Γιατί Παρέμεινα σε μια Βίαιη Σχέση

Illustrations του James Burgess.

Την περασμένη εβδομάδα, δόθηκε στη δημοσιότητα από τον πλέον πρώην παίκτη της NFL, Ray Rice, βίντεο από κύκλωμα παρακολούθησης, όπου φαίνεται να χτυπάει την αρραβωνιαστικιά του Janay και να την ρίχνει αναίσθητη. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο  Rice έχει καταδικαστεί ευρέως για το γεγονός που συνέβη πέρυσι και έχει πάρει επ’αόριστον άδεια από την NFL. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν επικεντρωθεί στο ότι η Janay απολογήθηκε για τον «ρόλο της» στο περιστατικό, προχώρησε σε γάμο με τον Ray και από τότε συνεχίζει να υπερασπίζεται τις πράξεις του.

Σε έναν ξένο, η συμπεριφορά της Janay φαίνεται ακατανόητη, γεγονός που πιθανώς εξηγεί– όλη την προηγούμενη εβδομάδα- γιατί ορδές ατόμων που επέζησαν από ενδοοικογενειακή βία χρησιμοποίησαν το hashtag #WhyIStayed στο Twitter για να ρίξουν φως στη συναισθηματική καταβόθρα που κάνει τα θύματα να παραμένουν στις σχέσεις με  τους θύτες τους. Το 2004, πάνω από το 50% των ατόμων που βίωσαν ενδοοικογενειακή βία, είπαν ότι θα ντρέπονταν να το πουν στους φίλους τους ή την οικογένεια. Σήμερα, δέκα χρόνια αργότερα, εκατοντάδες άνθρωποι τουιτάρουν για αυτό το θέμα.

Κάποιοι έχουν επικρίνει το hashtag ότι δίνει έμφαση στο θύμα αντί στον θύτη, αλλά το γεγονός ότι μας αναγκάζει να δώσουμε προσοχή στην εμπειρία του θύματος είναι για την ακρίβεια το επαναστατικό όλου του πράγματος. Γιατί πότε είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε τόσα πολλά για την ενδοοικογενειακή βία από τους ανθρώπους που την έχουν βιώσει; Ο Chris Brown να δίνει τη «συμβουλή» του στον Ray Rice μέσω MTV αυτό το Σαββατοκύριακο ήταν το μόνο που μας έλειπε. Βούλωστο Brown. Δεν είναι η ώρα σου να μιλήσεις.

Ακούγοντας τις προσωπικές εμπειρίες των θυμάτων μπορεί να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε και να εξαλείψουμε την κακοποίηση. Δεν μπορώ να μιλήσω για την Janay Rice ή κάποιο άλλο θύμα ενδοοικογενειακής βίας που παραμένει με τον θύτη του (και είναι πολλά), αλλά μέχρι τις αρχές του 2014 ήμουν για 2,5 χρόνια σε μια σχέση όπου βίωνα την κακοποίηση σωματικά και συναισθηματικά και μπορώ να μιλήσω για τους λόγους που έμεινα και γιατί έφυγα.

Κατά τη γνώμη μου, η ερώτηση γιατί δεν παράτησα τον πρώην φίλο μου μετά την πρώτη φορά που απείλησε την σωματική ακεραιότητά μου είναι σα να ρωτάει κανείς γιατί ο Τρούμαν δεν έφυγε από το The Truman Show, την πρώτη φορά που το φωτιστικό έπεσε από τον ουρανό και υπήρξε η υποψία ότι αυτό που ζει είναι ψεύτικο. Μετά το συμβάν, ο Τρούμαν δεν καταλήγει αμέσως στο συμπέρασμα ότι όλη η ζωή του ήταν ένα τηλεοπτικό σόου και φεύγει τρέχοντας μόλις συμβαίνει κάτι παράξενο-αποδέχεται την εξήγηση που του δίνουν πηγές που εμπιστεύεται. Προσαρμόζει τον τρόπο σκέψης του όσο αφορά στην πραγματικότητα για να πάρει απαντήσεις για τα περίεργα αντικείμενα που πέφτουν από τον ουρανό και συνεχίζει τη ζωή του.

Για μένα, η πρώτη πράξη βίας, λίγο πριν από την πρώτη επέτειό μας, ήταν εξίσου αλλόκοτη. Οι βίαιοι άνθρωποι συνήθως δεν γίνονται βίαιοι μέχρι να ξέρουν ότι ο σύντροφός τους δεν πρόκειται να φύγει- σε περισσότερα από το 50% των θυμάτων συμβαίνει μετά από ένα χρόνο σχέσης και συχνά αρχίζει στην πρώτη εγκυμοσύνη. Στη δική μου περίπτωση άρχισε λίγα βράδια αφού αρχίσαμε να συγκατοικούμε. Όταν αρχίζουν όλα, το θύμα ήδη ζει σε ένα σκηνικό κατασκευασμένο από τον σύντροφό του. Είναι χωμένοι βαθιά σε μια πραγματικότητα που έχουν κατασκευάσει για τους δυο τους.

