Οι Τροπικές Ασθένειες Κρατάνε τους Αμερικανούς Βουτηγμένους στη Φτώχεια

Ένας άστεγο στις ΗΠΑ (φωτογραφία από το Flickr)

Η φτώχεια στις ΗΠΑ ήταν ένα από τα ζητήματα που ήρθε στην επιφάνεια, με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα στο Φέργκιουσον. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί που θα προτιμούσαν να δουν τη χώρα τους όπως την είχε φανταστεί ο Ρόναλντ Ρέιγκαν: «Μια λαμπερή πόλη πάνω σε ένα λόφο» ευλογημένη από τον ίδιο τον Θεό. Εξάλλου, πώς θα μπορούσε το σπίτι της Γουόλ Στριτ να στεγάζει σχεδόν τρία εκατομμύρια παιδιά που ζουν σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης;

Ανεξάρτητα από την πολιτική, τα στατιστικά είναι θλιβερά. Η ετήσια έκθεση της Υπηρεσίας Απογραφής των ΗΠΑ όσο αφορά στο εισόδημα, δείχνει ότι ένα στα πέντε παιδιά αμερικανικής καταγωγής ζει στη φτώχεια, πως οι Αμερικανοί κερδίζουν λιγότερα από ότι το 2007 και ότι το μέσο εισόδημα για τα νοικοκυριά των μαύρων ήταν περίπου 18.684 ευρώ λιγότερο από εκείνο των λευκών νοικοκυριών. Πέρυσι, η έκθεση του Εθνικού Κέντρου Φτώχειας (NPC) αποκάλυψε ότι ο αριθμός των ανθρώπων στις ΗΠΑ που ζουν με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα ανά άτομο, αυξήθηκε από τα 636.000 νοικοκυριά το 1996 σε 1,65 εκατομμύρια νοικοκυριά το 2011.

Μια από τις συνέπειες αυτού του είδους φτώχειας είναι η επικράτηση παραμελημένων ασθενειών στις ΗΠΑ, ιδιαιτέρως στο νότο και κατά μήκος της ακτής του Κόλπου του Μεξικού και περισσότερο στις κοινότητες των μαύρων και των ισπανόφωνων. Πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες φέρουν το παράσιτο που προκαλεί την ασθένεια Chagas, μια χρόνια μόλυνση που οδηγεί σε θανατηφόρα βλάβη της καρδιάς ή του εντέρου, στο 40% των υποθέσεων.

Υπάρχει πλήθος ασθενειών, παρόμοιων με το Chagas, που απεικονίζουν το πόσο έχουν παραμεληθεί οι φτωχοί στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κάποιος που το αντιλαμβάνεται αυτό είναι ο Δρ. Peter Hotez από το ινστιτούτο Sabin Vaccine Institute και το Νοσοκομείο Παίδων του Τέξας στο Χιούστον. Δουλεύει πάνω στις παραμελημένες τροπικές ασθένειες όλη του τη ζωή, οπότε τον βρήκα να μιλήσουμε για αυτές.

VICE: Γεια σας Δρ. Hotez. Εφόσον οι τροπικές ασθένειες πάνω στις οποίες δουλεύετε κατηγοριοποιούνται ως «παραμελημένες», αισθάνεστε και ότι η δουλειά που κάνετε είναι επίσης παραμελημένη;

Δρ. Peter Hotez: Υπάρχει μια ομάδα τέτοιων ασθενειών. Η αρχική λίστα που δημοσιεύσαμε το 2005 περιελάμβανε 13 ή 14 «παραμελημένες τροπικές ασθένειες» και σήμερα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) την έχει επεκτείνει και περιλαμβάνει 17 νόσους. Είναι μια καλή λίστα. Μου αρέσει να τις αποκαλώ ως τις πιο σημαντικές ασθένειες για τις οποίες δεν έχεις ακούσει ποτέ. Στην πραγματικότητα είναι οι κοινές ασθένειες των φτωχών ανθρώπων. Το πρόβλημα είναι ότι εμφανίζονται μόνο μεταξύ φτωχών, οπότε δεν τους δίνεται καμία ουσιαστική σημασία. Ένα από τα πράγματα που έκαναν τόσο ηχηρή την ύπαρξη του HIV/AIDS, ήταν το ότι υπήρχε μια δυνατή ομάδα προάσπισης των δικαιωμάτων των ασθενών στις ΗΠΑ, τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, κάτι που δεν υπάρχει για αυτές τις νόσους επειδή εμφανίζονται μόνο μεταξύ των πολύ φτωχών.

