Το Ιταλικό Πορνό που Όλοι Αγαπήσαμε

Το θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE Italy.

Συνήθως όταν σκέφτεσαι το ιταλικό πορνό -πριν από την πλήρη κατάρρευση του χώρου, που μετέτρεψε τις ταινίες πορνό σε βαρετές εναλλακτικές επιλογές για αποτυχημένες τηλεοπτικές προσωπικότητες- υπάρχουν κάποια ονόματα που πραγματικά δεν μπορείς να αγνοήσεις, εκείνα των Moana Pozzi, Rocco Siffredi και Selen.

Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του '80, έπαιζαν μαζί με διεθνούς φήμης αστέρες όπως ο Ron Jeremy, και οι ταινίες στις οποίες συμμετείχαν διανέμονταν και εκτιμούνταν σε όλο τον κόσμο. Τότε, ωστόσο, το πορνό ήταν ήδη βιομηχανία στην Ιταλία.

Αλλά πριν από αυτήν τη λαμπερή φάση, υπήρχε μια περίοδος που χαρακτηριζόταν από εντελώς διαφορετική ατμόσφαιρα, η οποία είδε την έκρηξη του πορνό ως πολιτιστικό φαινόμενο. Αυτό συνέβη όταν η πορνογραφία βοήθησε στη διαμόρφωση αντικουλτούρων και των σεξουαλικών ελευθεριακών κινημάτων στην Ιταλία.

Ο σκηνοθέτης Carmine Amoroso πέρασε τα τελευταία χρόνια δουλεύοντας πάνω σ' ένα ανεξάρτητο ντοκιμαντέρ για τους Ιταλούς «πρωτοπόρους που αγωνίστηκαν για την ελευθερία του λόγου και τη σεξουαλική ελευθερία μέσω του δικαιώματος να κάνουν πορνογραφία» - πρωτοπόροι όπως οι Lasse Braun, Riccardo Schicchi, Ilona Staller και Giuliana Gamba.

Αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς είναι το Porn to Be Free, που έκανε πρεμιέρα τον περασμένο Ιανουάριο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου στο Ρότερνταμ. Τηλεφώνησα στον Carmine Amoroso για να μιλήσουμε για τη γέννηση του ιταλικού πορνό, την πολιτική επίδρασή του και πώς εξελίχθηκε τα τελευταία χρόνια.

VICE: Ας αρχίσουμε από τα σπάργανα αυτού του πρότζεκτ: Πώς και γιατί αποφάσισες να γυρίσεις το Porn to Be Free;
Carmine Amoroso: Συνάντησα τον Schicchi στην πρεμιέρα μιας ταινίας το 2011 και αυτή ήταν η αρχή. Γνώριζα ποιος ήταν από την τηλεόραση, αλλά δεν είχαμε ποτέ συναντηθεί. Έτσι, διαπίστωσα ότι ήταν άνθρωπος με σπουδαία κουλτούρα. Όλα άρχισαν από εκεί, από την ιδέα να κάνω ένα ντοκιμαντέρ αποκλειστικά για εκείνον. Αλλά έπειτα ανακάλυψε ότι έπασχε από εξασθενητική νόσο και το ντοκιμαντέρ όπως το είχαμε φανταστεί ήταν αδύνατο να γίνει - έτσι αποφάσισα να διευρύνω το πρότζεκτ και να παρακολουθήσω την επίδραση που είχε η βιομηχανία του πορνό στην ιταλική αντικουλτούρα και την πολιτική από τα τέλη της δεκαετίας του '60 έως τα τέλη της δεκαετίας του '80.

Διάλεξα να δουλέψω σ' αυτήν τη χρονική περίοδο γιατί εκείνα ήταν τα «πολιτικά» χρόνια του πορνό: όταν το πορνό έφτασε στο μέγιστο της επιρροής του, σε μια περίοδο που η Καθολική Εκκλησία ήταν πολύ ισχυρή.

