Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Τα «Panama Papers» αποτελούν μια σημαντική αποκάλυψη. Τα 11,5 εκατομμύρια διαρρέοντα έγγραφα περιγράφουν με λεπτομέρειες τον εσωτερικό τρόπο λειτουργίας της Mossack Fonseca, μιας νομικής εταιρίας που έχει κατηγορηθεί πως βοηθά μεγαλέμπορους ναρκωτικών, αθλητικούς αστέρες, απατεώνες του σχήματος Πόντσι, βασιλιάδες, προέδρους κρατών, πρωθυπουργούς, μέλη της FIFA, μαφιόζους, κλέφτες «κύρους», πολιτικούς υψηλών θέσεων και τουλάχιστον έναν κατηγορούμενο δράστη σεξουαλικού εκλήματος, να ξεπλένουν χρήμα, να φοροδιαφεύγουν και να αποφεύγουν ποινικές δίωξεις.

Η Mossack Fonseca συνδέεται με τη ληστεία Μπρινκς-Ματ στο Χίθροου 26 εκατομμυρίων στερλίνων το 1983, που τα βρετανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης αποκάλεσαν τη ληστεία του αιώνα. Τα 33 μέλη της νομικής εταιρίας είναι στη μαύρη λίστα της κυβέρνησης των ΗΠΑ επειδή φημολογείται πως συνεργάζονται με μεγαλέμπορους ναρκωτικών, τρομοκρατικές οργανώσεις και κράτη-παρίες όπως η Βόρεια Κορέα και το Ιράν. Επιπλέον τα έγγραφα της εταιρίας αποκάλυψαν τα ίχνη ενός μυστικού και ύποπτου ποσού 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων που οδηγούν στον Βλαντίμιρ Πούτιν. Ένας από τους πελάτες της είχε συντελέσει κρίσιμο ρόλο στο σκάνδαλο του Γουότεργκέϊτ ενώ ένας άλλος είχε κατηγορηθεί για το βασανισμό και το φόνο ενός πράκτορα της Αμερικανικής Δίωξης Ναρκωτικών.

Σε μια τόσο μεγάλη ιστορία -που ο Έντουαρντ Σνόουντεν χαρακτήρισε ως τη μεγαλύτερη διαρροή στην ιστορία της δημοσιογραφίας δεδομένων- πιθανόν να είναι δύσκολο να αντιληφεί κανείς το ακριβές διακύβευμα. Το περιεχόμενο των εγγράφων είναι αδιαμφισβήτητα παράλογο. Αλλά τι σχέση έχετε εσείς με αυτό;

Έχετε, εάν διαμένετε σε μία από τις 200 χώρες και περιοχές από όπου προέρχονται οι πελάτες της Mossack Fonseca και δεδομένου ότι διαβάζετε αυτό το άρθρο. Η ιστορία των εγγράφων του Παναμά είναι η δική σας ιστορία. Τα λεφτά που η νομική εταιρία κρύβει θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται για τα σχολειά, τις υποδομές και τα νοσοκομεία. Οι εγκληματίες με τους οποίους συνεργάζεται, ελέγχουν τις πιο βίαιες και παράνομες οργανώσεις που η χώρα σας έχει δει ποτέ. Οι πολιτικοί που εξαγοράζονται και εξαγοράζουν, φοροδιαφεύγουν και συσσωρεύουν περιουσίες απίστευτου μεγέθους, είναι οι δικοί σας πολιτικοί.

Αμέσως μετά τη δημοσίευση των περιεχομένων των εγγράφων κάποιοι έγραψαν μέσω Twitter μηνύματα όπως «Σοκ, τρόμος: οι πλούσιοι και οι ισχυροί είναι διεφθαρμένοι - και τι με νοιάζει εμένα;». Εννοείται πως θα πρέπει να σας νοιάζει. Γιατί η γνώση αυτής της ιστορίας -των κρυμμένων εκατομμυρίων, της διαφθοράς, των φόνων και της δωροδοκίας, της εξουσίας και της προδοσίας- είναι η γνώση της δικής σας ιστορίας. Διάβαστε τις αποκαλύψεις και γιατί θα πρέπει να σας απασχολούν.

Πριν από ένα χρόνο περίπου, μια ανώνυμη πηγή επικοινώνησε με τη γερμανική εφημερίδα Süeddeutsche Zeitung (SZ) και τους πρόσφερε ένα σωρό εσωτερικών εγγράφων της Mossack Fonseca, η οποία ειδικεύεται στην πώληση υπεράκτιων εταιριών με έδρα σε χώρες φορολογικούς παραδείσους ανά την υφήλιο. Η πηγή δεν ζήτησε αποζημίωση, αντίθετα, έστειλε ένα mail στην εφημερίδα στο οποίο ζητούσε μόνο ένα πράγμα: «Να δημοσιευτούν αυτά τα εγκλήματα».