Μια από τις μελέτες μου έχει δείξει ότι μερικά από τα υψηλότερα ποσοστά των παραμελημένων τροπικών ασθενειών σημειώνονται μεταξύ των φτωχών που ζουν στις πλουσιότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν πρόκειται για δεινά που εμφανίζονται μόνο στην υποσαχάρια Αφρική.

Τι είδους ασθένειες εμφανίζονται στην Αμερική σήμερα που δεν υπήρχαν πριν;

Λοιπόν, δεν είναι ότι δεν εμφανίζονταν στο παρελθόν, έχει να κάνει με το ότι κανείς δεν έδινε σημασία, που επίσης είναι ενδιαφέρον. Μια από αυτές ονομάζεται νόσος Chagas. Είναι μια παρασιτική μόλυνση της καρδιάς που μεταδίδεται από τα έντομα «kissing bugs» και είναι διαδεδομένη στο Τέξας.

Ο Δρ. Peter Hotez

Οπότε πιστεύετε ότι αυτές οι ασθένειες αγνοούνται κυρίως επειδή επηρεάζουν φτωχούς ανθρώπους;

Ακριβώς. Εάν αυτές ήταν ασθένειες που χτυπούσαν τη μεσαία τάξη ή τους πλούσιους ανθρώπους στη Βόρεια Αμερική ή την Αγγλία ή κάπου αλλού στην Ευρώπη, δεν θα τις ανεχόμασταν.  Αλλά επειδή εμφανίζονται μόνο μεταξύ των φτωχότερων των φτωχών περνούν απαρατήρητες.

Έχοντας αυτό κατά νου, πως τους προσεγγίζετε για να δουλέψετε μαζί τους;

Υποθέτω ότι η ερώτησή σας είναι «Πως κάνετε τον κόσμο να ενδιαφερθεί για αυτές τις ασθένειες;»

Ναι-πώς κάνετε τον κόσμο να ενδιαφερθεί για αυτές αλλά επίσης πώς κάνετε τον κόσμο να ενδιαφερθεί χωρίς να διαμορφώνεται μια κατάσταση τύπου ότι είστε κάποιου είδους σωτήρας;

Λοιπόν, ένα από τα πράγματα που λέω είναι ότι αυτές οι ασθένειες όχι μόνο εμφανίζονται σε συνθήκες φτώχειας, αλλά σύμφωνα με ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία που έχουμε σήμερα προκαλούν φτώχεια. Ασθένειες όπως η σχιστοσωμίαση (schistosomiasis) που είναι μία παρασιτική μόλυνση η οποία προκαλείται από το νηματώδη σκώληκα και η τοξοκαρίαση (toxocariasis)- που εμφανίζονται μεταξύ των φτωχών στις ΗΠΑ-στην πραγματικότητα μειώνουν τη νοημοσύνη. Μειώνουν το δείκτη νοημοσύνης των παιδιών και υπάρχουν μελέτες  που δείχνουν ότι όταν χρόνιες ασθένειες προσβάλλουν το άτομο στην παιδική ηλικία [μπορούν] να μειώσουν τα μελλοντικά κέρδη από μισθοδοσία κατά 40%.

Και το ότι είναι πάρα πολύ άρρωστοι αποτελεί μία κρυφή αιτία γιατί το φτωχότερο δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν μπορούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια. Σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχουν παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν και είναι τόσο ανέξοδες, ενώ θα έβγαζαν άνετα το φτωχότερο δισεκατομμύριο από τη φτώχεια. Στην πραγματικότητα, αποκαλούμε τα εμβόλια που φτιάχνουμε στα ερευνητικά εργαστήριά μας «εμβόλια κατά της φτώχειας» επειδή πρόκειται να έχουν επίδραση όχι μόνο στη βελτίωση της υγείας αλλά και στην οικονομική ανάπτυξη.

