Στην Ανατολική Ουκρανία οι Άνθρωποι Είναι Σε Πόλεμο με την Πραγματικότητα

Μια κατεστραμμένη γέφυρα στη Semenovka. Όλες οι φωτογραφίες είναι του συντάκτη

Φιλορώσοι αντάρτες ανατίναξαν τη γέφυρα στη Semenovka πριν από δυο εβδομάδες, αλλά ακόμα δεν υπάρχουν ενημερωτικές πινακίδες. Ο δρόμος ανέβαινε σταθερά προς τη γέφυρα και έπειτα ξαφνικά δεν υπήρχε γέφυρα. Το μικρό, λευκό Lada μετέφερε μια οικογένεια τεσσάρων ατόμων όταν πέρασε από πάνω. Ενώ τα περισσότερα αυτοκίνητα απλώς βουτάνε στον ποταμό Bilenka, ο οδηγός του Lada ήταν βιαστικός και έτσι ανακαλύψαμε ό,τι είχε απομείνει από το αυτοκίνητο στην απέναντι όχθη- σπασμένα αυγά, αίμα και ένα ουράνιο τόξο βενζίνης. Κοιτώντας προς τα πάνω, μπορούσα να δω μια άλλη οικογένεια να στέκεται κοιτάζοντας κάτω, καθώς ένας μοναχικός ρακοσυλλέκτης έψαχνε στα κουφάρι του αυτοκινήτου ψάχνοντας να βρει αυγά που δεν είχαν σπάσει.

Το γερανό για να μαζέψει τα απομεινάρια του αυτοκινήτου τον έστειλε ο ντόπιος επιχειρηματίας Ilya Lazarenko. Το να μετακινήσει κάποιος ένα κατεστραμμένο αυτοκίνητο από μια κατεστραμμένη περιοχή, για τον Ilya ήταν πρόοδος. Έφερε το χωριό του λίγο πιο κοντά σε αυτό που ήταν. Το έκανε αυτό, αν και είναι πεπεισμένος ότι η σύγκρουση θα ξαναρχίσει. «Σίγουρα θα ξαναρχίσει» επέμεινε βαριεστημένα.

Αξιωματούχος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ (DPR) του αποκάλυψε εκ των προτέρων ότι η απόσυρση του στρατού των ανταρτών από τη γειτονική πόλη του Slavyansk ήταν καθαρά θέμα τακτικής: η DPR συσπειρώνει τις δυνάμεις της για χτύπημα που θα κάνει κατά της Οδησσού. Αυτός ήταν ο ίδιος αξιωματούχος, ο οποίος είχε προβλέψει με ακρίβεια την καταστροφή του σπιτιού του Ilya στο σταυροδρόμι της Semenovka. Το σπίτι του ήταν το μεγάλο, με την κόκκινη οροφή και τις δυο γάτες-η μία με παρδαλά χρώματα, ή άλλη μαύρη.

Το σπίτι του Ilya και της Nastya Lazarenko

Η σύζυγος του Ilya, η Nastya, είχε προβλέψει την καταστροφή ακόμα νωρίτερα-στους εφιάλτες της. Άρχισαν τον περασμένο Νοέμβριο, όταν οι διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στη Μεϊντάν. «Κανένας δεν σκεφτόταν για πόλεμο τότε», πρόσθεσε. Ωστόσο τα οράματα έρχονταν. Είδε τον εαυτό της και τον άνδρα της να σκύβουν, να κρύβονται από τους πυροβολισμούς στα ερείπια του σπιτιού τους. Είδε την προδοσία και την εκτέλεση τους. «Ίσως σημαίνει ότι θα συμβεί κι αυτό» αναλογίστηκε. «Δεν ξέρω. Ποτέ πριν από αυτό δεν είχα πιστέψει στα όνειρα».

«Οι επίσημες ειδήσεις δεν είναι αξιόπιστες» μουρμούρισε ο Ilya, όταν τον ρωτήσαμε για την κατάσταση του πολέμου. Η πραγματικότητα έχει γίνει μια αδύναμη συγχώνευση φημών, προπαγάνδας και ονείρων.

Κυκλοφορούσε αυτό το θέμα με τη σταύρωση ενός αγοριού στην Πλατεία Λένιν στο Slavyansk. Και οι δυο πλευρές την έλεγαν, μετατοπίζοντας την ευθύνη. Το άκουσα για πρώτη φορά σε μπαρ στο Κίεβο. Στην Οδησσό, η δασκάλα Iryna Pietrova κατέθεσε τη δική της εκδοχή, προσθέτοντας ότι κάθε φορά που ξαναδιηγούνται την ιστορία, το αγόρι γίνεται όλο και πιο νέο. «Ήταν τριών ετών, την τελευταία φορά που το άκουσα» πρόσθεσε. «Μέχρι του χρόνου, εκτιμώ ότι θα είναι νεογέννητο».

