Έλληνες Δημοσιογράφοι Θύματα Αστυνομικής Βίας

Φωτογραφία: Γιάννης Μπεχράκης. Αστυνομικός χτυπά τον φωτορεπόρτερ Παναγιώτη Τζάμαρο ενώ καλύπτει διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας στις 5 Οκτωβρίου του 2011. Ο αστυνομικός κύνηγησε τον φωτορεπόρτερ χτυπωντας τον ξανά και ξανά στο κεφάλι.

UPDATE: Εχθές το απόγευμα ανακοινώθηκε η καταδίκη του αστυνομικού των ΜΑΤ για τον ξυλοδαρμό της φωτορεπόρτερ Τατιάνας Μπόλαρη. Η τελευταία κάλυπτε επεισόδια κατά τη διάρκεια συλλαλητηρίου στο Σύνταγμα στις 15 Οκτωβρίου του 2011, όταν ο εν λόγω αστυνομικός της επιτέθηκε, χτυπώντας την με γροθιά στο πρόσωπο. Ο αστυνομικός κρίθηκε ένοχος για πρόκληση απλής σωματικής βλάβης, αλλά αθώος για την κατηγορία παράβασης καθήκοντος και τιμωρήθηκε με ποινή φυλάκισης οκτώ μηνών με αναστολή. Είναι η πρώτη φορά που τιμωρείται αστυνομικός των ΜΑΤ στην Ελλάδα για βίαιη συμπεριφορά απέναντι σε φωτορεπόρτερ.

«Πραγματικά είναι στενάχωρο να σκέφτεσαι πως «πρέπει να γίνει κάτι» για να θυμηθούμε», μου λέει ο Μανώλης Κυπραίος, αναφερόμενος στη δημοσιογράφο Δήμητρα Κόκκορη. Η τελευταία, ενώ κάλυπτε για λογαριασμό της EΡTopen την πορεία στο Κερατσίνι, με αφορμή της συμπλήρωσης ενός χρόνου από την δολοφονία του Παύλου Φύσσα, δέχτηκε επίθεση από άνδρες των ΜΑΤ. «Παρόλο που τους έδειξα την δημοσιογραφική μου ταυτότητα, ο ένας με κλώτσησε και ο άλλος με χτύπησε με κλομπ στο δεξί χέρι στο ύψος του αγκώνα. Το χτύπημα έγινε για εκφοβισμό», υποστηρίζει η Κόκκορη.

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Σταματίου. Ο φωτορεπόρτερ Άρης Μεσσίνης δέχεται επίθεση από αστυνομικό, ενώ καλύπτει πορεία για το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), στις 17 Νοεμβρίου του 2010.

Ο Μανώλης Κυπραίος, ο Δημήτρης Τρίμης, ο Μάριος Λώλος και η Δήμητρα Κόκκορη, είναι λίγα από τα παραδείγματα απροκάλυπτης και αλόγιστης αστυνομικής βίας κατά του τύπου που ακούστηκαν τα τελευταία χρόνια. Κάθε τόσο, άλλο ένα «μεμονωμένο περιστατικό», όπως χαρακτηρίζεται από την αστυνομία, φτάνει στα αυτιά μας. Για μερικά από τα θύματα, αποτελεί απλά μια στενάχωρη υπενθύμιση ότι «το ρεπορτάζ στο δρόμο εγκυμονεί κινδύνους και ότι τη βία, ειδικά την αστυνομική βία, αργά ή γρήγορα, θα την βρεις απέναντί σου», όπως μου είπε η Δήμητρα Κόκκορη.

Όχι, όμως για τον Μανώλη Κυπραίο, για τον οποίο είναι κάτι πολύ περισσότερο από μία… στενάχωρη υπενθύμιση. «Είχα βρεθεί σε πολλές εμπόλεμες ζώνες χωρίς να μου συμβεί ποτέ τίποτα. Το ότι μου συνέβη στην πατρίδα μου, εν καιρώ ειρήνης και χωρίς να υπάρχει λόγος, είναι κάτι που δεν θα καταφέρω να το “χωνέψω” ποτέ».

