Wat studeren in het buitenland met je geestelijke gezondheid doet

Het gebeurde voor het eerst toen ik in Parijs was: Ik werd wakker en kon me niet bewegen. Shit, dacht ik. Ben ik dood? Het was jammer geweest als ik opeens had opgehouden te bestaan, maar tot in de eeuwigheid naar het deksel van een doodskist te moeten staren leek me nog veel erger. In paniek probeerde ik mijn geest uit mijn lichaam te laten ontsnappen, maar net als mijn lichaam gaf mijn geest geen kik.

Wat ik die ochtend ervaren heb was niet de dood, maar iets veel vreemders: slaapverlamming, een staat waarin het extreme krachtverlies dat optreedt tijdens de remslaap niet direct stopt als je wakker wordt. Het is meestal onschuldig, maar sommige mensen die het ervaren hebben er heftige hallucinaties bij. Dat is mij nooit overkomen. En hoewel ik tijdens de rest van mijn verblijf in Parijs nog een paar keer verlamd wakker ben geworden, stopten de aanvallen toen ik weer thuis in de VS was.

Het idee dat verhuizen naar een ander land je brein op een rare manier beïnvloedt, is niet nieuw. Uit een studie die afgelopen maart werd gepubliceerd in BMJ blijkt bijvoorbeeld dat vluchtelingen in Zweden 3.6 keer meer kans hadden om symptomen van schizofrenie te ervaren dan mensen die in Zweden geboren waren. Ook immigranten, zowel in de eerste of tweede generatie, die niet als vluchteling aankwamen bleken een grotere kans op de aandoening te hebben.

Maar veel vluchtelingen en immigranten hebben te maken met allerlei problemen waarmee de gemiddelde expat geen last van heft, van discriminatie in hun nieuwe land tot traumatische herinneringen uit hun oude. Kan het zo zijn dat alleen het verhuizen naar het buitenland, ook zonder die moeilijkheden, ervoor kan zorgen dat je hersenen op hol slaan?

Niemand weet precies wat de oorzaak is van slaapverlamming, maar in sommige onderzoeken wordt het verschijnsel in verband gebracht met bekende geestelijke problemen als depressies en angststoornissen. Ik had absoluut een paar verschijnselen die daarop konden duiden tijdens de lange koude winter die ik dat jaar in Parijs doorbracht. Ik sloot me bijvoorbeeld liever op in mijn kamer dan mee te doen aan groepsactiviteiten. Er zijn aanwijzingen dat naar het buitenland verhuizen je inderdaad kwetsbaarder maakt voor angst en depressie. Een onderzoek uit 2011, dat werd gepubliceerd in de International Journal of Mental Health concludeerde dat expats die voor hun werk in het buitenland woonden 2.5 keer meer kans hadden op depressies en angststoornissen dan hun collega's die thuis bleven wonen en werken.

Een sociaal isolement kan daar de oorzaak van zijn, zegt een van de coauteurs van het onderzoek, Sean Truman. Hij is psycholoog en directeur bij de Truman Group, een praktijk in de Amerikaanse staat Minnesota die via videochatgesprekken psychische bijstand verleent aan Amerikanen in het buitenland. "Expatcommunities zijn vaak heel open, je maakt er makkelijk vrienden," zegt hij tegen VICE. "Maar het is toch niet hetzelfde als je een vriend pas acht maanden kent, en je depressief raakt en echt steun nodig hebt."

Het kan voor expats ook erg moeilijk zijn om de juiste medicatie of goede professionele hulp te vinden, zegt Truman. "Al die gemeenschappen moeten het doen met weinig hulp."

Een gebrek aan goede therapie was ook een probleem voor Sarah*, die de helft van het jaar in het buitenland woont voor haar werk met vluchtelingen. Ze vertelde me via de mail dat medicijnen en therapie haar angsten thuis onder controle houden, maar "het reizen heeft me echt verkloot."

Toen ze in Turkije werkte, raakte Sarahs medicijn gabapentine op. Dat middel helpt haar normaal gesproken tegen haar angsten, en ze heeft er een hoge dosis van nodig om zelfs maar te kunnen slapen. Zelfs met een goede Engelse tolk, lukte het Sarah niet goed om de dosis die ze nodig had te omschrijven aan Turkse dokters. "Ze hadden het steeds over 'pakjes' – een soort pakketjes van folie, waar medicijnen daar in verpakt zijn – maar ik had geen idee wat dat betekende," zegt ze. Later kwam ze erachter dat de dokter haar vier keer meer pillen had voorgeschreven dan waar ze om had gevraagd.

Hulp vinden in het buitenland is al moeilijk genoeg als je een volwassene bent die gewend is aan de bureaucratie van de medische wereld, maar vooral studenten vormen een risicogroep. "Een paar jaar geleden merkte ik dat van de studenten die bij ons terechtkwamen, een groot deel naar huis werd gevlogen vanwege geestelijke gezondheidsproblemen," zegt Robert L. Quigley, vicepresident medische bijstand bij International SOS, een bedrijf dat medische en noodbijstand voor organisaties die in het buitenland actief zijn, aan VICE. "Dat vond ik verontrustend als ouder, en als onderdeel van deze bedrijfstak."

Uit een onderzoek dat Quigleg in 2015 samen met een paar anderen publiceerde in The Journal of Global Mobility bleek dat studenten die in het buitenland studeren 23 keer meer kans hadden om terug naar huis gevlogen te moeten worden dan expats. Quigley wijst als mogelijke oorzaak op het feit dat millennials vaak al met psychische aandoeningen kampen: meer dan eenderde van de Amerikaanse studenten zegt dat ze zich in de 12 voorafgaande maanden weleens zo depressief hebben gevoeld dat ze moeite hadden met functioneren.

