Η Φωτογράφος που Καλύπτει τα Πρόσωπα των Γυμνών της Μοντέλων με Φιγούρες από την Ιστορία της Τέχνης

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο i-D.

Λίγο καρό αφότου η Masha Svyatogor φωτογράφισε μια γνωστή της στο σπίτι της στο Μινσκ, η γυναίκα απαίτησε από τη Masha να της δώσει τα αρνητικά και να καταστρέψει όλες τις φωτογραφίες. «Είχε γίνει βαθιά θρησκευόμενο άτομο» εξηγεί η ίδια, «είπε ότι η ύπαρξη αυτών των γυμνών φωτογραφιών ήταν έγκλημα απέναντι στον Θεό και τον άνθρωπο». Το μοντέλο θεωρούσε ότι είχε κάθε δικαίωμα πάνω στις φωτογραφίες, παρ' όλο που είχε υπογράψει συμβόλαιο που έδινε τη συγκατάθεσή της. Όντας σε δύσκολη θέση, η Masha αποφάσισε να βρει μια λύση που θα ικανοποιούσε τόσο την ίδια όσο και τα μοντέλα της. Αντί να δείξει την αποκαλυπτική συλλογή πορτρέτων της (από φίλες και γνωστές) στην αυθεντική τους μορφή, η φωτογράφος τα «αποπροσωποποίησε». Επέλεξε κλασικές ηρωίδες και αγίες από πίνακες ζωγραφικής ιερών τεράτων της Τέχνης, όπως του Σάντρο Μποτιτσέλι, του Ρόχιερ Φαν Ντερ Βάιντεν και του Λούκας Κράναχ του Πρεσβύτερου και χρησιμοποίησε τα πρόσωπά τους για να προστατεύσει την ταυτότητα των σύγχρονων γυναικών.

Τα ψηφιακά κολλάζ που προέκυψαν συνδυάζουν τις σύγχρονες αναπαραστάσεις της γυναίκας – με τη φυσική τους ομορφιά, χωρίς να είναι εξιδανικευμένες, με καθαρό, φυσικό φωτισμό, μέσα σε καθημερινές κρεβατοκάμαρες με πεταμένα ρούχα – με τις απεικονίσεις της «γυναικείας αρετής» και της «αγνότητας» των περασμένων αιώνων. «Η συλλογή Masks-show διερευνά το ζήτημα της συνέχειας στην ιστορία της τέχνης στις μορφές εκπροσώπησης της γυναικείας εικόνας», εξηγεί η Masha. Δίνεται η ευκαιρία για μια εναλλακτική ερμηνεία των διάσημων γυναικείων χαρακτήρων, όταν αυτές τοποθετούνται στο σημερινό πλαίσιο, μια ευκαιρία να τις επανεφεύρουμε και να τις νοηματοδοτήσουμε εκ νέου».

Πότε και γιατί άρχισες να βγάζεις φωτογραφίες; Έκανες σπουδές πάνω στη φωτογραφία;
Ως παιδί, ονειρευόμουν να γίνω σκηνοθέτης. Όταν είδα τις ταινίες του Ingmar Bergman, κάτι συνέβη μέσα μου. Οι ταινίες του μου έδωσαν μια γεύση μυστηρίου, είχαν μια εσωτερικότητα και κάτι το ασύλληπτο. Απέκτησα ενδιαφέρον για την ανθρώπινη φύση. Έτσι, πήρα τη φωτογραφική μηχανή στο χέρι. Άρχισα να βγάζω φωτογραφίες όσο σπούδαζα λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο. Ήταν σημαντικό για εμένα να ξεπεράσω την απάθεια και την αδιαφορία απέναντι στον έξω κόσμο. Η φωτογραφία, κατ' εμέ, σε κάνει να συμμετέχεις στη ζωή και σε βοηθάει να εξελίξεις το όραμά σου – τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Ποτέ δεν έκανα μαθήματα φωτογραφίας.

Ποιο ήταν το αρχικό πλαίσιο στο οποίο φωτογράφισες τα μοντέλα της συλλογής σου;
Αυτά είναι απλώς πορτρέτα φίλων και γνωστών μου, τις οποίες φωτογράφισα σπίτι τους. Πάντα απολάμβανα την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους μέσω της φωτογραφίας. Μερικές φορές τους πρότεινα να εμφανιστούν γυμνές μπροστά στην κάμερα, γιατί με ενδιέφερε να βγάλω μια εύθραυστη και απροστάτευτη πλευρά. Δεν είχα ιδέα πώς θα χρησιμοποιούσα τις φωτογραφίες. Πολλά από τα πορτρέτα απεικόνιζαν μια εξάντληση του πνεύματος, του σώματος και της ψυχής. Κάποιες κοπέλες που εμφανίζονται στις φωτογραφίες απεβίωσαν στην πορεία. Δεν νομίζω ότι ήταν σύμπτωση το γεγονός ότι ανάμεσα στους γυναικείους χαρακτήρες που διάλεξα για το Masks-Show συμπεριλαμβάνεται η Λουκρητία, μια Ρωμαία που είναι γνωστό ότι αυτοκτόνησε.

Ποια πιστεύεις ότι είναι η ηθική συμφωνία μεταξύ φωτογράφου και μοντέλου;
Αυτό είναι ένα πολύ ευαίσθητο και πολύπλοκο ζήτημα. Νομίζω ότι είναι αποτελεσματικό να υπάρχει μιας είδους ηθική συμφωνία, όμως ένας άνθρωπος μπορεί να παραβεί αυτήν τη συμφωνία – κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι δεν θα γίνει κάτι τέτοιο. Εκτιθέμαστε και οι δυο μας. Όμως σε οποιαδήποτε κρίσιμη κατάσταση, μπορεί κάποιος να επιλέξει να αντιδράσει με ηθικό τρόπο και με σεβασμό στα δικαιώματα του άλλου.