Η φωτογραφία είναι ευγενική παραχώρηση του Μανώλη Κυπραίου. Ο Μανώλης Κυπραίος.

Μεσημέρι της 11ης Ιουνίου του 2011. Ο Μανώλης Κυπραίος βρισκόταν στην Πλατεία Συντάγματος, προκειμένου να καλύψει την συγκέντρωση-διαμαρτυρία κατά του Μνημονίου-1. «Όλοι ήταν εκεί. Ηλικιωμένοι, μεσήλικες, νέοι, ανεξαρτήτως πολιτικών τοποθετήσεων. Δεν υπήρχαν κόμματα. Υπήρχε μόνο η αγωνία για το αύριο». Ο Κυπραίος από το πρωί, με την φωτογραφική του μηχανή παραμάσχαλα, μετέδιδε με το τηλέφωνό του, τα γεγονότα. «Φαντάσου μια χύτρα έτοιμη να σκάσει. Ήταν κοινό μυστικό πως “μύριζε μπαρούτι”. Εκτοξευτήκαν “τόνοι” χημικών, αμέτρητες χειροβομβίδες κρότου-λάμψης και πολύς κόσμος χτυπήθηκε από τα κλομπ των ΜΑΤ και της ΔΕΛΤΑ. Πάνοπλοι αστυνομικοί που ελάχιστα διέφεραν από στρατιώτες, σαν αστακοί, εναντίον συμπολιτών τους, που το μόνο που είχαν ως “ασπίδα” ήταν ένα έρημο press και το δέρμα τους. Στις τρεις το μεσημέρι πια επικρατούσε σχετική ηρεμία. Από την εμπειρία μου ξέρω πως σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει πάντα να έχεις και δεύτερη έξοδο κινδύνου», μου εξηγεί ο Μανώλης και συνεχίζει: «Γι’ αυτό τον λόγο είχα μπει στη στοά στις αρχές της Φιλελλήνων στο Σύνταγμα που έχει έξοδο και στην Ξενοφώντος. Από εκεί, είδα μία διμοιρία των ΜΑΤ η οποία κινούνταν σε οριζόντια παράταξη, "κορδόνι" όπως λέμε εμείς. Άρχισα να τραβάω φωτογραφίες, όταν ξαφνικά ο αρχηγός τους, με ρώτησε γιατί φωτογραφίζω. Γνωρίζοντας τους κανόνες εμπλοκής, του έδειξα τη δημοσιογραφική μου ταυτότητα. Εκείνος τότε, αφού πρώτα με “στόλισε”, μετά έδωσε διαταγή να με “γ…ουν”».

Φωτογραφία: Δημήτρης Θεοδόσης. Φωτογράφος καλύπτει την εμπόλεμη ζώνη του Συντάγματος, έξω από το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία κατά τη διάρκεια επεισοδίων στις 15 Δεκεμβρίου 2010.

Η τελευταία εικόνα του πριν την έκρηξη, ήταν ο άνδρας των ΜΑΤ που πέταξε τη χειροβομβίδα, η οποία και έσκασε  μπροστά του. «Θυμάμαι τον θόρυβο, τον πόνο, τα μάτια μου να θολώνουν και το πώς εκτοξεύτηκα πίσω. Αυτό ήταν και το τέλος του Μανώλη που ήξερα…».

Ο Μανώλης Κυπραίος μετά από 4 ώρες και, αφού έκανε «το γύρο της Αθήνας», λιποθυμώντας ξανά και ξανά στην πορεία, διότι τα ΜΑΤ, όπως μου διηγήθηκε, δεν του επέτρεψαν να ζητήσει βοήθεια από τους γιατρούς στο Σύνταγμα, έφτασε στον «Ερυθρό Σταυρό», όπου νοσηλεύτηκε για αρκετές ημέρες. «Αυτό που δεν ήθελα καν να διανοηθώ, είχε συμβεί. Πλήρης κώφωση και με μεγάλη ζημιά οι λαβύρινθοι», μου τονίζει.

