Το Floral Κλείνει και η Αθήνα από Σήμερα Είναι πιο Φτωχή

Περπατώντας την οδό Θεμιστοκλέους για να φτάσεις στην πλατεία Εξαρχείων, την περιοχή εκείνη που αποπνέει την ιδέα της «αθηναϊκότητας» περισσότερο από κάθε άλλη, φτάνεις στο Floral. Ή μάλλον έφτανες μέχρι σήμερα, μιας και πριν από λίγες ημέρες ανακοινώθηκε πως αυτή είναι η τελευταία μέρα λειτουργίας του ιστορικού μαγαζιού, που άνοιξε για πρώτη φορά το 1936. Ο Ρένος Αποστολίδης, ο Λεωνίδας Κύρκος, η Σοφία Βέμπο, ο Δημήτρης Χορν, η Κατίνα Παξινού και ένα σωρό άλλες προσωπικότητες έμεναν κάποτε στη θρυλική μπλε πολυκατοικία, που στεγάζει το Floral στο ισόγειό της. Φεύγοντας από αυτό τον κόσμο, πέρα από την πολιτιστική κληρονομιά που χάρισαν, άφησαν και την αύρα τους να πλανάται σε μια περιοχή που είναι ταραγμένη από τότε που δημιουργήθηκε. Παρατηρώντας το βόρειο τμήμα της πλατείας Εξαρχείων, στη γωνία Θεμιστοκλέους και Αραχώβης μπορούσες να παρατηρήσεις πως ο πολυχώρος του Floral είναι το μόνο μέρος της πολυκατοικίας που πεισματικά συγκρατεί αυτό το μπλε χρώμα, σε ένα κτίριο παρατημένο εξωτερικά.

Βγαλμένος από φιλμ νουάρ του Jean Luc Godard, ο πολυχώρος τα τελευταία 7 χρόνια –που λειτούργησε υπό νέα διεύθυνση και ύστερα από ανακαίνιση– ανέδειξε και πάλι τα χαρακτηριστικά του μοντερνισμού της δεκαετίας του '30, με σύγχρονα εναλλακτικά μποέμ στοιχεία, ενώ είναι ίσως και ό,τι απέμενε να κρατάει τον μύθο της θρυλικής πολυκατοικίας ζωντανό. Στα 330 τετραγωνικά του οργανώθηκαν αμέτρητα πάρτι, ποιητικές βραδιές, παρουσιάσεις βιβλίων, εκδηλώσεις, συζητήσεις και ένα σωρό άλλα πολυποίκιλα πράγματα.

Φτάνοντας εκεί προκειμένου να μιλήσω με τον δημιουργό του σύγχρονου Floral, Γιώργο Θαλασσινό, έναν άνθρωπο που αποπνέει αέρα εξαρχειώτικο μιας και μεγάλωσε και έζησε εκεί για πάνω από 40 χρόνια, τα τραπέζια του μαγαζιού είναι και πάλι γεμάτα. Πατώντας το ξύλινο πάτωμά του, έχω ήδη το συναίσθημα της λησμονιάς, αυτό που έχεις για ένα μέρος που δεν θα μπορέσεις να ξαναπάς. Πριν βρεθώ στο μικρό γραφείο για να συζητήσω με τον ιδιοκτήτη, βλέπω και πάλι το τραπέζι όπου καθόμουν όταν αποφάσιζα πως θέλω να γράψω κάποτε ένα βιβλίο με όλους τους χαμένους έρωτές μου. Μειδιάζω. Γιατί δεν ήμουν η μόνη. Βλέπω κάποιον άλλον τώρα να κάθεται εκεί και να κρατάει σημειώσεις για κάτι. Ίσως έχει σκεφτεί το ίδιο.