Έχετε υποστήριξη για αυτά τα εμβόλια; Υποθέτω ότι λέτε στους πολιτικούς ή τις μεγάλες εταιρίες ότι πολλοί άνθρωποι που είναι παγιδευμένοι στην φτώχεια έχουν μια συγκεκριμένη ασθένεια, η οποία τους υποχρεώνει να είναι φτωχοί και δείχνουν πολύ ενδιαφέρον αλλά στη συνέχεια τίποτα δεν γίνεται. Ως κάποιος που εργάζεται πάνω σε αυτές τις νόσους, αισθάνεστε ότι σας υποστηρίζουν ή περιστασιακά νιώθετε σα να χτυπάτε το κεφάλι σας πάνω στον τοίχο;

Θα έλεγα και τα δυο. Έχουμε καλές και καλές μέρες και έχουμε κάνει μια αρκετά καλή δουλειά για να παίρνουμε επιχορήγηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στηρίζουν το εμβόλιο μας για το νηματώδη σκώληκα. Το ινστιτούτο Carlos Slim Health Institute στηρίζει τα εμβόλια μας για τις νόσους Chagas και λεϊσμανίαση. Μας έχουν στηρίξει το ίδρυμα The Gates Foundation, η αμερικανική κυβέρνηση και τα ινστιτούτα National Institutes of Health καθώς επίσης και το ίδρυμα Michelson Medical Research Foundation.

Αυτό μας επέτρεψε να αναπτύξουμε τα εμβόλια μέσω πρώιμων κλινικών δοκιμών. Η πρόκληση θα είναι τα επόμενα στάδια κλινικών δοκιμών που θα οδηγήσουν στο να πάρουμε έγκριση για τη διάθεση των εμβολίων, το πώς θα χρηματοδοτηθούν. Οπότε δεν έχουμε λύσει όλα τα θέματα γύρω από το επιχειρηματικό μοντέλο, αλλά έχουμε κάνει τεράστια πρόοδο στο να αρχίσουμε τις κλινικές δοκιμές αυτών των εμβολίων.

Ο κύκλος ζωής της σχιστοσωμίασης

Λέτε ότι πολλές από τις λύσεις για αυτές τις ασθένειες είναι πραγματικά αρκετά απλές; Δεν είναι πρόβλημα ότι με μερικές από αυτές, έχετε τα εμβόλια και τα χάπια, αλλά υπάρχει ζήτημα με τη διανομή τους, την εκπαίδευση, και το πώς θα βρεθούν οι κατάλληλοι άνθρωποι;

Ναι, μερικές φορές το συγκεκριμένο πρόβλημα αναφέρεται ως παγκόσμια πρόσβαση-πώς διασφαλίζεις πρόσβαση παγκοσμίως; Και νομίζω ότι έχουμε καλές στρατηγικές όσο αφορά στα καλά φάρμακα που δίνουμε για να αποπαρασιτώσουμε τους ασθενείς και για τη θεραπεία της σχιστοσωμίασης. Φαίνεται ότι φθάνουν στους ανθρώπους που τα χρειάζονται. Μάλιστα η υπηρεσία US Agency for International Development μόλις γιόρτασε το ένα δις θεραπείες που έχει κάνει, οπότε φαίνεται ότι οι ασθενείς τις λαμβάνουν επειδή είναι αρκετά απλές για να τις χρησιμοποιήσουν. Και με αυτό τον τρόπο σχεδιάσαμε εν μέρει την έκθεση όταν γράψαμε αυτές τις μελέτες το 2005/2006. Σκεφτήκαμε ότι θα ήταν αρκετά απλό και εύκολο, ιδιαιτέρως όταν τα φάρμακα δίνονται δωρεάν και δεν χρειάζεται να τα δώσει κάποιος πάροχος υγειονομικής περίθαλψης.

Υπάρχει σύγκριση της διανομής αυτών των φαρμάκων στις ΗΠΑ με τις διανομές στον υπόλοιπο κόσμο;

Είναι τραγική ειρωνεία, αλλά έχουμε μεγαλύτερη δυσκολία να πείσουμε τον κόσμο να δεχθεί πόσο διαδεδομένες είναι οι παραμελημένες τροπικές ασθένειες στις ΗΠΑ. Ο κόσμος δεν θέλει να παραδεχθεί ότι έχουμε φτωχούς σε αυτή τη χώρα, αλλά έχουμε 1,65 εκ. αμερικανικές οικογένειες που ζουν με λιγότερο από 2 δολάρια την ημέρα. Έτσι συνεργαζόμαστε με το Κογκρέσο για να φτιάξουμε κάποιου τύπου νομοσχέδιο.