Η φωτογραφία είναι ευγενική παραχώρηση του Μάριου Λώλου. Ο Μάριος Λώλος.

Συναντώ τον Μάριο Λώλο, στενό φίλο και συνεργάτη του Μανώλη Κυπραίου και Πρόεδρο της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας, ο οποίος έχει δεχτεί πολλές φορές επιθέσεις από αστυνομικούς, ενώ εργαζόταν καλύπτοντας κάποια διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας. Πριν δυόμιση χρόνια όμως, δέχτηκε ένα χτύπημα με κλομπ στο κεφάλι, το οποίο λίγο έλειψε να του στερήσει την ίδια του τη ζωή.

«Γινόταν μια διαδήλωση στο Σύνταγμα για τον θάνατο του Δημήτρη Χριστούλα. Η παρουσία της αστυνομίας ήταν ασφυκτική, αλλά δεν γίνονταν φασαρίες. Γι' αυτό το λόγο δεν φορούσα το κράνος και την μάσκα μου, αντικείμενα εντελώς απαραίτητα για τον κάθε φωτορεπόρτερ. Κάποια στιγμή βρέθηκα ανάμεσα σε μια ομάδα με άλλους συναδέλφους. Οι αστυνομικοί μας έσπρωχναν δεξιά και αριστερά χωρίς να ξέρουν ούτε οι ίδιοι που ήθελαν να μας πάνε. Τέλος, μας οδήγησαν προς την Πανεπιστημίου. Στο δρόμο εμφανίστηκε μία διμοιρία, ο “Mαύρος Ρόμβος”, η οποία έχει πλέον καταργηθεί και μας έκοψε το πέρασμα. Μας έσπρωχναν με τις ασπίδες. Και ξαφνικά ένιωσα ένα χτύπημα στο κεφάλι από κλομπ. Δεν έχασα τις αισθήσεις μου. Όλα γύρω μου όμως άσπρισαν. Η διμοιρία εξαφανίστηκε. Τότε συνειδητοποίησα ότι έχω χάσει την αφή στο αριστερό μου χέρι. Πήγα στο νοσοκομείο και οι εξετάσεις έδειξαν ότι είχα σπασμένο κρανίο, ενάμιση εκατοστό μέσα κι ότι έπρεπε να κάνω εγχείρηση το συντομότερο δυνατό. Εκείνη την ώρα δεν το πίστευα. Νόμιζα ότι ζω εφιάλτη. Αν δεν είχα κάνει την επέμβαση, στην καλύτερη περίπτωση θα ήμουν επιληπτικός και στην χειρότερη θα είχα πεθάνει την ίδια ημέρα».

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Βλάχος. Η φωτορεπόρτερ Τατιάννα Μπόλαρη δέχεται χειροδικία από άνδρα των ΜΑΤ μπροστά στα έκπληκτα μάτια συναδέλφων και πολιτών, κατά τη διάρκεια πορείας στις 5 Οκτωβρίου του 2011.

«Ενώ η αστυνομία νομίζει ότι με αυτόν τον τρόπο μας φοβίζει», συνεχίζει ο Λώλος, «στην ουσία μας ατσαλώνει περισσότερο. Η αστυνομική βία προς τους δημοσιογράφους και προς τους φωτορεπόρτερ ειδικά, οι οποίοι με τον εξοπλισμό που διαθέτουν, προδίδουν την ιδιότητά τους, είναι στοχευμένη. Οι δημοσιογράφοι στοχοποιούνται διότι η αστυνομία φοβάται ότι θα δείξουν τις ανομίες της. Η κάμερα, για εκείνους, αποτελεί απειλή και η βία είναι ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούν να μας ελέγξουν. Τις περισσότερες φορές, οι αστυνομικοί επιτίθενται σε στιγμές που δε γίνονται επεισόδια. Το ζήτημα δεν είναι να εξαφανίσουν την εικόνα. Η εικόνα με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο θα διαρρεύσει. Θέλουν να ελέγξουν όμως την εικόνα που διοχετεύεται προς τον τύπο».

