Η Αποκαθήλωση των Ηγετών του Καρτέλ Zetas Έχει Προκαλέσει Περισσότερη Βία στο Μεξικό

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο VICE News.

Το ευρύχωρο σπίτι του με το γκαζόν στην πόλη Ciudad του βόρειου Μεξικού, περιτριγυρίζεται από ψηλούς τοίχους και βρίσκεται σε μια περιφραγμένη κοινότητα με περισσότερους ψηλούς φράχτες και φύλακες ασφαλείας. Αλλά ακόμα και εκεί, ενώ κάθεται στον καναπέ του με οικογενειακές φωτογραφίες και καθολικές εικόνες γύρω του, αυτός ο ιδιοκτήτης μεγάλης επιχείρησης δεν αισθάνεται ασφαλής.

«Κανείς δεν εμπιστεύεται κανέναν», είπε. «Αυτό το σπίτι, πριν από 10 χρόνια, δεν είχε φράχτη. Τα παιδιά των γειτόνων συνήθιζαν να έρχονται και να παίζουν εδώ».

Αλλά πέρυσι, είπε ο επιχειρηματίας, παρέστη στις κηδείες τεσσάρων δολοφονημένων στενών φίλων. Είπε επίσης πως έστειλε όλα τα παιδιά του να ζήσουν σε ασφαλέστερους χώρους. Όπως σχεδόν όλοι όσοι μιλάς στην βορειοανατολική πολιτεία Tamaulipas, ο επιχειρηματίας θα συζητήσει θέματα ασφαλείας μόνο εάν το όνομά του δεν δημοσιευτεί, από φόβο για αντίποινα από τους εγκληματίες.

Η Tamaulipas, μόλις σε μικρή απόσταση από τα σύνορα με το Τέξας, είναι στο κέντρο των κυβερνητικών προσπαθειών για περιορισμό των καρτέλ διακίνησης ναρκωτικών, από τότε που ο πρόεδρος Felipe Calderón ξεκίνησε μεγάλη στρατιωτική αντεπίθεση κατά του οργανωμένου εγκλήματος, σχεδόν μια δεκαετία πριν. Ο διάδοχός του Enrique Peña Nieto συνεχίζει αυτήν την προσέγγιση.

Μια ιδιαιτέρως ισχυρή επίθεση κατά του -διαβόητου για την αιματηρή δράση του- καρτέλ Zetas που έχει έδρα στην πολιτεία, εξόντωσε τους περισσότερους από τους ηγέτες της οργάνωσης, το διάστημα 2012-2015. Όμως το ότι μπήκαν όλοι αυτοί οι διαβόητοι αρχηγοί του εγκλήματος στη φυλακή ή στο χώμα, ελάχιστα συνέβαλε στο να γίνει η πολιτεία ασφαλέστερη. Στην πραγματικότητα, κάτοικοι της CiudadVictoria, της πρωτεύουσας της πολιτείας, λένε ότι τα πράγματα δεν ήταν ποτέ τόσο άσχημα στην Tamaulipas, καθώς οι φατρίες των Zetas μάχονται για να γεμίσουν τα κενά που άφησε η στρατηγική της κυβέρνησης.

Το πόσο άσχημα είναι τα πράγματα έγινε σαφές τον Μάρτιο, όταν ένα narcomanta–ένα πανό που τοποθετείται σε δημόσιο χώρο και φέρει μήνυμα από τα καρτέλ– προειδοποίησε ότι μια φατρία των Zetas θα άρχιζε να σκοτώνει πολίτες εάν η κυβέρνηση δεν σταματούσε τις διαδικασίες έκδοσης κατά δύο φυλακισμένων αρχηγών. Από τότε, άλλα narcomantas επανέλαβαν την απειλή και έχουν αυξηθεί οι δολοφονίες.

«Ο τρόπος ζωής έχει αλλάξει εντελώς εδώ στη Victoria» είπε χαμηλόφωνα ένας ιδιοκτήτες μικρής εταιρείας. Αγχωμένος που μιλούσε σε δημόσιο χώρο, ζήτησε να μετακινηθούμε σε ασφαλή τοποθεσία. «Είναι χειρότερα από ό,τι ήταν ποτέ».

Ο άνδρας παραδέχθηκε ότι πληρώνει προστασία στα τοπικά καρτέλ, έτσι ώστε να αφήνουν ήσυχη την επιχείρησή του, αλλά εξακολουθεί να ζει στο φόβο. Η οικογένεια διατηρεί συνεχή επαφή μέσω Whats App με όλα τα μέλη της, σημειώνοντας πού πηγαίνουν, με ποιον και πότε θα φτάσουν. Γνωρίζουν όλοι πάρα πολύ καλά τι μπορεί να συμβεί. Ο άνδρας είπε πως ένας από τους θείους του σκοτώθηκε από τους Zetas το 2015 χωρίς προφανή λόγο.