Όταν η Janay Rice έγραψε στο Instagram, «ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ ΜΑΣ! Τι δεν καταλάβατε όλοι σας», θυμήθηκα ακριβώς πως ήταν το συναίσθημα να πιστεύουμε ότι ο υπόλοιπος κόσμος απλώς δεν καταλάβαινε. Ο πρώην φίλος μου ήταν ο πρώτος άνθρωπος που αγάπησα. Πήγα σε νέες πόλεις μαζί του. Πήρα το πρώτο μου χάπι μαζί του. Ήμασταν ένα από εκείνα τα ενοχλητικά ζευγάρια που μιλούν σαν ο κόσμος μας να ήταν εντελώς αδιαπέραστος από οποιονδήποτε άλλον. Όταν άρχισε να κλαίει με αναφιλητά επειδή αισθάνθηκε τόσο αηδιασμένος και ντροπιασμένος που σήκωσε χέρι πάνω μου, πίστεψα ότι ήμουν ο μόνος άνθρωπος που τον καταλάβαινε αρκετά καλά και πως μπορούσα να το κάνω ακόμα καλύτερα.

Ζούσα με κατεβασμένη μια κουρτίνα συναισθημάτων γιατί υπήρχαν μερικά πράγματα που εάν τα αποδεχόμουν ή τα ανέλυα λίγο περισσότερο, θα κατέστρεφαν αυτό το εκπληκτικό πράγμα που είχα με κάποιον, ο οποίος πίστευα ότι ήταν η αδελφή ψυχή μου. Εάν ανάγκαζα τον εαυτό μου να προβληματιστεί για το εάν πραγματικά ήταν ατύχημα όταν χτύπησε το χέρι μου με δύναμη πάνω στην πόρτα, έσπασε τα πράγματά μου και με έφτυσε στο πρόσωπο -ή εάν είχα αναγκάσει τον εαυτό μου να ξαναζεί πράξεις βίας ξανά και ξανά- δεν θα είχα άλλη επιλογή από το να αποδεχθώ την αλήθεια.

Κατάφερα να κρατήσω το μυστικό από τον εαυτό μου γύρω στους 18 μήνες, αλλά κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος διογκονώταν περιστασιακά με  περίεργους τρόπους. Μια φορά παρακολουθούσα την ταινία Ο Λύκος της Γουόλ Στρητ και εξεπλάγην όταν άρχισα να κλαίω με αναφιλητά, σαν μωρό στη σκηνή όπου ο Λεονάρντο ντι Κάπριο χτυπάει την γυναίκα του στο στομάχι. Σκούπισα τα δάκρυα όπως-όπως, σκεφτόμενη ότι ήταν απόρροια της περιόδου μου ή κάτι τέτοιο, έστω κι αν είμαι βέβαιη πως κανένας άλλος εκτός από εμένα δεν έκλαψε στη διάρκεια εκείνης της ταινίας. Μια άλλη φορά, ξαφνικά δεν ήθελα με τίποτα να είμαι μόνη με τον φίλο μου.

Αυτού του είδους τα περιστατικά ήταν ότι πιο κοντινό στο να έχω παραδεχθεί, ενώ ήμουν βαθιά δοσμένη σε αυτή τη σχέση, πως κάτι ίσως πάει στραβά. Χρειάστηκε να απειληθεί η ζωή μου και η παρέμβαση φίλων για να έρθουν στην επιφάνεια όλα τα ανείπωτα πράγματα και να αναγκαστώ να ακούσω. Το ότι ανάγκασα τον εαυτό μου να ξαναζήσει αυτές τις στιγμές ήταν πραγματικά απαίσιο. Πέρασα από περιόδους μετατραυματικού στρες, ξυπνούσα στη μέση της νύχτας από σουρεαλιστικές αναδρομές που δεν είχα επιτρέψει στον εαυτό μου να τις σκεφτεί από τότε που συνέβησαν.

Υπάρχουν επίσης πρακτικοί φόβοι που συνδέονται με το να αφήσεις κάποιον ο οποίος είναι βίαιος και εκδικητικός. Για την πλειοψηφία, το πιο επικίνδυνο κομμάτι μιας σχέσης κακοποίησης είναι εκείνο που το θύμα προσπαθεί να φύγει-ο φόβος του τι μπορεί να σου κάνει  αυτό το άτομο εάν προσπαθήσεις να φύγεις είναι αρκετός για να κάνει τους περισσότερους ανθρώπους να μείνουν. Επίσης είναι και το γεγονός ότι τα θύματα είναι συχνά παγιδευμένα σε οικονομικές και κοινωνικές δεσμεύσεις που σημαίνει ότι τα χρήματά τους και οι φίλοι και σχεδόν όλα όσα έχουν είναι συνδεδεμένα με τον σύντροφό τους.

