Η Φωτογραφία που Άλλαξε το Κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων

Εάν δεν υπήρχε αυτή η φωτογραφία με τον αστυνομικό που με σφιγμένα δόντια κρατάει το λουρί του γερμανικού ποιμενικού του ενώ χιμάει πάνω στην κοιλιά ενός μαύρου εφήβου, πιθανώς να μην υπήρχε νόμος περί Πολιτικών Δικαιωμάτων, Δικαιωμάτων Ψήφου ή οποιοσδήποτε που να αφορά τα ίσα δικαιώματα για όλους.

Σίγουρα δεν θα είχε πραγματοποιηθεί η πορεία της «Ματωμένης Κυριακής» στη Σέλμα, που αυτό το μήνα κλείνει 50 χρόνια - ενώ έχει γίνει και ταινία.

Ήταν αυτή η φωτογραφία του αστυνομικού, του σκύλου και του αγοριού -τραβήχτηκε στο Μπέρμινχαμ το 1963, δυο χρόνια πριν από την Ματωμένη Κυριακή- που ανάγκασε τις ΗΠΑ να πάρουν αποφάσεις για το αμερικανικό απαρτχάιντ.

Στις αρχές του 1963, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζ. και το κίνημά του είχε μείνει στάσιμο. Είχαν λίγες νίκες στην Αλαμπάμα από τότε που η Ρόζα Παρκς είχε εμπνεύσει το μποϊκοτάζ των λεωφορείων στο Μοντγκόμερι, οκτώ χρόνια πριν. Χρειάζονταν κάτι. Έτσι η Χριστιανική Διάσκεψη του Νότου της οποίας ηγούνταν έστειλε 3.000 μαύρους μαθητές να διαδηλώσουν στους δρόμους για τη φυλετική διάκριση και όλα τα σκατά που έφερνε μαζί της.

Σε απάντηση, ο Επίτροπος Δημόσιας Ασφάλειας του Μπέρμινγχαμ Γιουτζίν Κόνορ -γνωστός και ως «Ταύρος»- αμόλησε αστυνομικούς σκύλους, έβγαλε τους πυροσβέστες με τις μάνικες στους δρόμους και διέταξε τις μαζικές συλλήψεις παιδιών. Ο Μπιλ Χάντσον, φωτογράφος του Associated Press ήταν εκεί με τη μηχανή του και δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη.

Η φωτογραφία του αγοριού στο οποίο έχει ορμήξει το σκυλί που γρυλίζει μπήκε σχεδόν σε κάθε πρωτοσέλιδο στην Αμερική, αν και όχι στο Μπέρμινγχαμ. Ο πρόεδρος Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι δήλωσε ότι αρρώστησε βλέποντάς την.

Από εκείνο το σημείο αρχίζει να εκτυλίσσεται η ιστορία. Στο Μπέρμινγχαμ καταργείται ο φυλετικός διαχωρισμός. Η Κου Κλουξ Κλαν βάζει βόμβα στην εκκλησία των Βαπτιστών στην 16η Λεωφόρο και τέσσερις μαθήτριες σκοτώνονται. Ψηφίζεται ο Νόμος περί Πολιτικών Δικαιωμάτων. Ακολουθούν τα γεγονότα στη Σέλμα. Ο Νόμος περί Δικαιωμάτων Ψήφου ακολουθεί. Και μετά η δολοφονία του Κινγκ.

Για χρόνια, οι άνδρες στη φωτογραφία -η σκηνή έχει απαθανατιστεί σε μπρούτζινο γλυπτό σε πάρκο στο κέντρο του Μπέρμινγχαμ- ήταν σχεδόν ανώνυμοι. Το 15χρονο αγόρι, ο Γουόλτερ Γκάντσντεν προσεγγίστηκε τηλεφωνικά τρεις δεκαετίες αργότερα από την βραβευμένη με Πούλιτζερ ιστορικό Νταϊαν ΜακΧόρτερ. Η συζήτησή τους ήταν σύντομη. Είπε ότι δεν ήθελε «να εμπλακεί» και ευγενικά έκλεισε το τηλέφωνο.

Ο αστυνομικός του τμήματος του Μπέρμινγχαμ, ταυτοποιήθηκε από την MακΧόρτερ και τους πρώην συναδέλφους του στο αστυνομικό τμήμα ως Ντικ Μίντλετον. Όπως της είπε, η φωτογραφία «δεν με ενόχλησε».

Μαύρος έφηβος και λευκός αστυνομικός - περισσότερα από 50 χρόνια μετά, εξακολουθεί να είναι θέμα στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Πίστεψα ότι οι δυο άνδρες θα είχαν πολλά περισσότερα να προσφέρουν στην ιστορία από δυο σύντομες τηλεφωνικές συνεντεύξεις. Οπότε πήγα να τους βρω, ελπίζοντας ότι ήταν ακόμα ζωντανοί.

