Η Πρώτη Queer Όπερα στην Ελλάδα Μιλά για τη «Σκοτεινή» Πλευρά της Κοινωνίας μας

Η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου αποτελεί την αφετηρία για την πρώτη queer όπερα στην Ελλάδα, που θα ανέβει τον επόμενο μήνα στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής από την ομάδα ΦΥΤΑ. Η παράσταση “Orfeas 2020” είναι βασισμένη στο έργο «Ορφέας» του Μοντεβέρντι και είναι ένα «καθρέφτισμα της σκοτεινής πλευράς της ελληνικής κοινωνίας», όπως λέει στο VICE o Φοίβος Δούσος, ερευνητής, συγγραφέας, performer και μέλος της ομάδας.

«Αρχικά η σκέψη μας ήταν να αναδείξουμε μια πολύ πιο explosive πλευρά της queer υποκουλτούρας, με αναφορές στην άμεση και σεξουαλικοποιημένη σωματικότητα του performance art, τις σκηνές clubbing και γενικότερα κάτι που θα έφερνε στη σκηνή της όπερας μια εορταστική σχεδόν οργιαστική χαρά. Δυστυχώς, η δολοφονία του Ζακ ήρθε όχι μόνο να μας διαλύσει ψυχικά αλλά και να αλλάξει τις προτεραιότητές μας σχετικά με το τι τελικά θα θέλαμε να πούμε με αυτό το έργο. Νιώσαμε σε εκείνο το σημείο ότι δεν μπορούμε να κάνουμε μια queer όπερα το 2020 και να μην μιλήσουμε για τον τρόπο που ένα μεγάλο κομμάτι της κοινής γνώμης και των ΜΜΕ αντέδρασε», συνεχίζει.

Η ιστορία του Ορφέα, πάνω στην οποία βασίζεται η όπερα, είναι γνωστή. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν πέθανε η αγαπημένη του Ευρυδίκη, ο Ορφέας ταξίδεψε στον Κάτω Κόσμο για να την κερδίσει πίσω. Επιστράτευσε τις μουσικές του δεξιότητες και με τα τραγούδια του έπεισε τον Άδη και την Περσεφόνη να πάρει την Ευρυδίκη μαζί του, στον Κόσμο των Ζωντανών. Του έθεσαν δύο περιορισμούς: να προπορεύεται της Ευρυδίκης κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και να μην την κοιτάξει μέχρι να επιστρέψουν στη Γη. Λίγο πριν ολοκληρωθεί το ταξίδι τους, ο Ορφέας γύρισε το κεφάλι του για να βεβαιωθεί ότι η Ευρυδίκη περπατούσε ακόμη μαζί του. Αθέτησε την υπόσχεσή του και η Ευρυδίκη εξαφανίστηκε για πάντα.

Η Αντριάνα Μίνου, μουσικός και συγγραφέας, χαρακτηρίζει τον Ορφέα του Μοντεβέρντι, που είναι βασισμένος στον αρχαιοελληνικό μύθο, ως «μία από τις πρώτες και πιο εμβληματικές όπερες στην ιστορία της μουσικής».

Οι συντελεστές του Orfeas 2020 θεώρησαν, επίσης, ότι ο μύθος του Ορφέα αποτελεί εξαιρετική πρώτη ύλη για queer παρεμβάσεις.

Η Αντριάνα Μίνου παραθέτει την ανάλυση της μουσικολόγου Susan McClary για να εξηγήσει γιατί. «Η Susan McClary σε ένα άρθρο της παρατηρεί πόσο παράδοξος χαρακτήρας ως προς τα δεδομένα των έμφυλων αναπαραστάσεων της εποχής ήταν ο Ορφέας, καθώς συνδυάζει δύο χαρακτηριστικά που τότε θεωρούνταν στερεοτυπικά “θηλυκά”- τη γοητεία με στόχο την αποπλάνηση (στις σκηνές που επιδεικνύει τη μουσική του δεξιοτεχνία για να «αποπλανήσει» το φύλακα του Κάτω Κόσμου) και το συναισθηματισμό ως αδυναμία (στις σκηνές που θρηνεί για το χαμό της Ευρυδίκης). Η ΜcClary θεωρεί πως αυτές οι σκηνές παρουσίαζαν τον Ορφέα υπερβολικά θηλυπρεπή στα μάτια του τότε κοινού, πράγμα που έκανε τους θεατές να νιώθουν μάλλον άβολα», λέει.