Πώς άρχισε όλο αυτό; Και ποιοι καλλιτέχνες συμμετείχαν σε αυτή την επανάσταση;
Το ντοκιμαντέρ αρχίζει με έναν απίστευτο χαρακτήρα: τον Lasse Braun, έναν από τους πρώτους σκηνοθέτες που γύρισαν αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «mainstream πορνογραφία» και την έκανε γνωστή. Έμαθε να κινηματογραφεί από ένα εγχειρίδιο και τη διαδικασία συρραφής την έκανε στο σπίτι ώστε να μην τον συλλάβουν. Επίσης δημιούργησε ένα καινοτόμο σύστημα διανομής, μέσω περιοδικών και ταχυδρομικών θυρίδων. Είναι ο πρώτος συγγραφέας πορνό που προβλήθηκε στις Κάννες. Τότε η πορνογραφία ήταν αυστηρά απαγορευμένη, ήταν παράνομη. Εννοώ ότι ήταν παράνομη όχι μόνο η πορνογραφία όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, αλλά όλα, όπως για παράδειγμα οι γυμνές φωτογραφίες. Τότε, η κοινωνία ήταν σε αναταραχή: γινόταν συζήτηση για το διαζύγιο, τις σεξουαλικές συνήθειες κ.λπ. Ο Braun είναι ο πρώτος που ξεκίνησε αυτή την αναταραχή στο πορνό. Ήταν το αντίστοιχο του Larry Flint στην Ευρώπη.

Ο Braun ήταν μια εξαιρετική φιγούρα με μια ευρύτερη έννοια αντικουλτούρας: συνειδητοποίησε ότι προκειμένου να κάνεις κάτι mainstream, πρέπει πρώτα να το μετατρέψει σε «προϊόν» - και κάνοντας το πορνό «εμπόρευμα», εξασφάλισε τη νομιμοποίησή του. Στο τέλος, το σύστημα θα σε αφομοιώσει έτσι κι αλλιώς: εάν πιστεύω στο κίνημα των χίπις και σ' ό,τι απέμεινε, το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό μου είναι τα μοντέλα με τα μακριά μαλλιά και τα σκισμένα τζιν στο διαφημιστικό του Calvin Klein.
Με τον Schicchi συνέβη το ίδιο. Ήταν ο πρώτος που έφερε το πορνό στην τηλεόραση, έκανε την Cicciolina διασημότητα και έπειτα ήρθε η Moana. Το μεγαλείο τους έγκειται στο ότι ήταν mainstream και γνώριζαν πώς να χρησιμοποιήσουν τη δημοτικότητά τους. Πριν από τον Braun, το πορνό ήταν απλώς κάτι που απευθυνόταν στους πλούσιους, στους ανθρώπους που μπορούσαν να αγοράσουν τις παράνομες ταινίες.

Τι μπορεί να πει κανείς για τις ταινίες πορνό του '70;
Ήταν σαρκαστικές και πολύ συγκρατημένες. Δεν υπήρχαν ακόμα «πορνοστάρ». Όλα ήταν πιο ευχάριστα και φυσικά. Ήταν μέρος ενός κοινωνικού πλαισίου απελευθέρωσης. Το πορνό ήταν πολύ συνδεδεμένο με τη φύση, από αισθητική άποψη. Ένα μέρος του ντοκιμαντέρ εστιάζει, για παράδειγμα, στην Giuliana Gamba, την πρώτη Ιταλίδα γυναίκα σκηνοθέτρια πορνό. Θυμάται πολύ καθαρά εκείνο το αίσθημα της ελευθερίας από το οποίο άρχισαν όλα.

Ποιο ήταν το πρώτο πορνό είδωλο της Ιταλίας; Ο Braun ήταν πρωτοπόρος, αλλά δεν ήταν τόσο διάσημος.
Το πρώτο είδωλο ήταν η Ilona Staller. Συζητάμε τον ρόλο της διεξοδικά στο ντοκιμαντέρ. Ήταν ένας πολύ καλά δομημένος χαρακτήρας. Ήταν ένα πλάσμα που είχε βγει από το μυαλό του Schicchi και ενσωματώθηκε στη φαντασία του. Επίσης, εκπροσωπεί το ιταλικό πορνό σε όλες του τις πτυχές, ακόμα και στην πολυπλοκότητά του. Αλλά δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι είναι επίσης η πρώτη πορνοστάρ που εμφανίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή – ήταν εντελώς αδιανόητο εκείνη την εποχή. Η Cicciolina ήταν σύμβολο της φυσικής ομορφιάς του σεξ.