Ο αριθμός των φόνων στο Μεξικό αυξήθηκε τα πρώτα χρόνια της επίθεσης του Calderón κατά των καρτέλ και έπειτα μειώθηκε κατά κάποιο τρόπο στα τέλη της 6ετούς θητείας του και στη διάρκεια των πρώτων χρόνων της διακυβέρνησης του προέδρου Peña Nieto. Αλλά τώρα τα πράγματα χειροτερεύουν ξανά. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο της φετινής χρονιάς, έγιναν 10.301 φόνοι. Αυτό σημαίνει 15% περισσότεροι φόνοι συγκριτικά με το ίδιο χρονικό διάστημα, το 2015, αν και ο μέσος όρος των 57 φόνων την ημέρα παραμένει 10% κάτω από ό,τι ήταν όταν έφτασαν στο ζενίθ το 2011.

Πολλές από τις χειρότερες θηριωδίες της τελευταίας δεκαετίες έχουν προέλθει από τα χέρια των Zetas στην Tamaulipas, όπως είναι η σφαγή των 72 άοπλων, χτυπημένων από τη φτώχεια και αβοήθητων κεντρο-Αμερικανών μεταναστών, το 2010, στην πόλη του San Fernando.

Οι Zetas οργανώθηκαν στην πολιτεία, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν λιποτάκτες από τις μεξικανικές ένοπλες δυνάμεις και μονάδες της Αστυνομίας στρατολογήθηκαν από τον Osiel Cárdenas Guillén, τότε ηγέτη του καρτέλ Gulf Cartel, για να γίνουν οι προσωπικοί σωματοφύλακές του. Επικεφαλής τους ήταν ο Arturo Guzmán Decena, γνωστός με το ψευδώνυμο Z-1, τον οποίο σκότωσε ο στρατός το 2002.

Υπάρχουν πολλές ιστορίες σχετικά με την προέλευση του ονόματος του καρτέλ. Μια από τις πιο συνηθισμένες λέει ότι στο Λατινικό αλφάβητο τίποτα δεν ακολουθεί μετά το Ζ. Το όνομα προκαλεί τόσο πολύ φόβο που υπάρχουν τμήματα της χώρας όπου το Zeta έχει μεγάλη επιρροή και στα οποία ο πληθυσμός αποφεύγει να το πει δυνατά και προτιμά φράσεις όπως «εκείνοι του τελευταίου γράμματος» (σ.σ. εκείνοι που το όνομά τους αρχίζει από το τελευταίο γράμμα της αλφαβήτας).

Ο Heriberto Lazcano, γνωστός ως Z-3, ευθύνεται για την ενίσχυση αυτής της φήμης αφότου ανέλαβε από τον Z-1 και διοίκησε την οργάνωση ώστε να έχει μεγαλύτερη ανεξαρτησία από το καρτέλ Gulf Cartel.

Το 2010, μια διάσπαση του καρτέλ Zetas-Gulf προκάλεσε μια από τις χειρότερες συγκρούσεις σε όλο το Μεξικό, με πολλές από τις μεγαλύτερες μάχες να γίνονται στην Tamaulipas. Αυτή η σύγκρουση, με τη σειρά της, προκάλεσε μια ιδιαιτέρως εστιασμένη προσπάθεια των αστυνομικών Αρχών να εξοντώσουν τους αρχηγούς των Zetas.

Το Πολεμικό Ναυτικό του Μεξικού σκότωσε τον Z-3 το 2012. Επικεφαλής στο καρτέλ έγινε ο Miguel Treviño Morales, γνωστός ως Z-40. Όταν συνελήφθη το 2013, η εξουσία πέρασε στον αδερφό του, Omar Treviño Morales, ή Z-42. Η σύλληψή του το 2015 θεωρείται ευρέως υπεύθυνη για την τρέχουσα εσωτερική διάσπαση που προκάλεσε το σημερινό κύμα βίας στην Ciudad Victoria, όπου οι Zetas παραδοσιακά είχαν ιδιαιτέρως αυστηρό έλεγχο -τόσο στην εγκληματική δραστηριότητα όσο και στις τοπικές Αρχές.

«Η μία οργάνωση θέλει να ελέγξει την Victoria, και η άλλη δεν θέλει να το αφήσει να γίνει» είπε αστυνομικός από την πολιτεία Tamaulipas, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ciudad Victoria, και στο παρελθόν είχε υπηρετήσει στο μεξικανικό στρατό.

