Syrische vluchtelingen staan te popelen om uit Calais te vertrekken

Calais is een treurige kuststad in het noorden van Frankrijk, met een grauwe lucht die je wellicht bekend voorkomt. Dit is precies de stad waar je ouders vroeger altijd ruzie kregen over waar ze de laatste francs van de vakantie aan uit zouden geven.

Maar de havenstad is eigenlijk berucht om iets anders: om hoe verschrikkelijk het er is voor vluchtelingen die de oversteek naar Engeland willen maken. Sinds het vluchtelingencentrum Sangatte elf jaar geleden haar deuren sloot zouden er volgens het officiële verhaal geen migranten meer rondhangen in Calais. Als de autoriteiten namelijk besluiten dat het centrum gesloten wordt, dan is het logisch te veronderstellen dat alle vluchtelingen wel terug naar huis gaan om daar het verloop van de oorlogen in hun respectievelijke thuislanden af te wachten. Verbazingwekkend genoeg blijkt dit niet het geval te zijn. Recente schattingen gaan ervan uit dat er zo’n zevenhonderd tot tweeduizend migranten onder slechte omstandigheden in en rondom Calais leven.

De meeste zijn gevlucht voor het geweld in hun thuisland, en aan een lange en gevaarlijke reis door Europa begonnen. Het kostte Joe uit Damascus een maand om van Syrië naar Calais te komen. Hij reisde via Sicilië – waar twee weken terug nog driehonderd Afrikaanse migranten stierven – en de trip kostte hem zo’n zesduizend euro. Hij is nu al vier weken in de Noord-Franse stad. “We hebben totaal geen onderdak, we leven allemaal op straat. De omstandigheden zijn erg slecht hier,” zei Joe. “We eten maar één keer per dag, omdat we geen geld hebben. En omdat we op straat staan, hebben we ook geen douche en toilet, helemaal niks.”

Calais ligt slechts 45 kilometer van Dover, maar het is gevaarlijk om het Kanaal over te steken, en er is veel politiebewaking. Pas als de migranten daarin slagen komt er een eind aan hun ellende. De meeste zijn dakloos of wonen in vervallen panden, ze lijden honger en worden lastiggevallen door de politie. Vorige week woensdag begonnen Joe en 55 andere Syrische vluchtelingen uit wanhoop een drie dagen durend protest, waarin ze Groot-Brittannië vroegen om hen asiel te verlenen. Al die tijd zaten de Syriërs onder grote blauwe doeken en blokkeerden zo de voetgangersbrug van de haven.

In een verklaring zeiden zedie dag: “De Franse regering en politie hebben ons slecht behandeld, ze houden geen rekening met ons. We zijn ons huis uit geschopt en op straat gezet.”

Een maand geleden werden de Syriërs uit hun kraakpand ­gezet – een verlaten pakhuis nabij de haven. Sindsdien is het de groep niet gelukt om langer dan een paar nachten op één plek te blijven. “Telkens als we een plek hebben komt de politie om ons te arresteren, onze spullen te vernietigen, en de plek af te sluiten,” aldus Joe.

En als dat nog niet verklaart waarom Syrische vluchtelingen terughoudend zijn om in Frankrijk asiel aan te vragen, dan zijn er ook nog de eindeloze wachttijden van de immigratiedienst om rekening mee te houden. Voor alleen een afspraak kun je in Calais pas na twee tot drie maanden terecht, en in Parijs pas na vier tot vijf maanden. “Het kan wel een halfjaar tot een jaar duren voor een aanvraag verwerkt is – en dat kan gerekt worden tot twee jaar als er een beroep wordt ingediend,” legt Philippe Wannesson uit. Hij werkt voor La Marmite aux Idées, een steunpunt voor vluchtelingen. “In de tijd dat ze moeten afwachten, ontvangen ze geen staatssteun, en er wordt zelden noodopvang voor ze geregeld.”

Vorige week vrijdag liepen de spanningen hoog op toen de oproerpolitie de groep probeerde uit te zetten, waarbij twee vluchtelingen op het dak van een gebouw klommen en dreigden te springen. Het merendeel van de demonstranten was ook in hongerstaking gegaan. Rond het middaguur was er een delegatie met onder meer een officier van de Britse douane ter plaatse om te onderhandelen over een oplossing. “Ze bleven maar herhalen wat de regels rondom gezinshereniging waren, en dat de eisen alleen individueel onderzocht en afgewogen konden worden,” vertelde Philippe. “De Syriërs waren al die tijd vastbesloten geweest, maar dat bericht kwam hard aan.”

De bezetting werd op vrijdagavond beëindigd zonder ook maar enige concessie van de Britten. “Ze kunnen ons helpen, maar ze gaan het niet doen. Ik weet niet waarom,” zegt Joe. “Veel Britten zeggen dat Engeland een klein land is en dat er daarom geen plek of werk is voor ons. Maar dat is een leugen. Engeland kan ons best toelaten. We zijn hier met zestig man, allemaal Syriërs. We kunnen niet naar terug naar ons thuisland, want daar woedt een oorlog.”

De politie in Calais heeft beloofd dat ze voorlopig geen migranten lastigvalt – iets waar Joe zo zijn twijfels over heeft – en sommige Syriërs hebben een lokaal aanbod voor asiel in Frankrijk geaccepteerd. Toch zetten de meesten nog steeds in op Engeland. Voor Joe zou het zijn achtste poging worden, en hij vertelde me hoe je het moet aanpakken: “Je klimt over een hek van drie meter en dan spring je op een vrachtauto. Dan ben je binnen vijf minuten op de boot, maar vaak word je dan ontdekt door de honden. Het is erg gevaarlijk. Twee vrienden van mij zijn een vinger kwijtgeraakt doordat ze over het hek klommen en met hun ring achter het hek bleven hangen.”

Er zijn inmiddels twee miljoen Syriërs gevlucht, en slechts veertigduizend daarvan hebben asiel aangevraagd in Europa ­– een klein aantal in vergelijking met de 1,8 miljoen die in buurlanden van Syrië zijn ondergebracht. Volgens de vluchtelingenorganisatie van de VN hebben zeventien landen beloofd dat ze quota zouden instellen voor Syrische migranten. Zweden is het enige land dat bereid is om aan alle Syriërs asiel te verlenen. En zelfs Australië – een land dat normaliter niet echt open staat voor vluchtelingen – heeft toegezegd er vijfhonderd te zullen verwelkomen.

Anders dan wat populisten graag beweren, beslaan vluchtelingen maar 0,27 procent van de Britse populatie. Buurland Frankrijk ontvangt twee keer zoveel vluchtelingen. David Cameron wordt dringend verzocht meer vluchtelingen toe te laten, maar daar heeft Groot-Brittanië tot nu toe nog niet op gereageerd. Toch blijven Syrische migranten vastberaden om in Groot-Brittanië asiel te vinden. “We zullen niet opgeven,” zegt Joe. “Morgen beginnen we opnieuw, en we zullen doorgaan tot het ons lukt.”