Το μαγαζί αυτό είχε την ικανότητα να γεννάει συναισθήματα. Και πώς να μην το κάνει, όταν για τον ιδιοκτήτη έχει συναισθηματική αξία και τη γεύση των παιδικών του αναμνήσεων. Λίγο από σικάγο και σεράνο που του αγόραζε ο πατέρας του όταν τον έπαιρνε μαζί του, παιδί ακόμα, στον κυριακάτικο καφέ που συνήθιζε να πίνει στο παλιό Floral, που ήταν ένα μαγαζί περισσότερο επίσημο. Η επιγραφή Patisserie de luxe υπάρχει ακόμη εκεί, να θυμίζει τη ζαχαροπλαστική που το έκανε ένα από τα πιο ξεχωριστά μέρη της Αθήνας. Φτάνοντας στο γραφείο του κ. Θαλασσινού, τον ρωτώ κατευθείαν, σχεδόν με τρόπο παιδικό, γιατί κλείνει: «Θα μέναμε αν μας έδιναν κι άλλο μισθωτήριο, αλλά δεν μας δίνουν. Έληξε και μας είπαν πως θέλουν περισσότερα χρήματα για να ανανεωθεί. Δεν υπάρχει στο μαγαζί πρόβλημα επιχειρηματικό. Για εμάς είναι ένα πράγμα που σέρνεται εδώ και ένα εξάμηνο, στη διάρκεια του οποίου διεξάγονται διαπραγματεύσεις σκληρές, παζάρια και πιέσεις να βρούμε έναν τρόπο να λειτουργήσει. Τους κάναμε προτάσεις, μας έδωσαν κάποιες ελπίδες ότι θα υπάρξει παράταση του μισθωτηρίου, αλλά όταν είδαμε ότι δεν μεταπείθονται σε ορισμένα βασικά ζητήματα, είπαμε να σταματήσουμε. Ούτως η άλλως είμαστε λίγο κουρασμένοι από όλη τη φάση, οπότε γενικά θέλουμε να κατεβάσουμε ρολά για να πάρουμε μια ανάσα, και μετά βλέπουμε. Αυτός είναι ο βασικός λόγος», εξηγεί. «Ο δεύτερος είναι πως μας έχει κουράσει λίγο και η περιοχή. Και δεν μας ενοχλεί όταν οι ταραχές έχουν ένα πολιτικό περιεχόμενο ή μια αμφισβήτηση, όμως τα τελευταία χρόνια υπάρχουν διάφορα προβλήματα που δεν έχουν να κάνουν με τον αναρχικό και τον αντιεξουσιαστικό χώρο», συμπληρώνει.

Το κίνητρο για εκείνον δεν ήταν να δημιουργηθεί μια καφετέρια, αλλά να αναβιώσει το παλιό Floral με στοιχεία της σύγχρονης πολύμορφης Αθήνας: «Ήθελα να ασχοληθώ με χώρους τέτοιους, αλλά ήθελα να υπάρχει και πολιτισμός. Να μην είναι μόνο καφές και ποτά. Έτσι προέκυψε το καινούριο Floral, που είναι ένας χώρος που μπορεί να φιλοξενήσει live, παρουσιάσεις βιβλίων και συζητήσεις», υπογραμμίζει ο δημιουργός του με έναν τόνο νοσταλγίας.

Και αν τύχαινε να περάσεις οποιαδήποτε ώρα από το σημείο, με μια μικρή ματιά μέσα θα έβλεπες πως το κατάφερε. Άλλοι έγραφαν βιβλία ή ποιητικές συλλογές, άλλοι έπιναν καφέ σε παρέες, άλλοι φλέρταραν, ενώ σε κάποιο άλλο μέρος του μαγαζιού μπορεί κάποιοι να έκαναν μάθημα με κάποιον καθηγητή ή μπορεί να έβλεπες ξαφνικά μια ομάδα αρχιτεκτόνων να μελετά την Bauhaus αρχιτεκτονική του μαγαζιού. Η σύνθεση των πελατών του άλλαζε από το πρωί, με τους παππούδες που πίνοντας τον καφέ τους έκαναν πολιτικές συζητήσεις, μέχρι το βράδυ που κορίτσια με λουλουδάτα φορέματα και αγόρια με καπέλα και τιράντες χόρευαν swing˙ το μαγαζί μπορούσε να αγκαλιάσει όλων των ειδών τους ανθρώπους.

Όταν η μπλε πολυκατοικία δημιουργήθηκε, στο δώμα της φτιάχτηκε ένα εντευκτήριο, ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να συζητούν, να γνωρίζονται, να επικοινωνούν. Αυτό μάλλον κατάφερε να αναβιώσει έπειτα από τόσα χρόνια στο Floral, που κάθε λίγο και λιγάκι διοργάνωνε πολυθεματικές συζητήσεις. Όπως και κάθε χώρος στα Εξάρχεια, δεν θα μπορούσε να σταθεί αν δεν αποτελούσε φυτώριο ιδεών και σκέψης, μιας και το άνοιγμά του συνέπεσε με την αρχή της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα: «Τα πρώτα χρόνια, οι συζητήσεις που συγκέντρωναν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για το κοινό ήταν οικονομικές και κοινωνικές. Μετά εμπεδώθηκε η κρίση, κάθισε μέσα στα στομάχια μας και μας βάραινε. Τα προβλήματα είχαν πολλαπλασιαστεί, ο κόσμος ερχόταν πιο πολύ σε σεμινάρια ψυχολογικού ή κοινωνικού περιεχομένου, αλλά πάντα με αιχμή την αλληλεγγύη. Κάναμε, για παράδειγμα, κάποιους κύκλους συζητήσεων για την αλληλέγγυα οικονομία, για το αν μπορεί να υπάρξει ανταλλακτική οικονομία ή αν μπορεί να υπάρχει παράλληλο νόμισμα, όπως σε κάποιες περιοχές της Ισπανίας, και φέραμε ανθρώπους από χώρους που είναι αυτοοργανωμένοι, όπως η ΒΙΟΜΕ. Στην αρχή οι συζητήσεις ήταν μαχητικές και αναζητούσαν τρόπους να αντισταθούμε στην κρίση, όμως όσο η λαίλαπα προχωρούσε αρχίσαμε να επικεντρωνόμαστε στο πώς θα βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο για να αντέξουμε», λέει ο κ. Θαλασσινός.