Δεν βρήκα αρχείο που να επιβεβαιώνει το θάνατο του Γκάντσντεν, αλλά φαίνεται να εξαφανίστηκε μέσα στην ιστορία. Κανένας αριθμός τηλεφώνου. Κανένας κοντινός συγγενής. Πήγα στην τελευταία γνωστή διεύθυνσή του στην ανατολική πλευρά του Μπέρμινγχαμ. Παραμέρισα κάτι σπασμένες μπάρες ασφαλείας, έβαλα το χέρι μου μέσα σε μια καταστρεμμένη οθόνη και χτύπησα την πόρτα. Ένας ηλικιωμένος, αδύνατος μαύρος άνδρας απάντησε. Του έδειξα τη φωτογραφία.

«Όχι, δεν είμαι εγώ» είπε, ξεφυσώντας σαν καζού. «Αλλά ήμουν εκεί».

«Έχει αλλάξει τίποτα;» ρώτησα.

«Ναι, πολλά έχουν αλλάξει» είπε. «Αλλά και πάλι, όχι και τόσα πολλά».

Και με αυτό έκλεισε την πόρτα.

Ο Ντικ Μίντλετον θα ήταν σήμερα 81 ετών. Ο Νόλεν Σίβερς, ένας παλιός φίλος του από το αστυνομικό τμήμα του Μπέρμινγχαμ επιβεβαίωσε ότι ο άνδρας στη φωτογραφία είναι πράγματι ο Ντικ Μίντλετον. Δούλευαν μαζί για 20 χρόνια και είχαν και οι δυο υπηρεσία την ημέρα που τραβήχθηκε η φωτογραφία. Ο Σίβερς που εκείνη την εβδομάδα του είχαν αναθέσει να πάει στη φυλακή, λέει ότι έκλεισε μέσα εκατοντάδες ανθρώπους και πιθανώς ήταν και ο άνθρωπος που πήρε τα αποτυπώματα και τη φωτογραφία του Κινγκ.

«Γνώριζα τον Μίντλετον και έγραψα το όνομά του πολλές φορές στα βιβλία συμβάντων όταν έκανε μια σύλληψη» μου είπε ο Σίβερς.

Η φυλετική διάκριση ήταν λάθος, λέει σήμερα ο Σίβερς. Ωστόσο δεν απολογείται επειδή εκτέλεσε τα καθήκοντά του.

«Στα μάτια μου, δεν έκανα τίποτα κακό ενώ εργαζόμουν» μου είπε. «Απλά έκανα τη δουλειά μου».

Αναρωτήθηκα τι θα έλεγε ο Μίντλετον. Στο εκλογικό κατάλογο υπάρχουν δυο διευθύνσεις σχετικές με αυτόν. Μία σε έναν ευρωπαϊκό φούρνο που ανήκει στη σύζυγό του και η άλλη σε ένα σπίτι στα προάστια του Μπέρμινγχαμ. Εάν ο Μίντλετον ήταν μαύρος, αυτές οι διπλές διευθύνσεις θα τον έκαναν ακατάλληλο να ψηφίσει στις εκλογές του Jim Crow South, όπου ακόμα και το εάν είχες γεννηθεί εκτός γάμου ήταν αρκετό για να σου αφαιρεθεί το δικαίωμα του εκλέγειν. Τηλεφώνησα στο σπίτι του πολλές φορές. Τηλεφώνησα στο φούρνο. Άφησα μηνύματα. Ποτέ δεν απάντησε.

Μετά πήγα έξω από το σπίτι του. Ένας σκύλος γαύγιζε μέσα από το σπίτι μέχρι που τελικά ένας παχύς, μεσήλικας άνδρας άνοιξε. Ήταν ο γαμπρός του Μίντλετον είπε. Ζήτησα τον Ντικ.

«Δεν είναι εδώ».

Έδειξα στον γαμπρό τη φωτογραφία του Μίντλετον που κρατούσε τον σκύλο. «Δεν είναι αυτός» είπε ο γαμπρός πολύ γρήγορα και μάλλον όχι πειστικά.

«Ήταν αστυνομικός στο Μπέρμινγχαμ;» ρώτησα.

«Ναι, αλλά δεν είναι αυτός».

«Ποιος είναι;».

«Δεν έχω ιδέα».

«Κάποιος άλλος αστυνομικός του Μπίρμινγχαμ».

«Ναι».

Έμεινα έκπληκτος. Ο Ντικ Μίντλετον έχει μείνει στην ιστορία ως ένα από τα πρόσωπα της λευκής καταπίεσης και ούτε αυτός, ούτε η οικογένειά του είχαν να πουν κάτι για αυτό. Καμία εξήγηση, καμία ερμηνεία, ούτε καν ένα «Απλώς εκτελούσα εντολές». Απλά υπάρχει μια χλιαρή άρνηση.

Υπενθύμισα στον γαμπρό την τηλεφωνική συνέντευξη του Ντικ στην Νταϊαν ΜακΧόρτερ, την ιστορικό. Του είπα για την ανάμνηση του Νόλεν Σίβερς, του επί χρόνια συνεργάτη του Μίντλετον. Αυτός ήταν σίγουρα ο πεθερός του στη φωτογραφία;

«Όχι. Δεν πιστεύω ότι είναι αυτός».

Και με αυτό έκλεισε την πόρτα.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.