Στη συγκεκριμένη παράσταση, το στοίχημα ήταν να μεταφερθεί η ελληνική πραγματικότητα στον κόσμο του Ορφέα. «Στο Orfeas 2020, ο Κόσμος των Ζωντανών τοποθετείται στην Ελλάδα του κοντινού μέλλοντος ενώ ο Κάτω Κόσμος είναι το Μουσείο Μεταφυσικής Ιστορίας, ένας αρκετά εφιαλτικός χώρος στον οποίο κατοικεί το ελληνικό φαντασιακό, ένα σκοτεινό και απρόσιτο μέρος όπου κατασκευάζονται οι ελληνικοί μύθοι από την αρχαιότητα ως σήμερα», λέει η Αντριάνα Μίνου και συνεχίζει «η πλοκή του έργου βασίζεται σε μια απλή υπόθεση: αν αύριο ο Έλληνας πρωθυπουργός ανακοίνωνε πως είναι γκέι και σκοπεύει να παντρευτεί, πώς θα αντιδρούσε σε αυτό η σύγχρονη ελληνική κοινωνία;».

Την ώρα που η LGBTQ κοινότητα διεκδικεί τα δικαιώματά της στον Κόσμο των Ζωντανών, στο Μουσείο Μεταφυσικής Ιστορίας, στον Κάτω Κόσμο, βρίσκεται η «αποκλειστική πατέντα της συνταγής του πραγματικού Έλληνα, με την οποία φυσικά γαλουχούνται από παιδιά οι Ελληνίδες και οι Έλληνες. Με αυτόν τον τρόπο οι οπισθοδρομικές αντιλήψεις, η θρησκοληψία, ο συντηρητισμός, ο ρατσισμός, η υποκρισία, οι προκαταλήψεις κι άλλα τέτοια ντροπιαστικά πράγματα διαμορφώνουν –συχνά σε ασυνείδητο επίπεδο– σε μεγάλο βαθμό τις απόψεις και συμπεριφορές του Κόσμου των Ζωντανών», λέει η Αντριάνα Μίνου.

Στον μύθο, η θεότητα που ακολουθεί τον Ορφέα στις περιπέτειές του είναι η Μουσική, επειδή ο ίδιος είναι τραγουδιστής. Στη συγκεκριμένη παράσταση ο πρωταγωνιστής είναι πολιτικός κι έτσι η θεότητα που τον συνοδεύει είναι η Λογική. Στον ρόλο αυτό θα εμφανίζεται το ολόγραμμα της Έλενας Ακρίτα, γιατί οι συντελεστές της παράστασης διαπίστωσαν ότι ήταν ένα από τα λίγα διάσημα άτομα που τοποθετήθηκαν δημόσια για την διαπόμπευση και δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου.

Η όπερα του Μοντεβέρντι, σύμφωνα με την Αντριάνα Μίνου, αισθητικά αποτελεί ένα έργο-κολάζ που συνδυάζει στοιχεία του παρελθόντος. Για να αποδώσουν την ίδια ατμόσφαιρα με τρόπο που να ανταποκρίνεται στην σύγχρονη πραγματικότητα, οι συντελεστές της παράστασης αποφάσισαν να ντύσουν το έργο με μία ρετρο-φουτουριστική αισθητική.

«Μουσικά, ο Orfeas 2020 είναι ένα κολάζ στοιχείων διαφόρων αισθητικών με αποτέλεσμα η γενικότερη αίσθηση που δίνεται να είναι τελικά άχρονη», λέει.

Οι παραστάσεις ξεκινούν στις 14 Μαρτίου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE

Σε Ένα Κτίριο του ΑΠΘ Βρίσκεται το Μεγαλύτερο Οδοντιατρείο στην Ελλάδα

Μέσα στο Μοναδικό Επίσημο Tattoo Studio Φυλακής στον Κόσμο

H Μέρα που Είδα Ξανά τον Τοξικοεξαρτημένο Πατέρα μου - Ίσως Έτσι Είναι η Συγχώρεση