Μόλις Άνοιξε μια Πύλη προς τον Κάτω Κόσμο στη Σιβηρία

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Motherboard.

Στην καρδιά των αρκτικών δασών της Σιβηρίας, ένα τερατώδες χάσμα που οι ντόπιοι έχουν ονομάσει «πύλη προς τον κάτω κόσμο» έχει ανοίξει διάπλατα το στόμα του, συνδέοντας αυτήν τη ζωή με την επόμενη.

Ο τεράστιος κρατήρας, ο οποίος έχει άνοιγμα ενός μιλίου και φτάνει σε βάθος τα 122 μέτρα, εμφανίστηκε χωρίς προειδοποίηση πριν από 25 χρόνια. Σύμφωνα με τις γεωλογικές μελέτες, μεγαλώνει κάθε έτος κατά 18 μέτρα. Κι όμως, αν βγεις έξω από το Batagai, μια αγροτική πόλη στην περιοχή Verkhoyansk της Δημοκρατίας της Sakha, θα βρεις ελάχιστα άτομα που γνωρίζουν κάτι γι' αυτό.

Από αυτά που γνωρίζουμε, πάντως, ο κρατήρας της Batagaika ΔΕΝ είναι η είσοδος της κολάσεως. Αλλά κατά πάσα πιθανότητα σηματοδοτεί άσχημα πράγματα και, ω τι περίεργο, η κλιματική αλλαγή φέρει μεγάλη ευθύνη.

Κάποια στιγμή στις αρχές της δεκαετίας του '90, μια βιομηχανική εγκατάσταση ισοπέδωσε μια δασική έκταση, μη γνωρίζοντας πως ο αφανισμός των δέντρων θα εκκινούσε ένα καταστροφικό γεωλογικό γεγονός. Καθώς η κλιματική αλλαγή χειροτέρευε ανά την υφήλιο, η Yakutia «χτυπήθηκε» από πρωτοφανή κύματα ζέστης –σημειώνουμε ότι πρόκειται για ένα από τα πιο ψυχρά μέρη του πλανήτη–, τα οποία έλιωσαν τα εκτεθειμένα πλέον στρώματα των παγετώνων που δεν είχαν φανεί για περίπου 200.000 χρόνια. Και ξαφνικά, μια ημέρα, το έδαφος άρχισε να καταρρέει.

Ο κρατήρας της Batagaika είναι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ένα «megaslump»: μια τεράστια τρύπα, ή αλλιώς «thermokarst», στη γεωμορφολογία ενός μονίμως παγωμένου τοπίου. Αυτά τα ξαφνικά ρήγματα εμφανίζονται όταν οι μόνιμοι παγετώνες λιώνουν, ωθώντας το έδαφος σε βύθιση. Τα ρήγματα μπορεί να παραμείνουν ενεργά για δεκαετίες και αν και όλο αυτό ακούγεται τρομακτικό, η αλήθεια είναι πως δεν είναι και κάτι τόσο ασυνήθιστο ως φαινόμενο σε αρκτικά περιβάλλοντα όπως η Σιβηρία.

Πολλοί επιστήμονες όμως αντιμετωπίζουν το megaslump της Batagaika ως ανωμαλία και ως σημάδι χειρότερων καταστάσεων που έρχονται.

«Περιμένω πως το megaslump της Batagaika θα συνεχίσει να μεγαλώνει μέχρι να τελειώσει ο πάγος που μπορεί να "καταπιεί" ή μέχρι να θαφτεί κάτω από ιζήματα. Είναι πολύ πιθανόν να δούμε κι άλλα megaslumps στη Σιβηρία αν το κλίμα συνεχίσει να ζεσταίνει ή αυξηθούν οι βροχοπτώσεις», σχολιάζει ο δρ Julian Murton, καθηγητής Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο του Sussex.