Του μήνες που ακολούθησαν, η γερμανική εφημερίδα είχε στα χέρια της δεδομένα μεγέθους 2,6 τεραμπάιτ. Τα μοιράστηκαν με τη Διεθνή Ένωση Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists - ICIJ) ώστε εκατοντάδες δημοσιογράφοι από 100 οργανισμούς μέσων μαζικής ενημέρωσης σε 80 χώρες να εξετάσουν τα έγγραφα. Μετά από ένα χρόνο έρευνας, κατόρθωσαν τελικά να κατανοήσουν πως λειτουργεί η Mossack Fonseca - και να αποκαλύψουν πως μια επιχείρηση που δεν ασκήθηκε ποτέ ποινική δίωξη εναντίον της είναι δυνατόν να είναι τόσο βαθιά μπλεγμένη στο σύστημα διαφθοράς, δωροδοκίας και εγκλήματος, περισσότερο μάλιστα από όσο είχε φανταστεί κανείς.

Οι υπεράκτιες εταιρίες δεν είναι εγγενώς παράνομες. Όμως η χρήση τους για την απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων από τις φορολογικές αρχές, την παρεμπόδιση ερευνών και την προστασία εγκληματιών είναι παράνομη.

Πως λειτουργεί αυτός ο μηχανισμός:

Ένας ιδιώτης, συνήθως μέσω ενός μεσάζοντα με τον οποίο συνδέεται στενά, πληρώνει την Mossack Fonseca για να δημιουργήσει μια «εταιρία - βιτρίνα» - μια εταιρία, μόνο στα χαρτιά, καθώς στην πραγματικότητα πρόκειται για μια αποθήκη για τόνους χρήματος, υπό τη μορφή είτε ρευστού είτε μετοχών. Η Mossack Fonseca ιδρύει την υπεράκτια εταιρία σε ένα μέρος όπως ο Παναμάς (όπου βρίσκεται η έδρα της νομικής εταιρίας), οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι ή σε οποιοδήποτε άλλο φορολογικό παράδεισο - ένα μέρος όπου ο πραγματικός ιδιοκτήτης της εταιρίας μπορεί να είναι ανώνυμος και όπου η χώρα προέλευσής του (η οποία, συνήθως, δεν έχει ιδέα για την ύπαρξη αυτής της εταιρίας) δεν μπορεί να τον φορολογήσει.

Ας πούμε για παράδειγμα πως ο μισθός ενός πολιτικού είναι 100.000 στερλίνες το χρόνο και με κάποιον τρόπο -δωροδοκίες, επιχειρηματικές συμφωνίες και άλλες ύποπτες δραστηριότητες- κερδίζει άλλο 1 εκατομμύριο στερλίνες. Εάν βάλει αυτά τα χρήματα σε μια υπεράκτια εταιρία -βιτρίνα δεν θα φορολογηθούν. Ακόμα κι αν ανακαλυφθεί η εταιρία, δεν θα συνδεθεί με το όνομά του αφού η εταιρία στην πραγματικότητα ανήκει σε κάποιον άλλο - που ορίζεται από την Mossack Fonseca για να διοικήσει την εταιρία στα χαρτιά αφού ουσιαστικά δεν κατέχει τίποτα. Για να κινήσει τα χρήματα η Mossack Fonseca προσποιείται τη σύναψη επιχειρηματικών συμφωνιών: Τα έγγραφα του Παναμά αποκαλύπτουν χιλιάδες ψεύτικες αγοραπωλησίες μετοχών, αμοιβές για «συμβουλευτικές υπηρεσίες» αξίας εκατομμυρίων και τεράστιες χρηματικές αποζημιώσεις για ακυρωμένες συναλλαγές.

Ας ξεκινήσουμε με το μεγάλο θέμα: Βλαντίμιρ Πούτιν

Ο φίλος του, από την παιδική ακόμη ηλικία, Σεργκέι Ρολντούγκιν, σπουδαίος βιολοντσελίστας και νονός της πρωτότοκης κόρης του Πούτιν, είναι ιδιοκτήτης πληθώρας υπεράκτιων εταιριών. Τα έγγραφα του Παναμά αποκαλύπτουν πως έχουν ιδρυθεί από τη Mossack Fonseca και έχουν λάβει αμέτρητες πληρωμές αξίας δεκάδων εκατομμυρίων. Παρόλα αυτά φαίνεται πως τα χρήματα δεν πηγαίνουν στην πραγματικότητα στον Ρολντούγκιν. Αντίθετα, η ICIJ πιστεύει πως καταλήγουν στους στενότερους συνεργάτες του Πούτιν - αν όχι κατευθείαν στον ίδιον τον Πούτιν.

