Είναι η Κεταμίνη το Νέο Θαυματουργό Φάρμακο;

Η Danielle Cosgrove αναπαύεται στο κρεβάτι του νοσοκομείου παρέα με τον ενδοφλέβιο ορό και ξαφνικά οι τοίχοι αρχίζουν να λιώνουν. Τα φάρμακα έπιασαν.

«Ήταν πολύ, πολύ τρομακτική εμπειρία», δηλώνει η μικρόσωμη 27χρονη για την πρώτη της εμπειρία με την ενδοφλέβια κεταμίνη. Πρόκειται για μια όλο και πιο δημοφιλής, αλλά σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη θεραπεία για παθήσεις που κυμαίνονται από κατάθλιψη έως ανίατους πόνους, την οποία υποστηρίζει φανατικά η Danielle. «Νόμιζα ότι oι τοίχοι ήταν φτιαγμένοι από άχνη και έλιωναν πάνω μου προσπαθώντας να με πνίξουν».

Για την Danielle, το μόνο χειρότερο από τις ψευδαισθήσεις, είναι ο σταθερός, βασανιστικός πόνος, το βασικό σύμπτωμα του Συνδρόμου Σύνθετου Περιφερειακού Πόνου, μιας σπάνιας νευρολογικής διαταραχής που απόκτησε η 27χρονη ύστερα από ατύχημα με γουρούνα στο Κατάρ το 2010. Πειραματίστηκε με μια σειρά από επεμβατικές θεραπείες, ακόμη και με ισχυρά οπιοειδή, χωρίς όμως να μπορέσει να δώσει τέλος στον πόνο. Ως τελευταία λύση, στράφηκε στη θεραπεία με ενδοφλέβια κεταμίνη το 2011.

«Φανταστείτε την ένταση του πόνου να φτάνει το 10 στα 10. Αφού αναπτυχθεί η νόσος κάθε φυσικός πόνος αυξάνεται τρομακτικά», εξηγεί ο Δρ Enrique Aradillas Lopez, προστατευόμενος του Aμερικανού «πατέρα» της θεραπείας με ενδοφλέβια κεταμίνη, Δρ Robert Swartzmann και υψηλόβαθμος γιατρός στο τμήμα νευρολογίας του Πανεπιστημίου του Drexel.

«Οι νευρώνες που έχουν επηρεαστεί βρίσκονται σε μια σταθερή κατάσταση διέγερσης», εξηγεί ο Δρ Aradillas Lopez. «Η κεταμίνη αναστέλλει τους υποδοχείς NMDA και δίνει την ευκαιρία στο νευρώνα να επιστρέψει στην κατάσταση που βρισκόταν πριν. Κατά κάποιο τρόπο, κάνει επανεκκίνηση στο σύστημα αντιμετώπισης πόνου του οργανισμού σας».

Η απόγνωση ήταν αυτό που ώθησε τη Danielle στο ναρκωτικό του δρόμου - το Special K - το οποίο απέφευγε ως φοιτήτρια στο Λονδίνο. Από την έναρξη της θεραπείας, μετακινείται μεταξύ του σπιτιού της στο Τέξας και τα νοσοκομεία, αρχικά στο Σικάγο και στη συνέχεια στη Φιλαδέλφεια, υποβάλλοντας τον εαυτό της σε δεκάδες ενέσεις κεταμίνης και συνεχόμενες ημέρες τρομακτικών τριπ. Στην τσάντα της έχει πάντα χάπια και ρινικό σπρέι κεταμίνης. Για εκείνη και αμέτρητους άλλους, το ηρεμιστικό αλόγων που μετατράπηκε σε trippy ναρκωτικό, είναι το μόνο φάρμακο που λειτουργεί.

«Είναι ένα πολύτιμο φάρμακο [ως παυσίπονο]», δήλωσε ο συνταγματάρχης Chester «Trip» Buckenmaier III, στρατιωτικός γιατρός που υπερασπίστηκε την κεταμίνη ως πρώτης κατηγορίας φάρμακο για την αντιμετώπιση του πόνου στους αμερικανούς στρατιώτες που τραυματίστηκαν στη μάχη. «Η κεταμίνη ήταν κάτι σαν λύση ανάγκης όταν όλα τα άλλα είχαν φτάσει στο όριο - και είχαν αποτύχει».