O Murton είναι αυτήν τη στιγμή ένα από τα ελάχιστα άτομα που μελετούν τον κρατήρα και επισκέπτεται την απόμερη τοποθεσία από το 2009, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Οικολογίας του Βορρά στο Βορειοανατολικό Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Yakutsk.

Για έναν παλαιοντολόγο, η μοναδική τοποθεσία και το μέγεθος του κρατήρα προσφέρουν μια σπάνια ματιά στην ιστορία των παγετώνων της βορειοανατολικής Σιβηρίας. Ο Murton λέει πως η ομάδα του ήδη έχει ανακαλύψει το μουμιοποιημένο κουφάρι ενός βίσωνα μέσα στο ίζημα, καθώς και τα παγωμένα απομεινάρια ενός βοδιού, ενός μαμούθ και ενός αλόγου που βρίσκεται εκεί εδώ και 4.400 χρόνια, από την Ολόκαινο εποχή.

«Ο χώρος περιέχει ασύλληπτα παχιές στρώσεις παγετώνων, ανάμεσα στις οποίες βρίσκουμε στρώσεις με πολλά αποθέματα ξύλου, τα οποία ερμηνεύουμε ως αποδείξεις για την ύπαρξη δασών, κάτι που σημαίνει ότι στο παρελθόν το κλίμα ήταν τόσο ζεστό όσο σήμερα, μπορεί και περισσότερο», σημειώνει ο Morton.

Αυτή την περίοδο, όμως, ανοίγουν όλο και περισσότεροι τέτοιοι κρατήρες κατά μήκος των συνόρων της Σιβηρίας, λες και είναι κάποιου είδους εδαφική ασθένεια. Στο περιοχή Krasnoyarsk της βορείου Ρωσίας δημιουργούνται διαρκώς κρατήρες και πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι βασικός «ένοχος» είναι η κλιματική αλλαγή.

«Μόλις μάθαμε πως στην Yakutia δημιουργήθηκε ένας νέος κρατήρας με διάμετρο πάνω από μισό μίλι», είπε μιλώντας στο AFP πέρυσι ο Vasily Bogoyavlensky, αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας Πετρελαίου και Αερίου της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. «Τα πλάνα που έχουμε μας επέτρεψαν να εντοπίσουμε επτά κρατήρες, αλλά υπάρχουν πολλοί ακόμη».

Σύμφωνα με τα γεωλογικά αρχεία, όπως μου είπε ο Murton, την τελευταία φορά που καταγράφηκε ανάλογο φαινόμενο ήταν πριν από 10.000 χρόνια, όταν η πλανήτης βγήκε από την Παλαιολιθική Εποχή των Παγετώνων στη σημερινή Ολόκαινο εποχή. Σήμερα, τα επίπεδα εκπομπής των αερίων του θερμοκηπίου έχουν περάσει κατά πολύ τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα που έλιωσαν τους παγετώνες εκείνης της περιόδου.

Στο κοντινό μέλλον, ο Murton σκοπεύει να κάνει γεωτρήσεις στους παγετώνες της Batagaika και να διεξαγάγει μια ανάλυση υψηλής ευκρίνειας των ιζηματογενών στρωμάτων, η οποία ελπίζει ότι θα του δώσει μια εικόνα των ατμοσφαιρικών συνθηκών που υπήρχαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εποχής των παγετώνων.

«Αν μπορέσουμε να κατανοήσουμε πώς άλλαξε το τοπίο τότε», σημειώνει, «θα μπορέσουμε να προβλέψουμε τι μπορεί να συμβεί στους παγετώνες της Σιβηρίας μέσα στους επόμενους αιώνες».

Περισσότερα από το VICΕ

Τι Συμβαίνει με τους Θαλάσσιους Ανεμοστρόβιλους στην Ελλάδα;

Οι Μαστουρωμένοι του Φεστιβάλ Κάνναβης στο Άμστερνταμ

Η πιο Μαζική Ρίψη Χρωμάτων στην Ελλάδα