigen, maar ook van de criminelen en drughandelaars. Volgens een man die in de buurt standbeeldjes van Malverde verkocht, was er een vuurgevecht uitgebroken bij het altaar tussen een familie en een bende. De dochter van de familie stierf op de plek waar nu het kruis staat.

Deze weg staat ook wel bekend als de Primavera. In de bosjes langs de weg staat een lange rij van kruizen. Dit is al lange tijd een favoriete locatie van kartelhuurmoordenaars voor executies en het dumpen van lijken.

Twee kruizen langs de Primavera herdenken twee schijnbaar ongerelateerde moorden. Martín Oswaldo Chávez Chávez, 31 jaar, werd op 14 april 2011 gevonden. Zijn lichaam was gewikkeld in een oranje zeil. Naast zijn lichaam lagen kogelhulzen. Het lichaam van de achttienjarige Jesus David Morales Medina werd 26 maanden later op dezelfde plek gevonden. Er is weinig bekend over de tiener, die de bijnaam, Chalinillo had.

Volgens iemand die hem kende, had deze man in de gevangenis gezeten voor een overval. Nadat hij vrijkwam, kreeg hij ruzie met iemand die een connectie had met het kartel. Zijn lichaam werd in het gras gevonden.

Langs de snelweg La Costerita staan drie kruizen dicht bij elkaar. Er is weinig bekend over de slachtoffers. Tiburcio "Tiburón" Cazares Angulo, 46 jaar oud, stierf op 30 mei 1993; een vrouw die Verito werd genoemd stierf hier op 28-jarige leeftijd; het derde kruis is blanco.

José Benjamín Hernandez, 18 jaar oud, stierf in november 2009. Er is verder niets over hem bekend.

Amado Romero Beltran, 30 jaar oud, kwam met zijn zus zijn huis uit om boodschappen te doen toen hij werd neergeschoten met een 9mm-pistool op 20 maart 2007.

Jaime Adolfo Leyva Elenes, 19 jaar oud, stierf op 24 november 2004.

Een anoniem kruis staat voor een luxueus appartementencomplex naast het populaire Foro Park. Bloemen omringen een ballon met plaatjes van dobbelstenen, speelkaarten en pokerchips.

Honderd meter verder in dezelfde straat staat nog een kruis dat versierd is met een leeg bierflesje. Het is gebruikelijk dat naasten de kruizen bezoeken en er iets drinken, en halflege flessen achterlaten voor de geesten van de overledenen.

Ponky, echte naam onbekend, stierf in 2007 op negentienjarige leeftijd.

Panchita Vega Chaidez stierf op 2 januari 2005, voor het autokerkhof.

In een straat naast de parkeerplaats waar de zoon van El Chapo stierf, staat dit simpele kruis met de initialen O.R.V.

Dit simpele altaartje staat op de hoek van de straten Schiller en Galileo, in een wijk waar alle straten vernoemd zijn naar beroemde denkers.

Joel Omar Castillo Puerta, 18 jaar oud, stierf in augustus 2013 bij een auto-ongeluk. Het is de autoriteiten niet duidelijk hoe zijn auto van de weg af raakte.