Η Γραφίστρια που Απεικονίζει τον Σύγχρονο Ελληνάρα

Η Νικολέττα Στάϊκου σπούδασε Graphic Design στη Βακαλό, από την οποία και αποφοίτησε με άριστα το 2007. Συνέχισε τις σπουδές της στο Λονδίνο και το Chelsea College of Arts όπου πραγματοποίησε με επιτυχία το μάστερ της και επέστρεψε στην Ελλάδα το 2012. Συμμετείχε και διακρίθηκε -δις- στους Αγώνες Νέων Σχεδιαστών του περιοδικού GR Design Magazine, όπου έλαβαν χώρα τον περασμένο Μάρτιο και σε πείσμα των καιρών, παραμένει αισιόδοξη.

Το γραφείο της βρίσκεται στον πεζόδρομο της Θησεώς στο Σύνταγμα -μία από τις πλέον ζωντανές γειτονιές του κέντρου- και υπήρξε το εργαστήριο του παππού της και αργότερα του πατέρα της. Τα παλιά μηχανήματά τους κοσμούν ακόμα τον χώρο, η Νικολέττα δεν θέλησε ποτέ να τα απομακρύνει - μιας και για εκείνη αποτελούν οικογενειακά κειμήλια ιδιαίτερης συναισθηματικής αξίας. Αφού λοιπόν φτιάξαμε ελληνικό καφέ με φλογοβόλο(!) κι αφού μου εξήγησε την χρησιμότητα κάθε παράξενου μηχανήματος, καθήσαμε στη βεράντα της για να τα πούμε.

Αφορμή για τη συνέντευξή μας στάθηκε το ιντριγκαδόρικο περιεχόμενο των έργων της και ειδικότερα αυτό των "Super Heroes". Μια σειρά από επιτηδευμένα κιτς εικόνες που πραγματεύονται συγκεκριμένα ελληνικά στερεότυπα, με έναν -ομολογουμένως- πρωτότυπο και τολμηρό τρόπο.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα των Super Heroes;

Οι Super Heroes εμφανίστηκαν το '07. Ήμουν στο 3ο έτος και ήταν εργασία μου στο μάθημα της φωτογραφίας. Όλα τα "μοντέλα" είναι φίλοι, οι οποίοι δέχτηκαν να ντυθούν και να φωτογραφηθούν πρωσοποποιώντας όλα όσα μισούσα τότε στην καθημερινότητα. Φέτος, 7 χρόνια μετά, αποφάσισα να προσθέσω ένα pop twist και περισσότερες αναφορές, είτε αλλάζοντας παλιές φωτογραφίες - είτε πραγματοποιώντας νέες φωτογραφίσεις. Οι περισσότερες εικόνες της σειράς απευθύνονται, σαφώς, στο ελληνικό κοινό. Πραγματεύονται απεχθείς στερεοτυπικές συμπεριφορές και καταστάσεις και πάντα είναι συνδεδεμένες και ποστάρονται ανάλογα με την επικαιρότητα, κάνοντας "αντιδιαφήμιση". Έχουν σαν στόχο να προκαλέσουν και, ιδανικά, να προβληματίσουν και λίγο. Είναι ένα ongoing project, το οποίο δεν έχει για 'μένα κανένα οικονομικό όφελος. Το προχωράω όποτε βρίσκω χρόνο από την δουλειά ή δω πως αντέχω το ξενύχτι. Και μπορεί οι Super Ηeroes να ξεκίνησαν ως project μίσους, ωστόσο μετά και την επανέκδοσή τους έχω πιάσει πολλές φορές τον εαυτό μου να τους ψιλοσυμπαθεί.

Τι σχόλια αποσπούν συνήθως οι Super Heroes; Θέλω να πω, καταλαβαίνει ο κόσμος τη χιουμοριστική σου διάθεση ή υπάρχουν και άτομα τα οποία κατά κάποιο τρόπο θίγονται ή καταλαβαίνουν κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που εσύ θέλεις να πεις/στηλιτεύσεις;

Είναι love or hate δουλειά. Σ' εμένα, συνήθως, φτάνουν μόνο τα θετικά σχόλια - όπως καταλαβαίνεις. Ωστόσο σίγουρα θα έχουν αποσπάσει και αρνητικά. Όπως επίσης, σαφώς, και υπάρχουν άνθρωποι που παρακολουθούν τη δουλειά μου / κάνουν like κ.τ.λ. χωρίς να αντιλαμβάνονται πως το project είναι ειρωνικό (χαρακτηριστικό παράδειγμα τα like από εθνικόφρονες στον HELLina).