Φωτογραφία: Παντελής Σαΐτας. Αθήνα 2010. Ο φωτορεπόρτερ και Πρόεδρος της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Μάριος Λώλος δέχεται επίθεση με κλομπ από αστυνομικό διότι φωτογράφιζε διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας.

Ο Δημήτρης Τρίμης, πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ, υπήρξε και αυτός θύμα αστυνομικής βίας, όταν, ενώ κάλυπτε διαμαρτυρία κατά των νέων μέτρων λιτότητας στο Σύνταγμα τον Ιούνιο του 2011, ήρθαν κατά πάνω του δυο ογκώδεις αστυνομικοί, οι οποίοι του επιτέθηκαν, άρχισαν να τον βρίζουν και να τον κλωτσούν. «Πέφτοντας έσπασα το αριστερό μου χέρι». Οι αστυνομικοί δεν έφεραν διακριτικά, ούτε δήλωσαν τα ονόματά τους, μου εξηγεί ο Δημήτρης Τρίμης. Ο ίδιος υπέβαλε μήνυση κατά αγνώστων, ενώ η αστυνομία ξεκίνησε την δική της Ένορκη Διοικητική Εξέταση (ΕΔΕ). Όμως, η υπόθεση δεν προχώρησε, διότι όπως μου δήλωσε ο Τρίμης, «η αστυνομία αδυνατεί να βρει τους ενόχους», ενώ τους είπε ότι η εν λόγω διμοιρία ήταν σταθμευμένη σε συγκεκριμένο σημείο, στην Όθωνος και Αμαλίας γωνία κι ενώ, υπάρχει φωτογραφικό υλικό στο οποίο απεικονίζονται οι αστυνομικοί που τον χτύπησαν.

Η φωτογραφία είναι ευγενική παραχώρηση της Δήμητρας Κόκκορη. Η Δήμητρα Κόκκορη.

Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με την Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδας αλλά και την Διεθνή Αμνηστία, δεν έχει πότε τιμωρηθεί αστυνομικός, όσα στοιχεία κι αν έχουν κατατεθεί εναντίον του. Μάλιστα, σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία, «…ενώ οι αρχές δέχονται ότι συμβαίνουν τέτοιες παραβιάσεις, εντούτοις δεν παραδέχονται την έκταση αυτού του συστημικού προβλήματος. Συχνά παραλείπουν να πραγματοποιήσουν έγκαιρες και διεξοδικές έρευνες, γεγονός που σημαίνει ότι οι αστυνομικοί είναι πρακτικά ελεύθεροι να επαναλαμβάνουν αυτά τα εγκλήματα με ατιμωρησία».

Φωτογραφία: Παντελής Σαΐτας. Φεβρουάριος 2011. Στο Σύνταγμα φωτορεπόρτερ της εφημερίδας Έθνος, Γρηγόρης Χρυσοχοΐδης φλέγεται από βόμβα μολότοφ που πέταξαν διαδηλωτές.