Η θεραπεία με ενδοφλέβια κεταμίνη ξεκίνησε το 1999 και κατά την τελευταία δεκαετία υπάρχει μια άνοδος των όλο και πιο ανορθόδοξων χρήσεων για αυτό το αναισθητικό χειρουργείου - μάλιστα μόνο κατά τα τελευταία δύο χρόνια, ο αριθμός των αμερικανικών κλινικών που προσφέρουν εγχύσεις κεταμίνης για τη θεραπεία των πάντων, από ινομυαλγίες, διατροφικές διαταραχές, μέχρι και για ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, αυξάνεται συνεχώς.

Ο Δρ Aradillas Lopez ανέφερε περισσότερες από δέκα νέες κλινικές που κάνουν ενέσεις κεταμίνης στους ασθενείς των εξωτερικών ιατρείων τους. Ο συνταγματάρχης Buckenmaier δεν μπορούσε να υπολογίσει πόσα στρατιωτικά νοσοκομεία έχουν υιοθετήσει τη θεραπεία με ενδοφλέβια κεταμίνη - αλλά αναφέρει ότι ρωτά για τα πρωτόκολλα περίπου μία φορά την εβδομάδα. Ο Δρ Philip Getson, ένας άλλος γιατρός που συνδέεται με το πανεπιστήμιο του Drexel, ο οποίος ασκεί ιατρική στο New Jersey, τοποθετεί τον αριθμό των κλινικών κοντά στις 60.

«Πρόκειται ίσως για το αντικαταθλιπτικό φάρμακο με τις λιγότερο σημαντικές παρενέργειες από οποιοδήποτε άλλο αντικαταθλιπτικό που βρίσκεται σήμερα σε χρήση», είπε ο Δρ Glen Brooks, ο αναισθησιολόγος που άνοιξε το New York Ketamine Infusions Center στο κέντρο του Μανχάταν, για τη θεραπεία ασθενών με κατάθλιψη, πριν από δύο χρόνια. «Οι περισσότεροι από τους ασθενείς μου έχουν τάσεις αυτοκτονίας. Οι περισσότεροι έχουν αποτύχει στην ηλεκτροσπασμοθεραπεία και τη διακρανιακή μαγνητική διέγερση, παρ' όλα αυτά όμως, παρατηρώ έναν σημαντικό αριθμό ασθενών που ανταποκρίνονται θετικά στη κεταμίνη».

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το φάρμακο λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο με άλλα αντικαταθλιπτικά, ρυθμίζοντας τη δραστηριότητας συγκεκριμένων ηλεκτροχημικών στον εγκέφαλο. Η διαφορά, όπως εξήγησε ο Δρ Brooks, είναι ότι ενώ άλλα αντικαταθλιπτικά επιδρούν σε μονοαμίνες, όπως η σεροτονίνη, η νορεπινεφρίνη, η ντοπαμίνη, οι οποίες αντιπροσωπεύουν μόλις το 15% των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου, η κεταμίνη στοχεύει στο γλουταμινικό οξύ, ένα αμινοξύ που αντιπροσωπεύει το 50% του νευρικού ιστού στο σώμα. Πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά SSRIs από τον ασθενή, αλλά μία και μοναδική ένεση με Special K, μπορεί να κρατήσει έναν ασθενή χαμογελαστό για μήνες.

«Η μόνη πραγματική παρενέργεια της κεταμίνης είναι κατά τη διάρκεια της ίδιας της έγχυσης: Ο ασθενής βιώνει μια εξωσωματική εμπειρία», δηλώνει ο Brooks. «Οι περισσότεροι ασθενείς την απολαμβάνουν πραγματικά. Οι νέοι ασθενείς που ακούνε μουσική στα ακουστικά τους μπορεί πραγματικά να μπουν σε αυτή την εξωσωματική φάση».