Πώς πήρες την απόφαση ν´ασχοληθείς με τη γραφιστική;

Όταν τελείωσα το λύκειο δεν είχα ιδέα τι θέλω να κάνω, δεν μου άρεσε ούτε η σχολή που τυχαία πέρασα, ούτε τίποτα άλλο. Μέχρι που πήγα (…πάλι τυχαία) στη Βακαλό. Εκεί ήρθα σε επαφή με το graphic design και την τέχνη. Μου άρεσε το ότι κατάφερα να επικοινωνήσω.΄Ημουν αρκετά κλειστή και αντικοινωνική πιο πριν. Έπεσα εμμονικά στα project, ρουφούσα όλες τις γνώσεις που μου δίνονταν κι αυτό με γέμιζε. Από ρεμάλι έγινα φυτό κι η μάνα μου έχει ακόμα να λέει για την “Αγία Βακαλό” που της έσωσε το παιδί.

Από πού αντλείς έμπνευση; 

Εμπνέομαι από καταστάσεις, από συναισθήματα, από ανθρώπους που γνωρίζω καθώς και απ' το κάθετί που με προβληματίζει. Τα κύρια εννοιολογικά μοτίβα που θα δεις στην δουλειά μου είναι η ελευθερία, η καταστροφή, ο έρωτας και ο θάνατος.

Κάποιοι καλλιτέχνες που θαυμάζεις και που αποτελούν επιρροή σου.

O Gabriel Orozco, o Francis Alÿs, ο Guy Debord και ο Nick Cave.

Σε φοβίζει η αποτυχία;

Την τρέμω. Η πιθανότητα να αποτύχεις όμως είναι αναπόφευκτη όταν θες να επεκτείνεις τα όριά σου και να εξελιχθείς.

Η αποχή -για λίγο-; Όταν δηλαδή καταλαβαίνεις ότι δεν έχεις έμπνευση ή δεν έχεις ιδιαίτερη διάθεση να σχεδιάσεις. Για πολύ κόσμο η παύση είναι τρομακτική. Εγώ έχω πάρει πολλές φορές time off και με βοήθησε να εξελιχθώ. Κατά τη γνώμη μου η παύση είναι απαραίτητη σε όλα τα δημιουργικά επαγγέλματα. Είναι τόσο αναγκαία όσο οι παύσεις μέσα στις νότες σε μια μουσική σύνθεση. Μια ωραία καθαρή σιωπή μπορεί να αλλάξει εντελώς τον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι και προσεγγίζεις. Ο φόβος για το πέρασμά του χρόνου είναι μεγάλη φυλακή.

Τι μουσική ακούς συνήθως όταν σχεδιάζεις;

Θα έλεγα πως είναι μάλλον μια αμήχανη στιγμή όταν κάποιος μπει χωρίς να τον αντιληφθώ και με βρει να δουλεύω. Ακούω από “μεγιέ μελέ” μέχρι “ecstasy ecstano”…
Δεν ακούω ποτέ μουσική που με συγκινεί την ώρα που δουλεύω. Όσο πιο βαρύ το project τόσο πιο πάρτυ η μουσική.

Πόσο καθοριστικές φάνηκαν να είναι οι σπουδές σου και πόσο διαφορετικά ήταν τα πράγματα στην Αγγλία;

Και οι σπουδές στη Βακαλό και το MA στο Chelsea ήταν καθοριστικές για την πορεία  μου και σαν σχεδιαστή και σαν άνθρωπο. Στη Βακαλό ήμουν και μικρή και ήταν αυτό ακριβώς που μου χρειαζόμουν τότε. Ήρθα σε επαφή με πολύ αξιόλογους καθηγητές που μου έδωσαν πολλά ερεθίσματα και που θα τους είμαι για πάντα ευγνόμων. Είχα την -απροσδόκητη για το είδος της δουλειάς μου- πλήρη αποδοχή τους και την παρότρυνση να τολμάω και να είμαι αληθινή σ' αυτό που αγαπάω. Ακολούθησε παύση μισούς περίπου ενός χρόνου, όπου για άγνωστο ως τώρα λόγο, προτιμούσα να σερβίρω πατάτες σε φοιτητές από το να σχεδιάζω. Ξανάρχισα το design και δούλεψα για λίγο σε μια διαφημιστική -όπου και φοβήθηκα πως θα παρατήσω το αντικείμενο μια για πάντα- και μετά έφυγα για Λονδίνο. Ακολούθησε ένας χρόνος μερικής αποτυχίας, όπου έψαχνα για δημιουργική δουλειά με όλους τους λάθως τρόπους - όπως τελικώς αποδείχτηκε. Και μετά ήρθε το Chelsea. Που μόνο οικογενειακή αγκαλιά σαν τη Βακαλό δεν ήταν. Καθόλου πέραση δεν είχα και κανένας δεν ενδιαφερόταν ούτε τι φτιάχνω, ούτε “φρίκαρε” και “αηδίαζε” με τα project μου. Ήμουν για πρώτη φορά στις σπουδές μου μέτρια. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την ατάκα “Your work is too literal”. Χειρότερη προσβολή δεν είχα. Έτσι άλλαξα. Ήταν σημαντικό για 'μένα να τα καταφέρω στο Λονδίνο. Καθώς δεν μου άρεσε καθόλου να ζω εκεί, οι σπουδές ήταν ο μόνος λόγος που έμενα. Μέσα σε δύο βδομάδες (που δεν θα ξεχάσω ποτέ) γύρισαν τα μυαλά μου τούμπα, άλλαξα τελείως την προσέγγιση στο project μου και κατάφερα να επικοινωνήσω επιτυχώς με αυτό το δύσκολο international κοινό. Χωρίς την εμπειρία αυτή δεν θα σχεδίαζα έτσι.