«Αυτή η κοροϊδία με τις ΕΔΕ πρέπει κάποτε να σταματήσει», επισημαίνει ο Μανώλης Κυπραίος. «Καλούνται αστυνομικοί να βρουν ενόχους αστυνομικούς και να τους παραδώσουν στην δικαιοσύνη. Είναι δυνατόν «μια μάνα να καταδικάσει το παιδί της; Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ». «Τι πρέπει να γίνει;», ρωτώ. «Να συσταθεί μια ομάδα από δικαστικούς, αστυνομικούς, πανεπιστημιακούς, νομικούς, ΜΚΟ και ανεξάρτητες αρχές γενικά, που θα ερευνά αυτές τις περιπτώσεις. Να λυθούν τα χέρια των δικαστικών έτσι ώστε να μην εμποδίζονται. Και το πιο σημαντικό από όλα: να φέρουν διακριτικά οι αστυνομικοί. Είναι δυνατόν να μη φέρουν διακριτικά; Για φαντάσου ένα αυτοκίνητο χωρίς πινακίδες να αρχίσει να τραυματίζει ή να σκοτώνει κόσμο. Οφείλουν απέναντι στο Σύνταγμα και τους νόμους να γνωρίζουμε ποιοι είναι».

Φωτογραφία: Γιώργος Νικολαΐδης. Ο φωτορεπόρτερ Θανάσης Σταυράκης του Associated Press (AP), δέχεται επίθεση με κλομπ από άντρα των ΜΑΤ, ενώ καλύπτει τα επεισόδια της 29ης Ιουνίου 2011.

Παρά την ανεπανόρθωτη ζημιά που προκλήθηκε στον Μανώλη Κυπραίο, μου ξεκαθαρίζει ότι μετά από όσα έχει δει και έχει βιώσει, αναζητά το δίκιο του, παρότι η υπόθεση του παραμένει άλυτη. «Με σφιγμένες γροθιές χειραψία δεν δίνεις. Όμως, πρέπει να παραδεχτούμε και να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι στις μονάδες καταστολής υπάρχει πρόβλημα. Δεν πιστεύω σε καμμία περίπτωση πως όλοι οι αστυνομικοί είναι κακοί. Δεν πιστεύω στη συλλογική ευθύνη. Διαφορετικά θα ήμουν και εγώ ένας φασίστας. Πιστεύω στη Δημοκρατία. Όμως η δημοκρατία για να παραμένει σταθερή και να μην κινδυνεύει, πρέπει να τιμωρεί όσους παραβιάζουν τους νόμους. Το να βρίσκεσαι απέναντι σε ένα κράτος και τους μηχανισμούς του, δεν είναι εύκολο. Όπως και το να βρίσκεσαι απέναντι σε έναν κακό εργοδότη. Θα σου κάνουν τη ζωή άνω-κάτω και θα σε δυσκολέψουν όσο μπορούν περισσότερο. Από το να τσακώνονται δύο ταμεία ποιο θα σου χορηγήσει την επικούρηση για χρόνια, μέχρι το αν είναι εργατικό ατύχημα ή όχι η περίπτωσή σου. Και ας είναι "καραμπινάτο" εργατικό όπως λένε άπαντες. Νομικοί και πολιτικοί. Και ας έχεις αποδείξεις, αποφάσεις και μάρτυρες. Τίποτα. Ακόμη περιμένω… Δεν είναι απλά θέμα αδικίας και άσκησης σωματικής και ψυχολογικής βίας απέναντι στον Μανώλη, τον Μάριο, την Τατιάνα, τον Γιάννη, τον Σωτήρη, την Δήμητρα. Είναι θέμα ομαλής λειτουργίας του πολιτεύματος», συμπληρώνει ο Κυπραίος. Και κλείνει την διηγησή του λεγόντας μου ότι «…οι δημοσιογράφοι είναι και πρέπει να είναι, τα μάτια και η ακοή της δημοκρατίας. Οι ενδιάμεσοι κρίκοι ανάμεσα στο κράτος και το λαό. Γι΄αυτό και η θέση μας είναι κάτω. Γι’ αυτό και θα συνεχίζουμε να βρισκόμαστε εκεί. Και είναι υποχρέωσή μας να παλέψουμε γι’ αυτό».

Όλες οι φωτογραφίες είναι ευγενική παράχωρηση της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας, από την έκθεση «Η είδηση υπό διωγμό» που διοργάνωσαν σε συνεργασία με την ΕΣΗΕΑ. 

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.