Ο τρόπος που λειτουργεί αυτό το σύστημα είναι περίπλοκος. Εξηγείται από ένα εκπληκτικό, πιστεύω, παράδειγμα που επισήμανε η ICIJ στη μετάδοση της είδησης:

Στις 10 Φεβρουαρίου 2011 μια ανώνυμη εταιρία στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους με την επωνυμία Sandalwood Continental Ltd. δάνεισε 200 εκατομμύρια δολάρια σε μια εξίσου μυστηριώδη εταιρία με έδρα στην Κύπρο με την επωνυμία Horwich Trading Ltd.

Την επόμενη ημέρα, η Sandalwood εκχώρησε τα δικαιώματα συλλογής των πληρωμών του δανείου -συμπεριλαμβανομένων και των τόκων- στην Ove Financial Corp., μια άλλη «σκιώδη» εταιρία στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους.

Για να αποκτήσει αυτά τα δικαιώματα η Ove πλήρωσε 1 δολάριο.

Όμως, τα ίχνη του χρήματος δεν σταματούν εδώ.

Την ίδια ημέρα, η Ove εκχώρησε με τη σειρά της τα δικαιώματα συλλογής των πληρωμών του δανείου σε μια εταιρεία με έδρα τον Παναμά με την επωνυμία International Media Overseas.

Και αυτή πλήρωσε μόλις 1 δολάριο για να αποκτήσει τα δικαιώματα.

Σε διάστημα 24 ωρών το δάνειο διέσχισε, στα χαρτιά, τρεις χώρες, δυο τράπεζες και τέσσερις εταιρίες, με αποτέλεσμα τα χρήματα να είναι αδύνατον να εντοπιστούν. Η Bank Rossiya με έδρα την Αγία Πετρούπολη, ένας χρηματοπιστωτικός οργανισμός με μεγαλύτερο μέτοχο και πρόεδρο έναν από τους «ταμίες» του Πούτιν, ίδρυσε την Sandalwood Continental και διηύθυνε την πορεία των χρημάτων.

Η International Media Overseas, όπου κατέληξαν τα δικαιώματα των τόκων από το δάνειο των 200 εκατομμυρίων δολαρίων, ελέγχεται, στα χαρτιά, από έναν από τους παλαιότερους φίλους του Πούτιν: τον Σεργκέι Ρολντούγκιν.

Το σημαντικό, εδώ, είναι πως κάποιος εξαιρετικά συνδεδεμένος με τον Πούτιν αντάλλαξε 200 εκατομμύρια δολάρια με 1 δολάριο. Αυτή είναι μονάχα μία από τις συναλλαγές που η ICIJ ανακάλυψε στα έγγραφα της Mossack Fonseca που συνολικά αγγίζουν τα 2 διεκατομμύρια δολάρια και εμπλέκουν εταιρίες ή ιδιώτες από το στενό κύκλο του Πούτιν. Όπως επισημαίνει η ICIJ, τα χρήματα αυτά πιθανόν αλλάζουν χέρια στα κρυφά γιατί έχουν χρησιμοποιηθεί ως αμοιβές για παροχή βοήθειας από τη Ρωσική κυβέρνηση ή για συμβάσεις υψηλής αξίας. Με μια λέξη: διαφθορά.

Η FIFA, τελικά, είναι σε χειρότερη θέση απ'όσο νομίζαμε - και φυσικά εμπλέκεται η Mossack Fonseca. Τέσσερις από τους δεκαέξι αξιωματούχους της Διεθνούς Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας που έχουν κατηγορηθεί στις ΗΠΑ για διαφθορά, χρησιμοποίησαν τη Mossack Fonseca για να δημιουργήσουν offshore εταιρίες. 'Ενα μέλος της ανεξάρτητης επιτροπής δεοντολογίας της FIFA, ο Πέντρο Νταμιάνι, έχει εργαστεί σε επτά offshore εταιρίες που συνδέονται με τον πρώην αντιπρόεδρο της FIFA , Εουτζένιο Φιγκερέδο - o οποίος τον περασμένο Μάιο είχε κατηγορηθεί για τηλεπικοινωνιακή απάτη, ξέπλυμα χρήματος και «προστασία» έναντι χρημάτων. Επιπροσθέτως, απ'ότι φαίνεται, δεν υπάρχει περίπτωση ο Νταμιάνι να μην ήξερε πως το δίδυμο Χούγκο και Μαριάνο Τζίνκις -πατέρας και γιος που φημολογείται πως εξαγόρασαν αξιωματούχους της FIFA με δεκάδες εκατομμύρια για τα δικαιώματα μετάδοσης αγώνων του πρωταθλήματος της λατινικής Αμερικής- σκάρωνε βρωμοδουλειές. Ο Νταμιάνι βρίσκεται τώρα στο κέντρο μιας εσωτερικής έρευνας που πραγματοποιείται από την επιτροπή της οποίας είναι μέλος

