H Zήτηση για Σοκολάτα Tροφοδοτεί την Παιδική Δουλεία

Photo via John Loo Flickr

Ναι, είμαι ένοχη -και μάλιστα πολύ- για ακατάπαυστη κατανάλωση σοκολάτας κάθε είδους. Και δεν με νοιάζει πόσα θα πληρώσω για αυτή τη νοστιμιά. Δυστυχώς όμως η πραγματικότητα είναι ότι έτσι βοηθάω τον ατέρμονο κύκλο των παιδιών εργατών στη Δυτική Αφρική, πολλά από τα οποία εξαναγκάζονται να δουλεύουν στις φυτείες κακάου πάρα πολλές ώρες για ελάχιστα χρήματα, γεγονός που οι οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων το χαρακτηρίζει ως παιδική δουλεία. Καταναλωτές σοκολάτας, θα πάμε όλοι στην κόλαση.

Το 70% της παγκόσμιας παραγωγής κακάο καλλιεργείται μόνο σε δυο χώρες, τη Γκάνα και την Ακτή του Ελεφαντοστού. Ωστόσο παρά την παγκόσμια ζήτηση του προϊόντος τους, οι καλλιεργητές κακάο σε αυτές τις χώρες κερδίζουν μισθούς που αντιστοιχούν με περίπου το ένα τρίτο του ποσού που θεωρείται όριο της φτώχειας. Δεν μπορούν να προσλάβουν εργάτες για να μαζέψουν τους καρπούς, οπότε πολλοί σταματούν τα παιδιά τους από το σχολείο για να δουλέψουν μαζί τους στις φυτείες. Ακόμα πιο ολέθριες είναι οι συνθήκες υπό τις οποίες παιδιά από τις ασταθείς γειτονικές χώρες όπως η Μπουρκίνα Φάσο διακινούνται μέσω των ευκόλως διαπερατών συνόρων της Ακτής του Ελεφαντοστού, που βγήκε από μια ταραχώδη δεκαετία με δυο εμφυλίους πολέμους το 2011.

Το 2009, το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ εκτίμησε ότι περισσότερα από 100.000 παιδιά δούλευαν στη βιομηχανία του κακάου στην Ακτή του Ελεφαντοστού, με το 10% αυτών να είναι θύματα δουλεμπορίας. Το 2010, το υπουργείο διαπίστωσε ότι πάνω από το 43% των παιδιών της Γκάνα, ηλικίας 5-14 ετών δούλευαν στις φυτείες του κακάου. Για να πάρουμε περισσότερες πληροφορίες σε αυτό το εντόνως αμφιλεγόμενο θέμα, μίλησα με την Abby Mills, διευθύντρια των εκστρατειών του Διεθνούς Φόρουμ για τα Εργασιακά Δικαιώματα στην Ουάσινγκτον.

VICE: Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα με την παιδική εργασία στις φυτείες κακάου της Δυτικής Αφρικής;

Abby Mills: Η οργάνωση μας αναμένεται να δημοσιεύσει μια έκθεση για τη βιομηχανία του κακάου. Κατά την έρευνα μας διαπιστώσαμε ότι στο Τόγκο, την Γκάνα και την Ακτή του Ελεφαντοστού υπάρχουν περίπου 500.000 έως 1.500.000 παιδιά εργάτες και πως περίπου το 98% αυτών εργάζονται σε οικογενειακές φάρμες. Για να σας δώσω μια ιδέα για την επίπτωση που έχει αυτό στις χώρες για τις οποίες μιλάμε, στη Γκάνα σχολείο πηγαίνει το 75% των παιδιών, αλλά στην Ακτή του Ελεφαντοστού είναι πολύ χειρότερα- λιγότερο από το 60% των νεαρών αγοριών παρακολουθεί μαθήματα και μόλις το 50% των κοριτσιών.

Από που πιστεύετε ότι ξεκινά το πρόβλημα;

Σε πολλές από αυτές τις χώρες, οι αγρότες δεν βγάζουν αρκετά χρήματα και ενώ πρέπει με κάποιο τρόπο να μαζέψουν τους καρπούς του κακάου δεν έχουν τη δυνατότητα να προσλάβουν εργάτες. Και εδώ μπαίνουν τα παιδιά: Τα παιδιά βοηθάνε τους γονείς τους και καταλήγουν να δουλεύουν στα χωράφια αντί να πηγαίνουν στο σχολείο. Ένα άλλο πρόβλημα, ιδιαιτέρως στην Ακτή του Ελεφαντοστού, είναι η εμπορία παιδιών. Υπάρχει μεγάλη διακίνηση παιδιών στα σύνορα ανάμεσα στην Ακτή του Ελεφαντοστού και τις γειτονικές χώρες όπως η Μπουρκίνα Φάσο. Και γνωρίζουμε ότι υπάρχουν παιδιά που περνάνε αυτά τα σύνορα και καταλήγουν έμμισθοι με δεσμευτικό συμφωνητικό εργάτες στην φάρμες κακάο της Ακτής του Ελεφαντοστού.

Ποια είναι η δουλειά;

Είναι πολύ επικίνδυνη. Σίγουρα είναι μια από τις χειρότερες μορφές παιδικής εργασίας. Συχνά απαιτεί μεγάλα μαχαίρια που χρησιμοποιούνται για να κόβονται μεγάλα περικάρπια κακάου και περιστασιακά γίνεται εφαρμογή φυτοφαρμάκων κι άλλων χημικών στα δέντρα. Αυτά τα παιδιά εργάτες βρίσκονται στις φυτείες για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Έρευνα που έγινε στην Γκάνα από το Πανεπιστήμιο Tulane δείχνει ότι το 80% των παιδιών δουλεύει στο κακάο όπου μεταφέρουν βαριά φορτία, ενώ το 57% αναφέρθηκε ότι χρησιμοποιεί μεγάλα μαχαίρια ή μακριά γιαταγάνια.

