Η Έξαρση της «Μαύρης» Μαγείας τη Δεκαετία του '70

To θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Την περίοδο 1972-1974, διαδόθηκαν φήμες για άσκηση «μαύρης» μαγείας στη Βόρεια Ιρλανδία, ενώ η χώρα βρισκόταν στο χείλος του εμφυλίου πολέμου. Πρωτοσέλιδα που αναδείκνυαν την απειλή των τελετών «μαύρης» μαγείας, των ζωοθυσιών και των απαγωγών παιδιών άρχισαν να εμφανίζονται μαζί με τα συνηθισμένα άρθρα για την πολιτική κρίση και τα μπαράζ δολοφονιών και βομβαρδισμών που ακολούθησαν.

Στη διάρκεια των 40 ετών που ακολούθησαν, ο Richard Jenkins, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Sheffield, ερεύνησε αυτό το φαινόμενο, συγκεντρώνοντας υλικό σε βιβλιοθήκες και μιλώντας με μάρτυρες. Από την έρευνά του ανακάλυψε από πού μπορεί να προέρχονταν αυτοί οι φόβοι· τον βρετανικό στρατό.

Η βασική πηγή αυτών των κατηγοριών είναι ο λοχαγός Colin Wallace, γνωστός ήδη για παλιότερες αποκαλύψεις του για τις ανορθόδοξες μεθόδους που χρησιμοποιούσε ο στρατός στη διάρκεια των ταραχών. Αυτές οι αποκαλύψεις τον έβαλαν στο περιθώριο και κατηγορήθηκε ψευδώς· πέρασε έξι χρόνια στη φυλακή έχοντας καταδικαστεί για ανθρωποκτονία, κατηγορία που αργότερα αποσύρθηκε υπό το φως νέων εγκληματολογικών και άλλων αποδεικτικών στοιχείων (που ερευνήθηκαν στο βιβλίο «Who Framed Colin Wallace?» του Paul Foot).

Ο πρώην αξιωματικός πληροφοριών της μονάδας ψυχολογικών επιχειρήσεων του στρατού (γνωστή και ως Πολιτική της Πληροφόρησης) είπε στον Jenkins ότι η μικρή του ομάδα είχε στήσει εικονικούς τόπους τελετουργιών σε διάφορα σημεία όπως κατεστραμμένα σπίτια ή εγκαταλελειμμένα κοιμητήρια. Κρεμούσαν ανάποδα σταυρούς φτιαγμένους από καφάσια για τομάτες, ζωγράφιζαν κύκλους μαγείας και στόλιζαν μαύρα κεριά, ενώ υπήρχε και αίμα από την κουζίνα του στρατού. Έγραφαν επίσης ψεύτικες επιστολές αναγνωστών σε αρκετές εφημερίδες, παρείχαν στοιχεία για ανώνυμες ενημερώσεις δημοσιογράφων και βοηθούσαν ζηλιάρηδες πολίτες να γράψουν παραπλανητικές αγγελίες για τον Τύπο.

Η ομάδα Πολιτικής της Πληροφόρησης μπορεί να μην ξεκίνησε τη διάδοση φημών, αλλά τις τροφοδότησε προκειμένου να δυσφημιστούν οι παραστρατιωτικές οργανώσεις. Ήταν μόνο μία πτυχή μιας ευρύτερης στρατηγικής «μαύρης» προπαγάνδας, η οποία στηρίχτηκε επίσης σε πιο «κλασικές» φήμες δυσφήμισης που αφορούσαν την υπεξαίρεση χρημάτων, τον κομμουνισμό και τη διακίνηση ναρκωτικών. Στόχος τους ήταν να εδραιώσουν στην κοινή γνώμη έναν σύνδεσμο ανάμεσα στην αύξηση της βίας των παραστρατιωτικών ομάδων και των πραγμάτων που, τόσο οι προτεσταντικές όσο και οι καθολικές κοινότητες, θα έβρισκαν απαράδεκτα. Ο ισχυρός θρησκευτικός πολιτισμός της Ιρλανδίας και η λαογραφία για το υπερφυσικό έδωσε στον στρατό την ιδέα για αυτό το είδος της απειλής που μπορούσε επίσης να ενθαρρύνει τους ανθρώπους -ιδιαιτέρως παιδιά και εφήβους- να μείνουν στο σπίτι τη νύχτα.