Μερικοί ασθενείς περιέγραψαν ότι ένοιωθαν χαρούμενοι για μια ολόκληρη μέρα, ενώ η Danielle περιέγραψε ότι αισθανόταν περισσότερο νευρική, κάτι που την έκανε αντικοινωνική για λίγες μέρες.

Η κεταμίνη είναι εγκεκριμένη από τον FDA αποκλειστικά ως αναισθητικό χειρουργείου. Όμως οι παράνομες συνταγογραφήσεις είναι κοινή πρακτική στον τομέα της ιατρικής, όπως για παράδειγμα η συνταγογράφηση του Neurontin για το άγχος ή του φαρμάκου για τη ναρκοληψία, Provigil, που χορηγείται σε ασθενείς με ADD.

Η κεταμίνη είναι διαφορετική εν μέρει γιατί είναι πιο αποτελεσματική ως ενδοφλέβιο φάρμακο, ένα φάρμακο που πρέπει να χορηγείται σε κάποιο νοσοκομείο ή κλινική, συχνά σε συνδυασμό με άλλα ισχυρά φάρμακα όπως το Versed, για την εξουδετέρωση των παραισθησιογόνων αποτελεσμάτων της. Οι ειδικοί δεν έχουν καταλήξει ακόμη για το πόσες δόσεις κεταμίνης συνιστούν μια ασφαλή θεραπευτική αγωγή.

«Λαμβάνω τακτικά κεταμίνη - κάθε δύο εβδομάδες ή κάθε δύο μήνες», δηλώνει η Danielle. «Είναι ένα βαρύ φάρμακο για να το λαμβάνει κανείς καθημερινά. Πρέπει να ξέρεις οτι κάποια στιγμή θα το σταματήσεις».

Η έλλειψη κλινικών δοκιμών και υψηλών χρηματοδοτήσεων καταστεί δύσκολη την επιστημονική θέση για την σωστή δοσολογία. Ανάλογα με τον ασθενή και την κατάσταση, ο Brooks προγραμματίζει την έγχυση σε δόσεις μίας ή δύο ωρών, ενώ οι ασθενείς κάθονται σε μια καρέκλα, παρόμοια με αυτή της χημειοθεραπέιας ή της αιμοδιάλυσης. Ο Aradillas Lopez απαιτεί από τους ασθενείς να παραμέινουν για ένα δεκαήμερο σε μονάδες εντατικής θεραπείας, κάνοντας αργές, συνεχείς εγχύσεις.

«Αυτό το φάρμακο δεν θα εγκριθεί από τον FDA [για θεραπεία]», είπε ο Δρ Brooks, σημειώνοντας ότι χωρίς το γραφειοκρατικό χρυσό αστέρι του οργανισμού, οι περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες επίσης δεν θα βάλουν το χέρι στη τσέπη. «Δεν υπάρχουν πολλοί από εμάς που το κάνουν αυτό, οπότε δεν υπάρχει πρότυπο περίθαλψης».

Σύμφωνα με τον Buckenmaier, ο οποίος πέρασε την καριέρα του θεραπεύοντας ετοιμοθάνατους τραυματείς, η ιατρική κοινότητα χάνει ένα από τα καλύτερα φάρμακα αντιμετώπισης πόνου που υπάρχουν.

«Στα 26 χρόνια της καριέρας μου στο στρατό, οι θάνατοι που έχω δει εξαιτίας του πόνου, προέρχονται από οπιοειδή», είπε ο συνταγματάρχης. «Λέω συχνά ότι αν το φάρμακο σε εκείνο το μηχάνημα ήταν κεταμίνη, αυτοί οι άνθρωποι σήμερα θα ήταν ζωντανοί».

Προς το παρόν, η θεραπεία κεταμίνης δεν πρόκειται να εξαπλωθεί χωρίς συγκεκριμένες προδιαγραφές και χωρίς την έγκριση του FDA. Περιορίζεται σε μια χούφτα στρατιωτικών νοσοκομείων και σε ερευνητικά ιδρύματα, ενώ οι κλινικές, όπως αυτή του Brooks, είναι λίγες και διάσπαρτες.