Αναφέρατε ότι ένας από τους λόγους που υπάρχει παιδική εργασία είναι γιατί οι αγρότες δεν μπορούν να προσλάβουν εργάτες. Ποιοι είναι οι άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στο πρόβλημα;

Το σύστημα εμπορίας κακάου είναι εξαιρετικά περίπλοκο: Η τιμή του κακάου καθορίζεται από μια ποικιλία παραγόντων, για τους οποίους δεν έχουν λόγο οι αγρότες. Δεν έχουν εκπροσώπηση στα συμβούλια που καθορίζουν τις τιμές και είναι σε πραγματικά μειονεκτική θέση όσο αφορά την πληροφόρηση. Δεν ξέρουν ούτε καν ποια τιμή θα έπρεπε να ζητήσουν για τη σοδειά τους.

Πότε άρχισε να επικεντρώνει η διεθνής κοινότητα σε αυτό το θέμα;

Θα έλεγα από τότε που η σοκολάτα έγινε αγαθό που διακινείται παγκοσμίως στα τέλη του 1700. Η δουλεία στη βιομηχανία του κακάου ήταν πάντα θέμα γιατί το κακάο καλλιεργείται σε ένα μέρος του κόσμου που πάντα κατά ένα μεγάλο μέρος ήταν στο έλεος δυνάμεων που δεν μπορεί να ελέγξει. Ωστόσο τη δεκαετία του ’90 το θέμα άρχισε να προσελκύει την προσοχή της διεθνούς κοινότητας, όταν είδαν το φως της δημοσιότητας ένα σωρό ιστορίες γύρω από το κακάο. Διάφοροι επιχείρησαν να λύσουν το θέμα με πολλούς τρόπους-ίσως η πιο γνωστή προσπάθεια ήταν το Πρωτόκολλο Harkin-Engel του 2001, ένας συνασπισμός σοκολατοβιομηχανιών και των κυβερνήσεων της Γκάνα, της Ακτής του Ελεφαντοστού και των ΗΠΑ- ουσιαστικά συνεργαζόμενοι μεταξύ τους. Τα τελευταία χρόνια οι τιμές του κακάο αυξάνονται συνεχώς και μία από τις αιτίες είναι ότι υπάρχει ανησυχία για το πρόκειται να συμβεί με την προσφορά. Οι σοκολατοβιομηχανίες επικεντρώνουν στο να πάρουν μεγαλύτερες αποδόσεις από τις καλλιέργειες: Ίσως να θέλουν να βελτιώσουν τις ζωές των αγροτών, αλλά επίσης θέλουν να διασφαλίσουν την πρόσβαση τους στο κακάο και να βεβαιωθούν ότι υπάρχει άφθονο για να το αγοράσουν.

Τι κάνει η οργάνωση σας για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα;

Τα τελευταία δέκα χρόνια έχουμε ρίξει το βάρος στο να πιέσουμε τις εταιρίες να πιστοποιήσουν ότι το κακάο τους προέρχεται από πηγές δίκαιου εμπορίου, εξασφαλίζοντας μισθό διαβίωσης για τους αγρότες και πως δεν χρησιμοποιείται παιδική εργασία ή καταναγκαστική εργασία σε οποιοδήποτε στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού τους. Με την Hershey, κάναμε μια πολυετή καμπάνια που ονομάζεται “Raise the Bar” και που τους ασκεί πίεση να αγοράζουν μόνο πιστοποιημένο κακάο. Πολλές άλλες οργανώσεις συνεργάστηκαν μαζί μας για να υλοποιήσουμε αυτό το στόχο και η Hershey συμφώνησε να πιστοποιεί όλο το κακάο της μέχρι το 2020.

Οι σοκολατοβιομηχανίες προσπαθούν να μεταβούν σε αυτό το μοντέλο;

Ναι, πολλές από αυτές έχουν επιλέξει αυτό το μοντέλο πιστοποίησης. Αυτό είναι πολύ καλό πράγμα επειδή κάνει τους ανθρώπους να σκέφτονται από πού προέρχεται το κακάο τους. ωστόσο κατά την έρευνα μας, διαπιστώσαμε ότι ακόμα και στις περιπτώσεις πλήρως πιστοποιημένου κακάου, δεν διασφαλίζεται απαραιτήτως ότι οι αγρότες παίρνουν τους μισθούς που θα έπρεπε. Αυτό στο οποίο επικεντρωνόμαστε είναι να πετυχαίνουμε τις καλύτερες συμφωνίες για να αυξήσουμε τα μέσα βιοπορισμού των αγροτών και να διασφαλίσουμε ότι οι φωνές τους ακούγονται σε κάθε επίπεδο αυτής της διαδικασίας.

Υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν οι καταναλωτές για να υποστηρίξουν την ηθικά καλλιεργημένη σοκολάτα;

Ναι υπάρχει. Λόγω αυτών των ζητημάτων με την πιστοποίηση, έχουμε την τάση να προωθούμε σοκολάτες από εταιρίες που ξέρουμε ότι συνεργάζονται απευθείας με τους αγρότες: Συνήθως, πρόκειται για μικρούς αγροτικούς συνεταιρισμούς όπου οι σοκολατοβιομηχανίες συνεργάζονται πολύ με τους αγρότες και βλέπουν το τι κάνουν. Οι δυο με τους οποίους δουλεύουμε πολύ στενά είναι οι Equal Exchange και Divine.

Ευχαριστώ Abby.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.