Τηλεφώνησα στον Richard Jenkins για να κουβεντιάσουμε για αυτό το περίεργο φαινόμενο.

VICE: Πώς αρχίσατε να ενδιαφέρεστε για αυτές τις ιστορίες «μαύρης» μαγείας;
Richard Jenkins: Το 1973 ήμουν φοιτητής στο Belfast και σπούδαζα κοινωνική ανθρωπολογία. Διάβαζα τις εφημερίδες, αλλά άκουγα και τις φήμες που μεταδίδονταν από στόμα σε στόμα στο Belfast, όπως και στη γενέτειρά μου το Larne, στην κομητεία Antrim. Ως άτομο με ανθρωπολογικό ενδιαφέρον για τη θρησκεία, τη μαγεία κ.τ.λ. ήταν αδύνατο να μην ενδιαφερθώ.

Ποιο ήταν το περιεχόμενο αυτών των φημών;
Στην καθολική γειτονιά Ardoyne, στο βόρειο Belfast, στη διάρκεια των εβδομάδων εκεί κοντά στο Halloween του 1972, κυκλοφόρησαν ιστορίες -ιδιαιτέρως μεταξύ των παιδιών και των εφήβων- για έναν μυστηριώδη «Μαύρο Άνδρα» που προφανώς ασκούσε «μαύρη» μαγεία και θυσίαζε σκυλιά. Η τελετή «μαύρης» μαγείας υποτίθεται ότι περιελάμβανε αναποδογυρισμένους σταυρούς και μαύρα κεριά. Οι ιστορίες αυτές γρήγορα άρχισαν να ελαττώνονται και δεν έμπαιναν στις τοπικές εφημερίδες.

Εννιά μήνες αργότερα, στις 5 Αυγούστου του 1973, η εφημερίδα Belfast Sunday News δημοσίευσε μια συγκλονιστική ιστορία για τον «φόνο μαύρης μαγείας» ενός προβάτου στα νησιά Copeland, στη λίμνη του Μπέλφαστ. Έπειτα, στις 8 Σεπτεμβρίου, βρέθηκε το ακρωτηριασμένο και καμένο σώμα του 10χρονου Brian McDermott, στον ποταμό Lagan, κοντά στο πάρκο Ormeau του Belfast. Τρεις ημέρες αργότερα, εμφανίστηκαν στις εφημερίδες οι πρώτες φήμες ότι είχε δολοφονηθεί στο πλαίσιο τελετής «μαύρης» μαγείας. Ωστόσο, μέχρι τα τέλη του Σεπτεμβρίου, η ιστορία των νησιών Copeland είχε καταρριφθεί από τη Βασιλική Χωροφυλακή του Ulster (σήμερα Αστυνομική Υπηρεσία Βόρειας Ιρλανδίας), ελλείψει στοιχείων. Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου ήταν σαφές πως η αστυνομία δεν ενδιαφερόταν πλέον για τη «μαύρη» μαγεία στο πλαίσιο των ερευνών της για την υπόθεση McDermott.

Αργότερα, προέκυψε ένα νέο θέμα στις εφημερίδες, που αφορούσε εφήβους στο Belfast οι οποίοι «ασχολούνται με τη μαύρη μαγεία». Αυτό αναφερόταν στη χρήση πινάκων πνευμάτων γνωστά ως «Ouija boards» και παρόμοιων με αυτά αντικειμένων, προκειμένου, μερικές φορές, να υπάρξει επαφή με ανθρώπους οι οποίοι είχαν προσφάτως σκοτωθεί βιαίως. Το θέμα που στηριζόταν σε αναφορές οι οποίες ανακυκλώνονταν για τα νησιά Copeland και την υπόθεση του Brian McDermott, φιλοξενήθηκε στις εφημερίδες βόρεια και νότια των ιρλανδικών συνόρων. Έγινε ένα από τα θέματα-ψυγεία στον τοπικό Τύπο που σχετίζονταν με τις φήμες για ξόρκια και μαύρη μαγεία.

Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου του 1973, εμφανίστηκαν κι άλλες φήμες για ανθρωποθυσία και απειλές που αφορούσαν τελετουργική βία σε παιδιά. Πιο συγκεκριμένες, φήμες αφορούσαν τους κινδύνους που αντιμετώπιζαν τα ξανθά και με γαλάζια μάτια παιδιά, ιδιαιτέρως τα νεαρά κορίτσια. Το έθιμο του Halloween φέρεται να περιορίστηκε, ως αντίδραση σε αυτούς τους φόβους. Λεγόταν ότι απειλούνταν όλα τα οικόσιτα και αγροτικά ζώα, δηλαδή οι κατσίκες, τα πρόβατα, τα σκυλιά, οι γάτες που φέρονται να θυσιάζονταν. Ωστόσο, ποτέ δεν βρέθηκαν σοροί. Περιστασιακά, μέρη όπου φαινόταν να γίνονταν σατανικές τελετές εμφανίστηκαν στις εφημερίδες. Για παράδειγμα, στα μέσα Οκτωβρίου ένα εγκαταλελειμμένο κάστρο στα περίχωρα του Newry λέγεται ότι ήταν ο χώρος όπου έγινε προσπάθεια επαφής με προσφάτως νεκρό άτομο. Υπήρχαν επίσης αναφορές για μια εγκαταλελειμμένη κατοικία στο βόρειο Belfast, στην οποία βρέθηκαν σύμβολα και άλλα ίχνη τελετουργικής δραστηριότητας.

Ποια ήταν η θέση των Αρχών για αυτές τις φήμες;
Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, εμφανίστηκε η πρώτη μιας σειράς αρνήσεων της RUC ότι υπήρχαν οποιαδήποτε στοιχεία για «μαύρη» μαγεία. Αυτές οι αρνήσεις δεν φάνηκε να επηρεάζουν άμεσα τις φήμες. Ξόρκια και φήμες «μαύρης» μαγείας κυκλοφόρησαν σε καθολικές και προτεσταντικές περιοχές. Οι αναφορές έφθασαν στο αποκορύφωμά τους στο διάστημα μέσα Οκτωβρίου-τρίτη εβδομάδα Νοεμβρίου. Το 1974, οι φήμες μειώθηκαν, σχεδόν εξαφανίστηκαν.

Ποια ήταν η προσωπική σας γνώμη επί του θέματος τότε;
Κυρίως, ήθελα να μάθω περισσότερα. Όμως, αμφέβαλλα ότι ο ιρλανδικός βορράς είχε ξαφνικά γίνει φυτώριο σατανισμού και μαγείας. Στο πλαίσιο αυτό, η άποψή μου δεν έχει αλλάξει.

Η θεωρία της μονάδας ψυχολογικών επιχειρήσεων είχε γίνει γνωστή μέσω ρεπουμπλικανικών εφημερίδων μικρού μεγέθους εκείνης της εποχής. Την πίστευαν πολλοί ή τη θεωρούσαν θεωρία συνωμοσίας;
Αυτό είναι δύσκολο να το απαντήσω με ακρίβεια. Ωστόσο, το υπονοούμενο της συμμετοχής του στρατού στις φήμες για «μαύρη» μαγεία δεν εμφανίστηκε μόνο, ή πρώτα, στις ρεπουμπλικανικές εφημερίδες. Την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 1973, η εφημερίδα Sunday World, με έδρα το Δουβλίνο, φιλοξένησε έναν «ειδικό» που έλεγε αυτό ακριβώς. Στις 2 Νοεμβρίου, η εφημερίδα The Argus, που κυκλοφόρησε στο Dundalk, φιλοξενούσε έναν ιερέα που υπονοούσε το ίδιο πράγμα. Έτσι, τουλάχιστον μερικοί άνθρωποι είχαν τις υποψίες τους. Πόσοι άνθρωποι, όμως, ήταν αρκετά σοφοί ώστε να καταλάβουν τι ετοίμαζε ο στρατός; Είναι σχεδόν αδύνατο να γνωρίζεις. Υπήρχαν άνθρωποι, ίσως πολλοί, που εξέλαβαν σοβαρά τις φήμες ως κάτι το αυθεντικό.