Στη DPR κυκλοφορούσε μία άλλη ιστορία από τότε που είχαν οι αντάρτες τον έλεγχο του Slavyansk. Στα ραδιοφωνικά δελτία ειδήσεων μεταδιδόταν ότι η Ουκρανία τύπωνε νέους χάρτες της χώρας χωρίς το όνομα της πόλης τους. Συμπέρασμα ήταν λοιπόν ότι ο ουκρανικός στρατός είχε την πρόθεση να σβήσει το Slavyansk από προσώπου γης. Μετά την ανακατάληψη της πόλης, άκουσα αναφορές ότι το 60% των κτιρίων ήταν ερείπια. Επίσης άκουσα ότι το Slavyansk είχε διασωθεί σχεδόν ανέπαφο. Ταξίδεψα στην περιοχή με ένα μεταφραστή και έναν οδηγό ώστε να μάθω μόνος μου την αλήθεια.

Πίσω από τα τεράστια λιβάδια ηλιοτρόπιων, ακούγονταν μακριά οι ήχοι από πυροβόλα όπλα, στην άκρη του Slavyansk. Ένας Ουκρανός στρατιώτης, με ποικιλόχρωμο καμουφλάζ και κεφαλομάντηλο τύπου μπαντάνα, υπέθεσε ότι κάποιος πυροβολητής μέθυσε ή τρελάθηκε από τον πόλεμο και πυροβολούσε στο κενό. Ο φίλος του είπε ότι καθάριζαν την περιοχή από τους αντάρτες σε τοπικό δάσος. Ένας άλλος στρατιώτης μας διαβεβαίωσε ότι ήταν βομβαρδισμοί από την κοντινή περιοχή Artemovsk που ήλεγχαν οι αντάρτες της DPR.

Το αυτοκίνητό μας ανεβοκατέβαινε καθώς διασχίζαμε το κέντρο της πόλης περνώντας πάνω το τσιμέντο που είχε πληγεί από τη διέλευση των αρμάτων μάχης. Υπήρχαν πολλά σπασμένα παράθυρα, πυροβολημένες βιτρίνες και τρύπες στα κτίρια, ωστόσο στο μεγαλύτερο μέρος του, το κέντρο ήταν ανέπαφο. Μεγαλύτερη ήταν η ζημιά στα περίχωρα της πόλης. Το σχολείο Topopolyok για παιδιά με ειδικές ανάγκες είχε καταστραφεί, όπως και πολλά από τα παρακείμενα σπίτια.

Η Lena στέκεται μπροστά στο κατεστραμμένο σπίτι της στο Slovyansk

Ο Aleksandr και η σύζυγός του Lena έβγαζαν με το φτυάρι ερείπια από το απογυμνωμένο σπίτι τους. Το μόνο από τα υπάρχοντα τους που είχε διασωθεί ήταν ένας διακοσμητικός νάνος για το γκαζόν. «Κάποτε αυτό ήταν διώροφο» είπε ο Aleksandr, κουνώντας το κεφάλι του. Ο πάνω όροφος ήταν εντελώς κατεστραμμένος.

«Ήταν ο ουκρανικός στρατός» ισχυρίστηκε η Lena. «Δεν ξέρω τι είχαν στόχο. Υπήρχε η φήμη ότι στο σχολείο βρίσκονταν αντάρτες. Ήταν μόνο φήμη. Και οι δυο πλευρές πυροβολούσαν απρόσεκτα».

«Η DPR το έκανε αυτό» επέμεινε ένας άλλος άνδρας.

«Οι περισσότεροι άνθρωποι εδώ δεν ενδιαφέρονται ποια πλευρά κερδίζει», πρόσθεσε μια γυναίκα. «Εμείς απλώς θέλουμε να σταματήσει ο βομβαρδισμός».

Χειροβομβίδα που δεν έχει εκραγεί στη Semenovka

Στη συνέχεια περάσαμε μέσα από τη Semenovka. Όπως έλεγε η ιστορία της DPR, η πόλη σχεδόν είχε εξαφανιστεί από το χάρτη. Οι κάτοικοι περπατούσαν πάνω σε πύραυλους που δεν είχαν εκραγεί και ήταν σφηνωμένοι στο έδαφος. Από παρακείμενο ναρκοπέδιο αναδυόταν η δυσωδία των σάπιων πτωμάτων όποτε ο άνεμος άλλες κατεύθυνση.  Κοκκαλιάρικα σκυλιά έπιναν νερό της βροχής από τους κρατήρες που δημιουργούσαν οι βόμβες, καθώς περίμεναν τους ιδιοκτήτες τους να επιστρέψουν.