«Αν δεις την μπλε πολυκατοικία όπως ήταν, θα πεις πως είναι αριστούργημα. Αυτό που βλέπεις σήμερα είναι έκτρωμα. Ακόμη και η σύνθεση των ενοίκων δηλώνει μια παρακμή. Εκεί που κατοικούσε η Βέμπο, τώρα είναι διαμέρισμα του Μεΐμαράκη˙ εκεί που κατοικούσε ο Ρένος Αποστολίδης, σήμερα είναι η Ορνιθολογική Εταιρεία και εκεί που κατοικούσε η Ζουμπουλάκη ή ο Κύρκος, σήμερα μένει κάποιος άλλος. Εμείς προσπαθήσαμε τουλάχιστον η βάση της, η εικόνα της, κάπως να παραπέμπει στον μύθο της με σύγχρονο τρόπο. Το πετύχαμε για επτά χρόνια, αλλά δεν μας βοήθησε ούτε η πολυκατοικία ούτε το περιβάλλον», τονίζει όταν η συζήτηση φτάνει στη θρυλική πολυκατοικία.

Στα τόσα χρόνια λειτουργίας, αναρωτιέμαι τι είναι αυτό που μπορεί να θυμάται περισσότερο. Αφού στέκεται για λίγο με βλέμμα που αναπολεί, μου περιγράφει ένα σκηνικό σχεδόν αδύνατο να χειριστείς: «Στα δεύτερα γενέθλια του μαγαζιού, όταν σε ένα πάρτι 1.500 ανθρώπων είχαμε φέρει τον Quantic απ' το εξωτερικό και η πλατεία ήταν γεμάτη από κόσμο για το Floral, ξαφνικά μας την έπεσαν 20 άτομα με πυροσβεστήρες και τα έκαναν όλα λίμπα. Αυτό ήταν μια γλυκόπικρη εμπειρία, γιατί ο κόσμος χόρευε στην πλατεία, η Αραχώβης είχε κλείσει, και μετά πλάκωσαν αυτοί και διέλυσαν τα πάντα. Ο κόσμος έτρεχε πανικόβλητος, έσπασαν και μερικά κεφάλια και μερικά έπιπλα και ο Quantic ήταν στα καλύτερά του και έλεγε "Αυτό είναι British party". Φυσικά, ποτέ δεν ήταν αναρχικοί εκείνοι που έκαναν τα μπουκαρίσματα στο μαγαζί».

Λίγο αργότερα, το τηλέφωνό του χτυπάει και έχω την ευκαιρία να χαζέψω το γραφείο του, που είναι γεμάτο με αφίσες των events που έχει οργανώσει. Το Floral νομίζω πως έφτιαχνε πάντα τις καλύτερες. Θα μπορούσες να πάρεις κάποιες και να διακοσμήσεις το σπίτι σου αν τις έβαζες σε κάποιο καδράκι, γι' αυτό δεν χάνω την ευκαιρία να ζητήσω μία.

Στη συνέχεια, ανοίγει τον υπολογιστή του για να βρει φωτογραφίες του μαγαζιού. Ξαφνικά βλέπω μπροστά μου αμέτρητους φακέλους με φωτογραφίες. Άνθρωποι της τέχνης να μιλούν, κόσμος να διασκεδάζει, live με ιδρωμένους νέους να τραγουδούν και άλλες με ανθρώπους να βλέπουν ταινίες στον προτζέκτορα που στηνόταν όταν οργάνωναν βραδιές προβολών. Μέχρι και η Γαλλική Ραδιοφωνία είχε ζητήσει να μεταδώσει ζωντανά δυο μέρες από το μαγαζί του, στήνοντας εκεί ολόκληρο στούντιο.

«Θα ανοίξετε κάτι άλλο;» ρωτώ. «Είναι πολύ νωρίς ακόμη για να σκεφτώ κάτι τέτοιο. Όταν χωρίζεις από μια γυναίκα που αγάπησες δεν σκέφτεσαι την επόμενη τόσο γρήγορα», λέει με ύφος νωχελικό, σβήνοντας το τσιγάρο του.

Παίρνω τις φωτογραφίες και αποχαιρετώ τον παλιό Εξαρχειώτη. Βγαίνοντας από το μαγαζί ξανακοιτώ το τραπέζι που καθόμουν όταν, εφηβικά και ανώριμα, σκέφτηκα να γράψω ένα βιβλίο σαν εκείνα της Λιλής Ζωγράφου που κάποτε έμενε στην μπλε πολυκατοικία. Το Floral κλείνει κι εγώ δεν το ξεκίνησα ποτέ.

Περισσότερα από το VICE

Γυναίκες Πρόσφυγες από τη Συρία Πέφτουν Θύματα Κακών Προξενιών στην Τουρκία

Το Τελευταίο Ανέμελο Καλοκαίρι των Εφήβων του Κιέβου

Ένας Χρόνος Capital Controls στην Ελλάδα