Πώς περιγράφετε την ανάμειξη του πληθυσμού σε αυτόν τον «φόβο της μαύρης μαγείας»;
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η βόρεια Ιρλανδία δεν ήταν «στο έλεος του φόβου της μαύρης μαγείας». Ορισμένοι άνθρωποι, κάποιες φορές, ήταν σε έναν βαθμό πραγματικά ανήσυχοι για την απειλή της «μαύρης» μαγείας και των ξορκιών. Αυτές οι ανησυχίες και οι φόβοι φαίνεται ότι είχαν μικρή διάρκεια ζωής, ανεξαρτήτως της κάλυψης των εφημερίδων. Ιδιαιτέρως παιδιά και νεαροί ήταν ενθουσιώδεις με τη διάδοση φημών. Ωστόσο. πολλοί άλλοι άνθρωποι θεώρησαν τις φήμες ως αδύνατο να γίνουν πιστευτές, είτε λόγω των επίμονων αρνήσεων από αξιωματούχους, είτε λόγω του σκεπτικισμού τους. Ορισμένοι νεαροί έπαιρναν τις φήμες, έβαζαν λίγο «αλάτι» και απολάμβαναν την ευκαιρία να κάνουν πλάκες και να διασκεδάσουν, ιδιαιτέρως όταν πλησίαζε το Halloween.

Υπήρχαν διαφορές στις αντιδράσεις μεταξύ καθολικών και προτεσταντών σε αυτές τις φήμες;
Δεν πιστεύω ότι η κοινότητα των καθολικών φοβόταν περισσότερο τη μαγεία, παρόλο που στον Τύπο υπήρχε αυτή η αίσθηση, κάτι που μπορεί να είχε «φυτέψει» ο Colin Wallace και οι συνάδελφοί του. Το γεγονός ότι οι φήμες ήταν λιγότερο παρούσες και εμφανείς στις κομητείες δυτικά του ποταμού Bann, μπορεί ακόμα και να σημαίνει ότι η κοινότητα των καθολικών φοβόταν λιγότερο. Γενικά, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, οι καθολικοί, ιδιαιτέρως στο Belfast, μπορεί να είχαν αισθανθεί ότι ο ρεπουμπλικανικός παράγοντας ήταν σε άνοδο, δηλαδή ότι μπορούσε να «κερδίσει». Από την άλλη πλευρά, είχαν δεχθεί τη σφοδρότητα των ενεργειών του στρατού και ήταν αυτοί που δέχονταν τον τρόμο του μπαράζ δολοφονιών των προτεσταντών. Ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος για όλους.

Πώς ήταν η νοοτροπία των προτεσταντών και πώς αυτός επηρέασε την αντίδρασή τους στις φήμες για μαγεία;
Πολλοί -ίσως οι περισσότεροι- ένιωσαν προδομένοι και εγκαταλελειμμένοι από την υπόλοιπη Βρετανία και το Κοινοβούλιο του Westminster και φοβόντουσαν ότι ο ρεπουμπλικανικός παράγοντας πράγματι «κέρδιζε». Πολλοί ένιωθαν, επίσης, άβολα με την πολλή βία των προτεσταντών, ιδιαιτέρως το μπαράζ δολοφονιών. Επιπρόσθετα, πολλοί από τους ενεργά ασκούντες τα θρησκευτικά καθήκοντά τους προτεστάντες, ένιωσαν ότι ίσως ζούσαν την εποχή των «Τελευταίων Ημερών». Το θρησκευτικό στοιχείο των φημών περί μαγείας ήταν λίγο-πολύ στο σύνολό του προτεσταντικό. Οι προτεστάντες δεν επλήγησαν λιγότερο από τις φήμες.

Ευχαριστώ Richard.

Περισσότερα από το VICE

Δεν Είχαμε Ιδέα οτι Στην Αθήνα Γίνεται Πόλεμος Μάγων στις Γειτονιές

Τα πιο Σατανιστικά Εγκλήματα των Τελευταίων 30 Χρόνων

Η Εκκλησία των Εξορκισμών στο Πέραμα