Μιλήσαμε με τη Φωτογράφο που Απαθανάτισε τη Σορό του Τρίχρονου Σύρου Πρόσφυγα

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Την περασμένη Τετάρτη 12 άνθρωποι πνίγηκαν ενώ προσπαθούσαν να προσεγγίσουν ένα ελληνικό νησί με μια σωστική σχεδία που είχε αποπλεύσει από την Τουρκία. Ένα από τα θύματα ήταν ο 3χρονος Αϊλάν Κούρντι, ο οποίος είχε διαφύγει με την οικογένειά του από το Κομπάνι στη Συρία.

Η εικόνα του αγοριού, ξαπλωμένου μπρούμυτα, στην ακτή της Αλικαρνασσού διαδόθηκε μέσω των τουρκικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης και γρήγορα κοινοποιήθηκε σε όλο τον κόσμο. Έκτοτε, έγινε σύμβολο για τα δεινά των προσφύγων στην Ευρώπη. Την ίδια στιγμή, πυροδοτήθηκε μια συζήτηση για το εάν θα έπρεπε μια τέτοια φωτογραφία να δημοσιευτεί ή όχι.

Ορισμένα μέσα ενημέρωσης αρνήθηκαν να δημοσιεύσουν τη φωτογραφία προκειμένου να προστατεύσουν την αξιοπρέπεια το αγοριού καθώς και να μετριάσουν τον πόνο της οικογένειας που απέμεινε πίσω. Άλλοι, ωστόσο, αποφάσισαν το ακριβώς αντίθετο και δημοσίευσαν τη φωτογραφία. Ακριβώς επειδή είναι τόσο σοκαριστικό, υποστηρίζουν, η φωτογραφία δεν έπρεπε να κρατηθεί μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Εάν αυτό είναι το αποτέλεσμα της μεταναστευτικής μας πολιτικής, ο κόσμος πρέπει να τη δει.

Σε όποια πλευρά του ντιμπέιτ κι αν βρίσκεται κανείς, είναι σαφές ότι η εικόνα του άψυχου σώματος του Αϊλάν Κούρντι έχει ήδη καταγραφεί στη συλλογική μνήμη των Ευρωπαίων. Είναι ήδη κομμάτι της ιστορίας. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από την Nilüfer Demir, φωτογράφο που εργάζεται και για το τουρκικό πρακτορείο DHA. Μιλήσαμε μαζί της για το πώς προέκυψε η εικόνα.

VICE: Έπεσες απλά πάνω στη σκηνή; Πώς προέκυψε η φωτογραφία;
Nilüfer Demir: Ως φωτοειδησεογράφος συχνά πηγαίνω στις παραλίες της Αλικαρνασσού. Το πρακτορείο μου, το DHA, και εγώ κάνουμε τακτικά ρεπορτάζ για την κατάσταση των προσφύγων. Εκείνη την ημέρα ήμουν στην παραλία για να φωτογραφίσω μια ομάδα Πακιστανών προσφύγων που έβγαιναν στην παραλία με μια φουσκωτή βάρκα. Εκεί βρίσκονταν κι άλλοι άνθρωποι, οι οποίοι ανακάλυψαν τα πτώματα των Σύρων προσφύγων.

Τι ένιωσες όταν είδες το αγόρι;
Όταν είδα το πτώμα του παιδιού, ένιωσα σχεδόν παράλυτη. Αργότερα έμαθα ότι ήταν μόλις τριών ετών. Την ίδια στιγμή, ως φωτογράφος έχω μια δουλειά που δεν δικαιολογεί χρόνο για να παραλύσεις. Έτσι τράβηξα τις φωτογραφίες.

Έχει συμβεί κάτι ανάλογο παλιότερα.
Ναι. Τα τελευταία 12 χρόνια, έχω τραβήξει φωτογραφίες πολλών προσφύγων να μπαίνουν σε βάρκες από καουτσούκ για να φύγουν από τις παραλίες της Αλικαρνασσού και να φτάσουν Κω. Η διάπλευση δεν είναι ακίνδυνη και ο Αϊλάν Κούρντι δυστυχώς δεν ήταν το πρώτο θύμα. Οι φωτογράφοι που εργαζόμαστε στην περιοχή, δυστυχώς έχουμε συνηθίσει την εικόνα με απομεινάρια βαρκών.

Επίσης, δεν είναι μόνο οι Σύροι οι οποίοι προσπαθούν να περάσουν απέναντι. Αυτή την περίοδο, βλέπουμε επίσης πολλούς Αφγανούς και Πακιστανούς πρόσφυγες στην περιοχή. Κάθε πόλεμος στη γύρω περιοχή οδηγεί τους πρόσφυγες στις παραλίες όπου τραβάω φωτογραφίες. Για πολλούς πρόσφυγες η Τουρκία και η Ελλάδα είναι ένα σκαλοπάτι προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πώς νιώθεις που η φωτογραφία έκανε το γύρο του κόσμου με τον τρόπο που έγινε;
Από τη μια πλευρά, εύχομαι να μην είχα τραβήξει αυτή τη φωτογραφία. Θα προτιμούσα να είχα τραβήξει μία με τον Αϊλάν να παίζει στην παραλία αντί να φωτογραφίσω τη σορό του. Αυτό που συνέβη είναι φρικτό και με κρατάει ξύπνια τη νύχτα.

Την ίδια στιγμή, χαίρομαι που ο κόσμος τελικά ενδιαφέρεται. Ελπίζω ότι η φωτογραφία μου μπορεί να συμβάλλει στην αλλαγή της κατάστασης των προσφύγων και πώς δεν θα πεθάνουν άλλοι άνθρωποι έτσι.

Γίνεται μεγάλη συζήτηση για το εάν εκείνες οι φωτογραφίες θα έπρεπε να δημοσιευτούν. Ποια είναι η γνώμη σου;
Εάν η φωτογραφία κάνει την Ευρώπη να αλλάξει τη στάση της προς τους πρόσφυγες, τότε το σωστό ήταν να δημοσιευτεί. Οι άλλες φωτογραφίες που έχω τραβήξει για το δράμα των προσφύγων δεν είχαν τέτοια επίδραση. Αλλά δεν εύχομαι να υπάρξουν κι άλλες τέτοιες φωτογραφίες, για το καλό όλων μας.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.