Πιστεύεις ότι είναι ηθικό ή ακόμα και δυνατό, να ανακαλέσει ένα μοντέλο τη συγκατάθεσή του;
Αυτό είναι ακόμα πιο περίπλοκο. Είναι σίγουρα απαραίτητο να έχεις γραπτή τη συγκατάθεση. Δεν μπορείς να βασιστείς μόνο στον λόγο κάποιου. Ειδικά όταν υπάρχουν διαπροσωπικές σχέσεις.

Ποια είναι η γνώμη των μοντέλων σου για την καλυμμένη εκδοχή των πορτρέτων τους;
Επέλεξα επιφανείς και αξιότιμες γυναικείες φιγούρες για όλα τα μοντέλα – το πρόσωπο της Παναγίας, της Μαρίας Μαγδαληνής, της Ιουδήθ, της Λουκρητίας και άλλα. Έτσι, τα κορίτσια του σήμερα ενώθηκαν με τις μούσες του παρελθόντος κι αυτό με έκανε να αισθάνομαι πανευτυχής. Τα μοντέλα που ανησυχούν για τις αντιδράσεις στις φωτογραφίες τους μπορούν να ηρεμήσουν, καθώς τα πρόσωπά τους δεν είναι αναγνωρίσιμα.

Πώς ταίριαξες συγκεκριμένους πίνακες με συγκεκριμένα μοντέλα;
Μου πήρε καιρό να βρω τις κατάλληλες γυναικείες φιγούρες. Από τη μια, αναζητούσα χαρακτήρες που θα ταίριαζαν με τα σύγχρονα μοντέλα, ανεξάρτητα από τις ιδεολογικές ή τις στιλιστικές διαφορές. Από την άλλη, μου άρεσε ιδιαίτερα η αίσθηση της παραφωνίας και της ασυνέπειας που προέκυψε από την επεξεργασία στις φωτογραφίες.

Είπες ότι επέλεξες πίνακες που εξέφραζαν την «αιώνια θηλυκότητα και την αγνότητα του πνεύματος». Τι ιδέες ευελπιστείς ότι εκφράζει το φωτογραφικό σου κολλάζ;
Χρησιμοποίησα επί τούτου γυναικείες εικόνες που είναι στενά συνδεδεμένες με συγκεκριμένες λειτουργίες και μορφές εκπροσώπησης στην καλλιτεχνική παράδοση. Μου αρέσει ο τρόπος που τα πρόσωπα της Παναγίας, με την αθωότητα και την αγνότητά τους, «παντρεύονται» με τα κορίτσια του σήμερα, τα οποία ποζάρουν γυμνά και αντιπροσωπεύουν τη σωματική ύπαρξη με έναν φυσικό τρόπο. Προσωπικά, μου μοιάζουν με νέες, αυτόνομες γυναικείες απεικονίσεις κατά κάποιον τρόπο. Με ενδιαφέρει ο τρόπος που οι νέες εικόνες της θηλυκότητας αλληλεπιδρούν με τις προϋπάρχουσες.

Ποια ήταν η αντίδραση του κόσμου στις εικόνες; Ποια είναι η κυρίαρχη στάση απέναντι στο γυναικείο γυμνό στη Λευκορωσία του 2016;
Το έργο μου δεν είναι ούτε σκανδαλιστικό ούτε προκλητικό. Παρ' όλα αυτά υπήρξαν κάποιες αντιδράσεις από ρωσόφωνους χρήστες του διαδικτύου, οι οποίοι έκαναν πολλά προσβλητικά και πρόστυχα σχόλια. Αποκάλεσαν τα μοντέλα μου πόρνες και τα κορμιά τους άσχημα, πλαδαρά και βαρετά, ενώ εμένα μια άχρηστη ηλίθια με σιχαμερό γούστο. Κατά έναν περίεργο τρόπο, τα αρνητικά σχόλια προήλθαν από άνδρες.

Πώς είναι η καλλιτεχνική σκηνή στο Μινσκ; Υπάρχουν σχολές, χρηματοδότηση και ευκαιρίες για τους νέους καλλιτέχνες;
Ίσως είμαι προκατειλημμένη, όμως πιστεύω ότι η Λευκορωσία δίνει πολύ λίγες ευκαιρίες στους νέους καλλιτέχνες. Πρέπει να βρεις αλλού προοπτικές για να συμβαδίσεις με τον κόσμο. Χαίρομαι, όμως, που οργανώνεται «Μήνας Φωτογραφίας» στο Μινσκ για τρίτη συνεχόμενη χρονιά. Ίσως είναι το σημαντικότερο πολιτιστικό γεγονός στη χώρα μας και δίνει στον κόσμο την ευκαιρία να εξοικειωθεί με τα έργα του σήμερα, να γνωρίσει νέους καλλιτέχνες, να μοιραστεί εμπειρίες και πολλά άλλα.

Περισσότερα από το VICE

Γιατί η Επόμενη Σχέση σου Δεν θα Είναι Καλύτερη από την Τωρινή

Η Yπέρυθρη Φωτογραφία Μεταμορφώνει τη Ρώμη σε Ροζ Παράδεισο

Γιατί o Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Έγινε Επίτιμος Διδάκτορας Ήχου και Εικόνας;