Ο πρωθυπουργός της Ισλανδίας, που ανέλαβε την εξουσία μετά από την κατάρρευση αρκετών σημαντικών τραπεζών στη χώρα του, στην ουσία ήταν κάτοχος μιας offshore εταιρίας (ναι, σωστά μαντέψατε, ιδρυμένη από τους φίλους μας στην Mossack Fonseca) η οποία είχε σημαντικές συμμετοχές σε αυτές τις τράπεζες. Γράφω «στην ουσία» γιατί ενώ κάποτε κατείχε τις μισές μετοχές της εταιρίας, αργότερα τις πώλησε στη σύζυγό του για 1 δολάριο. Παρόλο που δεν είναι ξεκάθαρο αν ο πρωθυπουργός Σίγκμουντουρ Γκουνλάουγκσον, έχει παρανομήσει, ο ίδιος και η κυβέρνησή του διαπραγματεύτηκαν ρυθμίσεις με τις ίδιες τράπεζες στις οποίες κατείχε μετοχές. Από τη στιγμή που ήρθαν στη δημοσιότητα τα Έγγραφα του Παναμά, τον καλούν να παραιτηθεί.

Όλα τα κορυφαία σκάνδαλα που ήρθαν στο φως από τα Έγγραφα του Παναμά είναι το ίδιο (αν όχι περισσότερο ) περίπλοκα με την υπόθεση του Πούτιν. Σας συνιστώ να επισκεφτείτε το δικτυακό τόπο της ICIJ.

Θα μπορούσα να συνεχίσω τον κατάλογο αυτών των σκανδάλων για ημέρες - με την αποκάλυψη των αμφισβητήσιμων χρηματοοικονομικών υποθέσεων του πρωθυπουργού του Πακιστάν, του βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας, των παιδιών του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν, του γιου του πρώην προέδρου της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ, οκτώ μελών του Πολίτμπιρο, του σώματος του Πολιτικού Γραφείου της Κίνας, ακόμη και των ύποπτων υποθέσων του Τζάκι Τσαν - αλλά για την ώρα, νομίζω πως είναι αρκετό να γνωρίζετε τους αριθμούς.

Τα έγγραφα του Παναμά αποκάλυψαν συνολικά 61 συγγενείς και συνεργάτες πρωθυπουργών, προέδρων ή βασιλιάδων που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες της Mossack Fonseca. Η εταιρία βοήθησε κρύβοντας δισεκατομμύρια δολάρια από τις κυβερνήσεις ανά την υφήλιο - χρήματα που κατά κανόνα θα φορολογούνταν. Συνεργάστηκε με τύπους που λεηλάτησαν ταμεία με εκατομμύρια που προορίζονταν ως επιδόματα για χήρες και ορφανά. Διατήρησε αυτή τη δραστηριότητα εδώ και 40 χρόνια - απαρατήρητη μέχρι που μια ανώνυμη πηγή ήρθε σε επαφή με τη γερμανική εφημερίδα Süeddeutsche Zeitung.

Καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από διαφημίσεις σε τεράστιες αφίσες, οθόνες κινητών και τηλεοράσεις. Είμαστε θαμμένοι μέσα στα πρωτοσέλιδα, πνιγμένοι στις ειδήσεις και μερικές φορές αβέβαιοι για την πηγή τους. Σε μια εποχή που η ενημέρωση είναι τόσο άφθονη, η κατανάλωσή της καταντά εξουθενωτική.

Τα Έγγραφα του Παναμά -ίσως περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη είδηση που θα συναντήσετε μέσα στην επόμενη δεκαετία - δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Θα χρειαστεί πολύς καιρός για να την κατανοήσουμε - τα δεκάδες μέσα μαζικής ενημέρωσης που καλύπτουν την ιστορία δεν έχουν ακόμη εξετάσει το περιεχόμενο όλων των εγγραφων που τους έχει δοθεί. Αλλά αξίζει να επενδύσουμε χρόνο γιατί αντίθετα με όσα έχει κατακλυστεί ο κόσμος μας αυτή η ιστορία μας αφορά όλους.

Περισσότερα από το VICE

Ευτυχισμένοι Άνεργοι: Οι Άνθρωποι που Άφησαν τις Δουλειές τους για να Ζουν με Επιδόματα

Πώς Ήταν να Κάνεις Παρέα με Έναν Μεγαλέμπορο Ναρκωτικών στο Μεξικό

Μυστηριώδεις Φωτογραφίες από το Εσωτερικό μιας Πρώην Παιδοψυχιατρικής Κλινικής