Ο αστυνομικός της πολιτείας, που επίσης ζήτησε να τηρηθεί η ανωνυμία του από το φόβο αντιποίνων, προσδιόρισε τη μία από τις αντιμαχόμενες φατρίες των Zetas ως Cartel del Noroeste, ή ως Βορειοανατολικό Καρτέλ, που φέρεται να διοικείται από τον Kiki γνωστό και ως Kiko, Treviño, έναν ανιψιό των Z-40 και Z-42. Η άλλη φατρία ονομάζεται GrupoBravo, γνωστή επίσης και ως Vieja Escuela Z— παλιά σχολή των Zetas. Τα ονόματα ίσως δίνουν την εντύπωση πως η μάχη γίνεται μεταξύ παλιών και νέων αρχηγών, αλλά η αντιπαλότητα έχει να κάνει με τα διαφορετικά εδαφικά προπύργια των φατριών και την έλλειψη σημαντικών προσωπικοτήτων που θα τις κρατήσουν ενωμένες.

«Αυτό που συμβαίνει, θυμίζει τα μυρμήγκια» είπε ο αστυνομικός για τον επονομαζόμενο κεντρικό άξονα στρατηγικής στην καρδιά της επίθεσης που εξαπέλυσε ο Calderón, το 2006, και την οποία συνέχισε ο Peña Nieto. Είπε πως όταν εξολοθρεύεις την «βασίλισσα των μυρμηγκιών» και δεν συνεχίζεις την επίθεση, τα έντομα ανασυντάσσονται και επιστρέφουν στη φωλιά τους –είτε αυτά είτε άλλα παίρνουν τη θέση της βασίλισσας.

Το αποτέλεσμα στη Ciudad Victoria, πρόσθεσε, ήταν ο πρωτόγνωρος φόβος του ίδιου για τους φίλους του και την οικογένειά του, με τις δημόσιες απειλές του καρτέλ πως θα σκοτώσει αμάχους.

Το πανό του Μαρτίου, που απειλούσε να σκοτώσει τυχαίους άμαχους εκτός και εάν σταματούσαν οι διαδικασίες έκδοσης των αδερφών Treviño, συνόψισε το πώς η εν λόγω στρατηγική απογοήτευσε τους πολίτες της Ciudad Victoria.

Ενώ οι ΗΠΑ και η μεξικανική κυβέρνηση γιορτάζουν τις συλλήψεις και την έκδοση σημαντικών μαφιόζων, δεν υπάρχει καμία έλλειψη στους μεσαίου επιπέδου γκάνγκστερ που είναι έτοιμοι να πάρουν τη θέση τους και να κρεμάσουν κακογραμμένες ανοιχτές επιστολές στους προέδρους. Το λεγόμενο «πανό του Μαρτίου», γραμμένο σε κακά, ασύνταχτα ισπανικά, κατονόμαζε τον νεαρό ανιψιό Kiko ως τον «υπέρτατο ηγέτη» που ξεκαθάρισε ότι είναι έτοιμος να δολοφονήσει για τα αιτήματά του.

Αυτή η δυσοίωνη απειλή δεν εμφανίστηκε σε τοπικές εφημερίδες. Εξαπλώθηκε μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή από στόμα σε στόμα, στην Ciudad Victoria. Οι δημοσιογράφοι φοβούνται πάρα πολύ για να το δημοσιεύσουν. «Είναι πολύ ενοχλητικό» είπε μια ρεπόρτερ σε μια τοπική εφημερίδα της Tamaulipas.

Η εφημερίδα, είπε, έμεινε μακριά από τη δημοσίευση ιστοριών που σχετίζονταν με την ασφάλεια από τότε που κλιμακώθηκε η βία, μετά τη διάσπαση των καρτέλ Zetas-Gulf, το 2010. Αυτή τη στιγμή, είπε, η εφημερίδα της μόλις που αναφέρεται στις ενημερώσεις της πολιτειακής κυβέρνησης προς τον Τύπο, όπου δίνουν τους αριθμούς και τις τοποθεσίες όπου σκοτώθηκαν άνθρωποι. Είπε ότι στις ανατριχιαστικές φωτογραφίες των ίδιων περιστατικών που συχνά αναρτώνται στο διαδίκτυο, υπάρχουν συχνά περισσότερα πτώματα από ό,τι λένε οι αξιωματούχοι σε αυτές τις ενημερώσεις Τύπου.

«Ο κόσμος ήθελε να γνωρίζει γιατί δεν δημοσιεύαμε και δεν λέγαμε την αλήθεια για το τι συνέβαινε» είπε. «Δεν είναι ότι δεν θέλαμε να δημοσιεύσουμε ότι γνωρίζαμε. Αλλά δεν άξιζε τις ζωές μας».