Het is niet alleen een gebrek aan toegang tot medicatie en therapie dat ervoor kan zorgen dat mensen die in het buitenland wonen psychische klachten krijgen. Alleen het wonen op een vreemde plek – waar je een vreemde taal moet spreken, vreemd eten eet en moet omgaan met onverwachte omstandigheden – kan al erg verwarrend zijn. Anna* moest al na de eerste week van haar studieprogramma in Parijs terug naar huis, toen ze een plotselinge terugval in haar dwangneuroses kreeg. "De verandering van omgeving had een veel slechtere invloed op mijn stabiliteit dan ik had verwacht," vertelt ze via mail. "[Ik] kwam er vrij snel achter dat het gewoon niet ging."

Experts zijn het erover eens dat de impact het heftigste is in landen waar de cultuur erg verschilt van die van je eigen land. "Deze trend kan zijn ingegeven door het feit dat studenten niet alleen meer in landen als Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk gaan studeren; ze gaan ook naar opkomende gebieden in Afrika of Azië," zegt Quigley. Tijdens een reis naar het buitenland zien ze misschien voor het eerst een bedelend kind, of iemand die een lichaamsdeel mist omdat hij op een landmijn is gaan staan. Voor iemand die in een veilige omgeving is opgegroeid kan dat soort leed moeilijk zijn om te verwerken – bovendien, zo legden drie experts die ik sprak uit – kunnen ze zelf traumatische ervaringen meemaken, van kidnapping tot seksueel geweld.

Het is ook goed mogelijk dat mensen die voor hun werk naar het buitenland gaan evenveel psychische problemen hebben als studenten, maar daar veel minder snel melding van maken. Als je naar het buitenland gaat om aan je carrière te werken, is de motivatie om door te zetten hoog, zelfs als het mis dreigt te gaan. Je bent dan minder snel geneigd om psychische problemen überhaupt te melden. Neem Dave*, die voor zijn werk in het leger in Guam was, toen hij last kreeg van wat hij zelf "paranoïde sociale angsten" noemt. Als een vriend een ander biertje dan hij bestelde in een bar, dan voelde dat als "het ergste dat er kon gebeuren," vertelt hij via mail. Hij sloeg dan "uit angst" zijn biertje achterover en bestelde hetzelfde als zijn vriend. Dan voelde hij zich "euforisch" omdat het eindelijk klopte in zijn hoofd. Die achtbaan van emoties hield wekenlang aan.

Dave durfde niet om hulp te vragen, omdat psychische problemen hem "onmiddellijk ongeschikt" zouden maken voor zijn werk in het leger – en op dat moment was zijn baan "het enige in de hele wereld dat nog een beetje ergens op sloeg." Een professionele hulpverlener vertelde hem later dat zijn symptomen typisch waren voor iemand met Borderline-persoonlijkheidsstoornis, een aandoening die gekenmerkt wordt door problemen met het beheersen van emoties en heftige stemmingswisselingen. De symptomen verdwenen toen Dave Guam verliet, nu drie jaar geleden. Tot nu toe zijn ze nog niet teruggekeerd.

Moet je je door het risico op psychische problemen laten tegenhouden om naar het buitenland te gaan? Waarschijnlijk niet – maar het kan geen kwaad om een paar simpele voorzorgsmaatregelen te treffen. Als je bepaalde medicijnen gebruikt is het bijvoorbeeld slim om van te voren even met de ambassade in het land waar je naartoe gaat te bellen, om erachter te komen welke dokters je die medicijnen kunnen voorschrijven, mocht dat nodig zijn. Je kunt ook nadenken over welke mensen je kent die je kunt bellen als je je niet op je gemak voelt.

Daarnaast is het belangrijk om goed op jezelf te letten. Christopher Willard, psycholoog en auteur van het nog te verschijnen boek Growing Up Mindful, heeft met studenten gewerkt die in het buitenland studeerden. "Je moet goed opletten dat je niet te hongerig, boos, moe of eenzaam wordt – dat helpt echt om de stress te voorkomen die psychische klachten kan veroorzaken," vertelt hij via e-mail. Volgens hem is het raadzaam om een dagelijkse routine op te bouwen, en om ervoor te zorgen dat je een ruimte hebt waar je je kunt terugtrekken uit de chaos op straat.

Het klinkt makkelijk, maar als je in het buitenland woont kan je zomaar vergeten om rekening te houden met dit soort dingen. Ik herken veel van de gevaren van mijn tijd in Frankrijk: ik sloeg regelmatig maaltijden over om geld te besparen en ik kende helemaal niemand van mijn medestudenten, terwijl het leek alsof iedereen zijn of haar beste vriend had meegenomen. Als ik gewoon drie maaltijden per dag had gegeten en een vriendin mee naar Parijs had gesleept, had ik misschien nooit last van de slaapverlamming gekregen.

Het lijkt minder waarschijnlijk dat goed eten en genoeg slaap ernstigere problemen zoals Anna's dwangneurose of de Borderline van Dave hadden kunnen voorkomen. Het zou kunnen dat het risico op psychische problemen nou eenmaal hoort bij het leven in het buitenland – maar aan de andere kant maken dat soort dingen het ook interessant. We gaan naar het buitenland om te studeren en te werken, maar ook om te ontdekken wie we zijn als we uit onze comfortzone stappen. Het is aan onszelf om te bepalen of dat het risico waard is.

* Sommige namen zijn aangepast.