Ας μιλήσουμε για τον Shicchi. Εάν ο Braun είναι ο ιδρυτής του ιταλικού πορνό, ποιος είναι ο Schicchi;
Ο Schicchi, κατά κάποιο τρόπο, έχει στήσει τη βιομηχανία του πορνό. Πραγματικά ήταν ο βασιλιάς του ιταλικού πορνό.

Στο ντοκιμαντέρ υπάρχουν πολλές συνεντεύξεις με ανθρώπους που δεν σχετίζονται ευθέως με την πορνοβιομηχανία και εξηγούν τι σήμαινε το πορνό για τις ιταλικές αντικουλτούρες. Κι αυτό μας αφήνει με μια απορία: πώς το πορνό έγινε «όπλο» και για την πνευματική αντικουλτούρα;
Κατέστη δυνατό γιατί αντιπροσώπευε την απελευθέρωση του σώματος. Το σώμα έπρεπε να «γδυθεί», και από εννοιολογική άποψη. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τα φεστιβάλ των χίπις στο Parco Lambro, στο Μιλάνο. Δεκάδες γυμνοί άνθρωποι σε ένα δημόσιο πάρκο. Το γυμνό σώμα αντιπροσώπευε ένα επαναστατικό στοιχείο.

Τι αντιπροσώπευε το πορνό από πολιτική άποψη;
Το πορνό αυτοτοποθετήθηκε μέσα σ' ένα αναρχικό, αριστερο-ελευθεριακό πλαίσιο. Ας μην ξεχνάμε τη στενή σχέση με το Ριζοσπαστικό Κόμμα, ένα κόμμα που εκείνα τα χρόνια έπαιξε σημαντικό ρόλο στη συζήτηση για τα ατομικά δικαιώματα και υποστήριξε την εκλογή της IIona Staller.

Ποια ταινία αποτελεί καλύτερο χαρακτηριστικό παράδειγμα της σεξουαλικής επανάστασης του πορνό;
Θα έλεγα το Last Tango in Paris (Το Τελευταίο Ταγκό στο Παρίσι), έστω κι αν δεν είναι ταινία πορνό. Είναι αυτή που εξηγεί καλύτερα τη «ρήξη» και τη σύνδεση μεταξύ του σινεμά και της βιομηχανίας του πορνό. Το ανεξάρτητο σινεμά κατάλαβε τη σημασία τού να δείχνεις αυτό που ήταν αδύνατο να δείξεις πριν. Και έτσι άρχισε μια αμοιβαία «μόλυνση». Αυτό ήταν επίσης μέρος της πολιτικής σημασίας του πορνό.

Με δεδομένο ότι η βιομηχανία του πορνό είναι σήμερα στάσιμη, πότε πιστεύεις ότι άρχισε η παρακμή της;
Το ιταλικό πορνό για το οποίο μιλάω, το είδος του εννοιολογικού και πολιτικού πορνό, πέθανε με τη Moana Pozzi. Αυτή ήταν μια στιγμή μεγάλης αλλαγής. Αλλά πρέπει να καταλάβουμε ότι το πορνό δεν είναι απλώς μια παράσταση, είναι μια συνεχώς εξελισσόμενη γλώσσα. Το πορνό είναι πάντα πιο μπροστά. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει πλέον βιομηχανία δεν σημαίνει πως το πορνό έχει πεθάνει. Σημαίνει απλώς ότι προχωράμε μπροστά και πως ο τρόπος που το χρησιμοποιούμε έχει αλλάξει.

Περισσότερα από το VICE

Τι Υποθέσεις Αναλαμβάνει ένας Ιδιωτικός Ντετέκτιβ στην Ελλάδα;

Ο Άνθρωπος που Ταξίδεψε στον Πλανήτη Αναζητώντας Νερό

Φωτογραφίες από τα «Καγκούρια» της Αμερικής των '00s