Mια Ματιά στα Χλιδάτα Πάρτι της Γιουγκοσλαβίας στα Χρόνια του Tito

Το θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Serbia.

Όταν καθιερώθηκε ο κομμουνισμός στην πρώην Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα Χριστούγεννα ως θρησκευτική γιορτή κατέληξαν στον κάλαθο των αχρήστων του -κοσμικού πλέον- κράτους. H Πρωτοχρονιά έγινε επίσημα το μεγαλύτερο event της εορταστικής σεζόν.

Ο πολυαγαπημένος ηγέτης της Γιουγκοσλαβίας, Josip Broz Tito, ο οποίος είχε εγκωμιαστεί για τις τακτικές ανταρτοπολέμου που εκδίωξαν τα ναζιστικά στρατεύματα, κέρδισε τις καρδιές των δυτικών όταν γύρισε την πλάτη του στον ισχυρό άνδρα της Σοβιετικής Ένωσης, Josef Stalin. Ο Tito έξυπνα παραχώρησε στον λαό του λίγο περισσότερα δικαιώματα από αυτά που δόθηκαν στους υπόλοιπους κομμουνιστικούς λαούς του ανατολικού μπλοκ, διατηρώντας παράλληλα τη σιδερένια του πυγμή στην πολιτική.

Η επιρροή του οδήγησε στην ομαδοποίηση των προσφάτως ανεξαρτητοποιημένων πρώην αποικιακών χωρών στο Κίνημα των Αδεσμεύτων (το οποίο ιδρύθηκε το 1961) και του επέφερε υποστήριξη από τις αριστερές δυνάμεις, οι οποίες έκαναν τα στραβά μάτια στον πολυτελή τρόπο ζωής του και στην προσωπολατρία γύρω από τον ίδιο. Πολλές χολιγουντιανές φιγούρες, συμπεριλαμβανομένου του Richard Burton και της Elizabeth Taylor, είχαν επισκεφτεί το Βελιγράδι για να παραβρεθούν στα χλιδάτα πάρτι που διοργάνωνε ο Τito και η γυναίκα του, Jovanka. Άλλοι ήταν προσκεκλημένοι στις δεξιώσεις που γίνονταν στο διάσημο διατλαντικό του γιοτ, το Galeb.

Ο Τito διοργάνωνε πρωτοχρονιάτικα πάρτι για τους φίλους, την οικογένεια και τους στενούς συμμάχους του, αλλά δεν παρέλειπε να παραβρίσκεται και σε δημόσιους εορτασμούς και να περπατά σε δρόμους που έσφυζαν από κόσμο, ώστε να δώσει την ευκαιρία στους «απλούς πολίτες» να του ευχηθούν.

Το VICE μίλησε με τους επιμελητές του Μουσείου Γιουγκοσλαβικής Ιστορίας Ana Panic και Radovan Cukic για τους προσκεκλημένους του Τito, τα πάρτι του και τους εορτασμούς της Νέας Χρονιάς.

VICE: Γιατί ήταν τόσο σημαντικοί και σπουδαίοι οι εορτασμοί του νέου έτους στη Γιουγκοσλαβία;
Ana Panic και Radovan Cukic: Η Πρωτοχρονιά ανακηρύχθηκε εθνική εορτή το 1955 και χάρη στον συνδυασμό της προπαγάνδας και της επιβεβλημένης πίεσης των μεταπολεμικών χρόνων, οι εορτασμοί της σχεδόν αντικατέστησαν τις χριστουγεννιάτικες παραδόσεις. Πήρε τη μορφή μιας πραγματικά λαϊκής γιορτής. Κατά τα πρώτα χρόνια της Σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας, ακόμα και ο Άγιος Βασίλης, ως θρησκευτική φιγούρα, έλειπε από τη λίστα των προσκεκλημένων.

Πού, πώς και με ποιους συνήθως γιόρταζε ο Τito;
Κατά βάση με τη γυναίκα του, τη Jovanka, αλλά και με τους στενούς πολιτικούς του συμμάχους. Τα αναρίθμητα μέλη της οικογένειάς του παραβρέθηκαν μαζί τους σε δημόσιο εορτασμό μόλις λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό του.

Στην προεδρική κατοικία στο Βελιγράδι γίνονταν τακτικά πάρτι -όπως και στις υπόλοιπες γιουγκοσλαβικές πόλεις που έγιναν πρωτεύουσες των νέων κρατών μετά την αιματηρή διάλυση της Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας- αλλά αγαπημένο μέρος του Τito ήταν το ημι-ιδιωτικό του νησί Μπρίζουνι, όπου και πέρασε επτά Πρωτοχρονιές.

Του άρεσε επίσης να κάνει διακοπές στο γιοτ του, το Galeb, συνήθως κατά τις επισκέψεις του σε χώρες-μέλη του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Το 1955 γιόρτασε κοντά στις ακτές της Ινδίας, το 1956 σε ένα ξενοδοχείο στο Λούξορ της Αιγύπτου και το 1959 στην Ινδονησία.

Όταν γιόρταζε την Πρωτοχρονιά στη Γιουγκοσλαβία, κάποιες φορές συμμετείχε σε δημόσιους εορτασμούς ή «παρέλαυνε» στους δρόμους. Άλλες φορές περνούσε τη νύχτα με εργάτες σε εργοστάσια ή με φαντάρους στους στρατώνες τους.

Ποιοι διασκέδαζαν τον Τitο και τους καλεσμένους του;
Στα πάρτι επιλέγονταν οι δημοφιλέστεροι αστέρες της Γιουγκοσλαβίας. Και μπορούσες να καταλάβεις ποιοι ήταν οι αγαπημένοι του από τη συχνότητα με την οποία τους καλούσε. Παρόλο που το τμήμα προεδρικού πρωτοκόλλου ήταν αυτό που σχεδίαζε τα πάρτι και διάλεγε τους αστέρες, τον τελευταίο λόγο, όπως σε όλα τα θέματα, τον είχε ο Τito. Το μενού αποτελούνταν κυρίως από τοπικά πιάτα και κρασιά.

Τα κοστούμια και τα φορέματα, όχι μόνο του Τίτο αλλά και των υπόλοιπων καλεσμένων, συνοδεύονταν συχνά από ευφάνταστα αξεσουάρ, όπως κασκέτα, καπέλα και μεξικανικά σομπρέρο. Στο Σεράγεβο, τη βοσνιακή πρωτεύουσα, ο δήμαρχος φορούσε ένα καπέλο σε σχήμα τραμ - ως φόρο τιμής για τη δημόσια υπηρεσία τραμ που είχε παραχωρηθεί στην πόλη του εκείνη τη χρονιά.

Ευχαριστώ, Ana και Radovan.