Σε αυτή την περίπτωση, οι παραμελημένες τροπικές ασθένειες στις ΗΠΑ θα αποτελέσουν απόδειξη της ύπαρξης ενός ζητήματος που η Αμερική δεν θέλει πραγματικά να το συζητήσει, και που είναι η ύπαρξη εκτεταμένης φτώχεια σε όλη τη χώρα;

Ακριβώς. Το θέμα έχει αρχίσει να φουντώνει πάλι με αφορμή τη συζήτηση για τους μετανάστες-ξέρετε τα 50.000 παιδιά από την Κεντρική Αμερική που κρατούνται στα σύνορα με το Μεξικό. Ένα από τα επιχειρήματά τους είναι ότι επιτρέποντας στα παιδιά να περάσουν τα σύνορα, είναι πως θα φέρουν όλες αυτές τις νόσους, αλλά στην πραγματικότητα οι ασθένειες αυτές είναι ήδη εδώ και είναι εδώ πάρα πολύ καιρό.

Με εντυπωσιάζει πάντα, ο αριθμός των παιδιών αμερικανικής καταγωγής που θέλουν να πάνε έξω και να «σώσουν την Αφρική» αλλά δεν καταλαβαίνουν πως υπάρχει τεράστια φτώχεια μπροστά στο σπίτι τους.

Νομίζω ότι το εντυπωσιακό κομμάτι είναι η ακραία φτώχεια που βλέπουμε. Ξέρετε, έχουμε σχεδόν 20 εκατομμύρια Αμερικανούς που ζουν με ποσό κάτω του μισού από αυτό που οι ΗΠΑ θεωρούν όριο της φτώχειας. Προσεγγίζουμε το επίπεδο φτώχειας, κυρίως στον αμερικανικό νότο και στον Κόλπο του Μεξικού, που έχουν πολλές μεσαίου εισοδήματος χώρες. Τις αποκαλούμε «τροπικές ασθένειες» και μερικές φορές είναι λίγο παραπλανητικό. Αυτές είναι ασθένειες ακραίες φτώχειας. Εννοώ, το κλίμα είναι ένας παράγοντας, αλλά η φτώχεια είναι ο πρωταρχικός καθοριστικός παράγοντας.

Έχετε δει κάποια ανάκαμψη στη φτώχεια όσο καιρό είστε γιατρός;

Ανάκαμψη στο επίπεδο που στο παρελθόν κανείς δεν τα πρόσεχε όλα αυτά, αλλά σήμερα το κάνουμε. Ήρθαμε στο Τέξας πριν από τρία χρόνια για να ιδρύσουμε την Εθνική Σχολή Τροπικής Ιατρικής, που μοιάζει με τις σχολές του Λονδίνου και του Λίβερπουλ. Η διαφορά είναι ότι εργαζόμαστε σε μια ενδημική χώρα- κυρίως το νότιο τμήμα των ΗΠΑ και το Χιούστον του Τέξας- όσο αφορά τις ασθένειες, οπότε όλο αυτό είναι πολύ έντονο, η ιδέα ότι κάνουμε παρεμβάσεις όχι μόνο για τους ανθρώπους στην Αφρική αλλά και για τους ανθρώπους που πάσχουν από παραμελημένες τροπικές ασθένειες και εδώ, στην πατρίδα. Οι φαρμακευτικές εταιρίες είναι πολύ καλές στο να δωρίζουν τα φάρμακα, αλλά το θέμα που έχουν είναι να πείσουν τους μετόχους τους να επενδύσουν στην έρευνα και την ανάπτυξη νέων παρεμβάσεων τις οποίες τελικά θα πρέπει να διαθέσουν. Έτσι αισθανόμαστε ότι πρέπει να το κάνουμε σε μη κερδοσκοπικό τομέα.

Ευχαριστώ Peter.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.