Από την Αγγλία τελείωσες το ΄12. Μια χρονιά κατά την οποία η κρίση στην Ελλάδα ήταν σε φοβερή ύφεση. Πώς και δεν πήρες την απόφαση να μείνεις στην Αγγλία, όπου ενδεχομένως να έβρισκες δουλειά ευκολότερα;
 
Είναι η πιο συχνή ερώτηση που ακούω, καθώς το εξωτερικό είναι από πολλούς εξιδανικευμένο. Σίγουρα εκεί θα έβρισκα δουλειά ευκολότερα, επέλεξα όμως να είμαι 'δώ, να είμαι επιλεκτική στη δουλειά μου και απλά να αμείβομαι χαμηλότερα. Δεν μου άρεσε να μένω εκεί και η καλύτερη αμοιβή από μόνη της δεν ήταν αρκετή σαν κίνητρο. Δεν μπορείς να αγοράσεις τον ήλιο και την θάλασσα. Ήθελα να ζω εδώ και στα δύσκολα. Να μιλάω τη γλώσσα μου, να κάνω αστεία κι ο άλλος να με πιάνει με τη μία και χωρίς επεξηγήσεις.

Όταν σου αναθέτει μια δουλειά ένας πελάτης, τι διαδικασία ακολουθείς / πώς συνεργάζεσαι μαζί του;

Συζητάμε αρκετά με κάθε πελάτη και προσπαθώ να καταλάβω σε βάθος και αυτόν και την υπηρεσία / προϊόν που παρέχει, ώστε να δημιουργήσω μετά κάτι που θα ταιριάζει σαν ρούχο κομμένο και ραμμένο στις ανάγκες του. Δεν είναι απλά ένα ψυχρό "δούναι και λαβείν". Με τους πελάτες μου συναντιόμαστε σε διάφορες φάσεις της δημιουργικής διαδικασίας και καταλήγουμε μαζί στο τελικό αποτέλεσμα. Δουλεύω πολύ και με πάθος.

Τα έργα σου, συνολικά, χαρακτηρίζονται από μια αντίφαση. Κλίνουν είτε προς το επιτηδευμένο κιτς είτε προς το χαρακτηριατικά μίνιμαλ. Να υποθέσω ότι είναι ένα στοιχείο που σε χαρακτηρίζει και σαν άνθρωπο; Ή έχει απλώς να κάνει με τις διαφορετικές φάσεις που περνάς κατά καιρούς;

Όχι. Ακούγεται παράδοξο αλλά όταν τα δουλεύω είμαι στην ίδια ακριβώς φάση. Και η αφαιρετική πλευρά μου αλλά και η κιτς από το ίδιο σημείο πηγάζουν. Όσο για το "αντιφατική", πολλοί θα με χαρακτήριζαν έτσι. Νομίζω πως απλώς μ’ αρέσει να δείχνω πολλές και διαφορετικές πλευρές μου ταυτόχρονα. Δημιουργείται ένα μπέρδεμα βέβαια αλλά το αποτέλεσμα έχει την πλάκα του.

Το αγαπημένο σου βιβλίο.

Ένα βιβλίο που μ' έχει συγκλονίσει τελευταία είναι “Ο κήπος του Επίκουρου” του Irvin Yalom. Με βοήθησε πολύ να εξοικειωθώ περισσότερο με το θάνατο και το πένθος.

Τι αγαπάς και τι μισείς περισσότερο στην πόλη της Αθήνας;

Δεν μου αρέσει η κυρίαρχη αισθητική. Μου αρέσει ο κόσμος που κάθεται έξω.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.