Η ρεπόρτερ είπε ότι θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία να προσπαθήσουν να αποκαλύψουν γιατί ένοπλοι σκότωσαν 11 μέλη μιας και μόνο οικογένειας –τέσσερα παιδιά, πέντε γυναίκες, δύο άνδρες και τον σκύλο της οικογένειας– τον Ιούλιο. Μια από τις γυναίκες και τα δυο παιδιά της ήταν Αμερικανοί πολίτες που επισκέπτονταν την οικογένεια στην Ciudad Victoria. Ακόμα οκτώ άτομα σκοτώθηκαν και άλλα 24 τραυματίστηκαν από πυροβολισμούς εκείνο το ίδιο σαββατοκύριακο.

Το Βορειοανατολικό καρτέλ ανέλαβε την ευθύνη για τη σφαγή με ένα πανό που υπέγραψε ο Z-40. Το κείμενο υποστήριζε ότι η σφαγή ήταν αντίποινα για την αποτυχία του κυβερνήτη Egidio Torre Cantu να παρέχει προστασία που συνόδευε την αποδοχή δωροδοκιών από το καρτέλ.

«Παρακαλώ μαζέψτε τους νεκρούς πολίτες που σας άφησα» χλεύαζε το πανό. «Θα συνεχίσω να διατάζω επιθέσεις κατά του άμαχου πληθυσμού στην Ciudad Victoria».

Μέρες αργότερα, ένοπλοι σκότωσαν πέντε μέλη μιας άλλης οικογένειας στην Ciudad Victoria. Οι Αρχές μάζεψαν τα γαζωμένα από τις σφαίρες πτώματα της γιαγιάς, της μητέρας, των δυο γιων της και της τεσσάρων μηνών κορούλας της.

Δάσκαλος στην Ciudad Victoria υποστήριξε ότι ένα από τα δολοφονημένα παιδιά ήταν μαθητής στο γυμνάσιο όπου εργάζεται, παρόλο που δεν ήταν στην τάξη του. Όπως είπε, οι μαθητές του, ηλικίας 13-15 ετών, αγωνίζονται κάτω από τη συνεχή πίεση της βίας, καθώς επίσης και τη στρατολόγηση από τις εγκληματικές οργανώσεις.

Ο δάσκαλος είπε ότι μερικές φορές δεν μπορεί να φτάσει στη δουλειά του λόγω της επικινδυνότητας των δρόμων. Όταν είναι στο σχολείο, είπε, ανησυχεί ότι κάποιοι από τους μαθητές του δουλεύουν για τα καρτέλ.

«Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορείς να είσαι αυστηρός, φοβάσαι τον μαθητή» είπε. «Επειδή δεν γνωρίζεις ποιοι είναι ή οι γονείς τους ή οι γείτονές τους».

Η βαθιά δυσπιστία που διαπερνά την πόλη, σημαίνει ότι πολλοί αποφεύγουν να βγουν έξω μετά τη δύση του ήλιου και όλοι προσέχουν τι λένε σε όλους εκτός του στενότερου κύκλου τους.

«Είμαστε στημένοι στον τοίχο, σε μια πραγματικά μπερδεμένη κατάσταση» είπε ο επιχειρηματίας με το φρουρούμενο σπίτι, επιρρίπτοντας την ευθύνη για το σημερινό κύμα βίας στο «κενό εξουσίας» που δημιουργήθηκε από τις πρόσφατες εκλογές για κυβερνήτη που αποδυνάμωσαν τις υπάρχουσες συμφωνίες διαφθοράς και δημιούργησαν την ευκαιρία για άλλες εξωτερικές ομάδες να επιχειρήσουν εισβολή.

Όχι ότι βλέπει κάποια διέξοδο από αυτές τις συμφωνίες. Απλά είπε ότι διατηρεί την ελπίδα πως αυτή η πολιτική συνωμοσία θα μπορούσε να γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης χωρίς να πάθει κακό ο άμαχος πληθυσμός, ενώ γέλασε με την αντίληψη ότι οποιαδήποτε κυβέρνηση θα μπορούσε να γλιτώσει την Tamaulipas από τα καρτέλ.

«Όλοι μας ελπίζουμε ότι η νέα κυβέρνηση θα κάνει μια καλή συμφωνία με μια από τις οργανώσεις των εγκληματιών», είπε, «έτσι ώστε τα καρτέλ να μας αφήσουν να εργαζόμαστε και να μας αφήσουν να ζήσουμε».

Περισσότερα από το VICE

Η Αστυνομία Σκέψης των Ελληνικών Social Media σου Απαγορεύει να Χαίρεσαι με τις Ολυμπιακές Επιτυχίες

Στους Ναρκισσιστές Αρέσει να Λένε στους Φίλους τους στο Facebook Πόσο Πολύ Γυμνάζονται

Γυναίκες και Άντρες Διαφωνούν για το Αν Πρέπει να Πληρώνει ο Άντρας στα Ραντεβού