Όλοι αυτοί ήταν πολύ αληθινοί φόβοι για μένα. Το νοίκι μου διπλασιάστηκε όταν πέταξα έξω το σύντροφό μου και αυτό δεν ήταν ασήμαντο μέρος του σωρού μαλακιών τις οποίες είχα να αντιμετωπίσω, όταν σαν τον Τρούμαν πήρα τη βάρκα μου και σαλπάρισα. Σήμαινε πως πέρα από όλα τα εξουθενωτικά συναισθήματα που βίωνα, έπρεπε να χρεωθώ τόσο και αναλάβω όση δουλειά ήταν ανθρωπίνως δυνατό για να εξακολουθώ να μπορώ να πληρώνω το νοίκι μου. Είμαι εξαιρετικά τυχερή, όμως, που δεν ήμουν (ή δεν είμαι ακόμα) μία από το 76% των θυμάτων που βιώνουν κακοποίηση αφού φύγουν. Το ότι έμεινα με φίλους τις πρώτες εβδομάδες μου έδωσε κάποιου τύπου ασφάλεια όπως και το ότι τέλειωσα τη σχέση σε ένα κατάμεστο δημόσιο χώρο. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό θα ήταν μαλακισμένη κίνηση, αλλά εδώ ήταν βασικό: δεν έπρεπε να ξαναμείνω μόνη μαζί του ποτέ.

Κανένα από αυτά τα βήματα δεν ήταν εύκολο, αλλά κάθε μέρα που περνούσε προσέθεταν κάτι σε μια ζωή που ήταν πολύ πιο εύκολη και εντελώς δική μου. Κάπου ανάμεσα στα τηλεφωνήματα σε γραμμές βοήθειας, τα ιατρικά ραντεβού για κατάθλιψη και άγχος, τη μετακόμιση για να βρω την ηρεμία μου, την ασταμάτητη εργασία, την ακρόαση της Lauryn Hill, το διάβασμα της Andrea Dworkin και των στιγμών που θύμωνα πολύ, συνειδητοποίησα ότι η απόφασή μου, μου έδωσε τη ζωή μου πίσω. Δεν δίνω αναφορά πια σε κάποιον άλλον για κάθε απόφαση που παίρνω επειδή τον φοβάμαι. Και αυτό από μόνο του είναι η καλύτερη απόφαση που έχω πάρει ποτέ.

Υπάρχει ένας μύθος, ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι προσωπική δουλειά  των δυο ανθρώπων μεταξύ των οποίων συμβαίνει - κανείς δεν θέλει να παρέμβει ή να είναι μάρτυρας. Αυτό είναι μεγάλη μαλακία. Η κακοποίηση ανθίζει σε ό,τι δεν λέγεται. Μια κουλτούρα που κοιτάει από την άλλη πλευρά είναι μια κουλτούρα που διδάσκει τα θύματα πως δεν υπάρχει βοήθεια ή σεβασμός για αυτά και ότι αξίζουν αυτό που παίρνουν. Μου επιτέθηκε ο πρώην μου στο δρόμο, μπροστά σε πολλούς ανθρώπους, σε ξεχωριστά περιστατικά και κανείς δεν είπε ποτέ λέξη. Τα μάτια στράφηκαν στο πεζοδρόμιο. Μετά από περιστατικά σαν κι αυτά, το θύμα νιώθει εντελώς άχρηστο και εντελώς αόρατο.

Οπότε κοιτάξτε έντονα. Ενώ ο Ray και η Janay Rice πιστεύουν ότι «δείχνουν στον κόσμο πως είναι η αληθινή αγάπη!», το hashtag #WhyIStayed είναι εδώ για να δείξει στον κόσμο τι δεν είναι η πραγματική αγάπη. Χρειαζόμαστε προστασία και παρέμβαση. Όσα περισσότερα θύματα έχουν την ευκαιρία να καταλάβουν τι τους συμβαίνει μιλώντας για αυτό, τόσο καλύτερα. Όσοι περισσότεροι οι παρατηρητές, που μαθαίνουν πώς να καταλάβουν, να αναγνωρίσουν και να ζητήσουν βοήθεια από ειδικό για την κακοποίηση, τόσο το καλύτερο. Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι εάν όλα αυτά τα τουιταρίσματα τα δει έστω κι ένας άνθρωπος, ή διαβάσει αυτό το άρθρο-ή οποιοδήποτε από τα άρθρα που έχουν γραφτεί για το θέμα-και βρει το κίνητρο για να μιλήσει για τη δική του κακοποίηση, τότε είμαστε λίγο πιο κοντά στο να εξαλείψουμε αυτή την επιδημία και αυτό το άτομο θα έχει κάνει ένα τεράστιο βήμα για να ζήσει μια ζωή χωρίς βία, τη ζωή που του αξίζει.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.