Ένας 60χρονος άνδρας είπε ότι κρυβόταν στο υπόγειο του κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, προκειμένου να φυλάξει τα κοτόπουλα του. Κατηγόρησε τον ουκρανικό στρατό για τη χρήση βομβών φωσφόρου-είδος εμπρηστικών που έχουν απαγορευτεί από τα Ηνωμένα Έθνη. «Άναβαν φωτιά που δεν μπορούσαμε να σβήσουμε με το νερό» έλεγε θρηνώντας. «Απλώς έκαιγε και έκαιγε».

Διαμέρισμα σε κτίριο που έχει καταστραφεί από έκρηξη στη Nikolaevka

Ελιχθήκαμε ανάμεσα σε κρατήρες στο δρόμο προς τη Nikolaevka, κοντά στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Περάσαμε το βομβαρδισμένο σταθμό ηλεκτρικού ρεύματος πηγαίνοντας σε ένα συγκρότημα κατοικιών στο κέντρο της πόλης. Το κτίριο ήταν απογυμνωμένο. Ένα μεγάλο τμήμα του είχε καταρρεύσει, δημιουργώντας ένα είδος ακανόνιστης, υπαίθριας αυλής με το εσωτερικό του κάθε διαμερίσματος εκτεθειμένο προς τον ουρανό.

Καθώς στεκόμουν στο δρόμο μπορούσα να δω μέσα στο καθιστικό, στο σπίτι μιας ηλικιωμένης γυναίκας που βρισκόταν στο δεύτερο όροφο: τον καναπέ της, το ράφι για τα βιβλία της, τα διακοσμητικά φυτά της, όλα ήταν τραβηγμένα μακριά από την άκρη του βαράθρου. Έκλαιγε με λυγμούς καθώς σκούπιζε τα σύννεφα σκόνης προς το χάλασμα, από το σημείο όπου κάποτε ήταν ο τοίχος. Δεν μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο. Σκούπιζε τον ίδιο όροφο πολλές μέρες. Το μόνο πράγμα που δεν μπορούσε να καθαρίσει ήταν η κηλίδα αίματος στον τοίχο, δίπλα στο καλοριφέρ. Ήταν το μόνο που είχε απομείνει από την κόρη της.

Ο Sergey ταξινομεί τις οικογενειακές φωτογραφίες

Ο Sergey, ο γείτονας της από τον 3ο όροφο ήταν ξαπλωμένος στο κρεβάτι όταν έγινε η έκρηξη. Η μητέρα του, η κοπέλα του η Oxana και η φίλη της μαγείρευαν στην κουζίνα. Η οροφή έπεσε πάνω τους. Ο Sergey και η Oxana παγιδεύτηκαν κάτω από τα τούβλα-φώναζαν ο ένας στον άλλον, μέχρι που ουκρανική ομάδα διάσωσης τους απελευθέρωσε μετά από μισή ώρα. Η μητέρα του Sergey και η φίλη της Oxana πέθαιναν ακαριαία από την σύνθλιψη. Η Oxana αρνήθηκε να επιστρέψει στο διαμέρισμα, οπότε ο Sergey έμεινε μόνος του εκεί, γυρίζοντας σιγά-σιγά τις σελίδες ενός άλμπουμ παλιών φωτογραφιών που βρήκε στα ερείπια. Του πήρε ένα λεπτό μέχρι να καταλάβει ότι ανήκαν στη μητέρα του. Δεν τις είχε δει ποτέ πριν.

«Πιστεύετε ότι ήταν έκρηξη φυσικού αερίου;» ρώτησε οργισμένος, δείχνοντας το κενό γύρω του. Το σχόλιο αφορούσε τα δημοσιεύματα των κρατικών μέσων ενημέρωσης που ισχυρίζονταν ότι η έκρηξη εδώ ήταν αποτέλεσμα σπασμένη γραμμής φυσικού αερίου. «Ήταν αεροπορική επιδρομή» επέμεινε. Ένας, ένας, οι κάτοικοι άνοιξαν τα χέρια τους για να δείξουν τα θραύσματα από οβίδα που είχαν βρει στο σημείο. Κανείς δεν πίστευε την επίσημη εξήγηση.

Ο Maxim κρατάει τη σωλήνα του φυσικού αερίου

Ένας άλλος άνδρας από το κτίριο, ο Maxim, μας έκανε νόημα να πάμε στο πίσω μέρος του συγκροτήματος. Σήκωσε ένα βαρύ κομμάτι από αυτό που το πλήθος των συγκεντρωθέντων επέμενε ότι ήταν τμήμα πυραύλου. Χαμογέλασε καθώς μας ρωτούσε «Εσένα σου μοιάζει με σωλήνας φυσικού αερίου;».

* Ο Roc είναι φωτοειδησεογράφος και το τελευταίο πρότζεκτ του έχει τίτλο World Dream Atlas. 

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.