Πάμε Στοίχημα ότι θα Εθιστείς;

Aνάγνωση των αγώνων του Σαββατοκύριακου. Αναρωτιέμαι: Πόσο εύκολο είναι να εθιστεί κανείς σε στοιχήματα αθλητικών γεγονότων; Τόσοι και τόσοι παίζουν και δείχνουν να το ελέγχουν. Ήξερα ότι υπάρχει κόσμος που τρελαίνεται με τα χαρτιά και το καζίνο. Θεωρούσα όμως ότι στοίχημα ελέγχεται πιο εύκολα. Αναζήτησα απαντήσεις από ειδικούς. Η θεραπεύτρια Σωτηρία Μέμου από το ΚΕΘΕΑ-ΑΛΦΑ μου έλυσε αρκετές από τις απορίες μου.

Ξεκαθαρίζει ότι όσον αφορά τον εθισμό, δεν υπάρχει διαφορά στα διάφορα είδη τζόγου. «Αυτό που κάνει τη διαφορά δεν είναι το παιχνίδι, αλλά ο τρόπος που παίζει κανείς. Δηλαδή αν κάποιος επιθυμεί να σταματήσει να παίζει και δεν μπορεί, αν βρίσκεται εκτεθειμένος με μεγάλα χρηματικά ποσά τα οποία δεν μπορεί να καλύψει, αν λέει ψέμματα στους οικείους του προκειμένου να εξοικονομήσει χρήματα για να παίξει, όλα αυτά δείχνουν ότι έχει αναπτύξει εξαρτητική σχέση με τον τζόγο. Συχνά οι παίκτες χρησιμοποιούν δικαιολογίες. Λένε, για παράδειγμα, ότι το πόκερ είναι εγκεφαλικό παιχνίδι. Όμως η έκβαση ενός παιχνιδιού πόκερ καθορίζεται κατά κύριο λόγο από την τύχη - επομένως είναι τζόγος. Αυτό που έχουμε διαπιστώσει είναι ότι οι παίκτες χρησιμοποιούν τέτοιες δικαιολογίες τόσο για τους άλλους, όσο και για τον εαυτό τους."Εγώ δεν είμαι τζογαδόρος, απλά αγαπώ την εγκεφαλική πρόκληση". Αυτό δεν είναι αλήθεια. Κάποια παιχνίδια είναι όντως περισσότερο εγκεφαλικά, αλλά αυτό που κάνει τη διαφορά είναι ο τρόπος που παίζει κανείς».

Πλέον, όλο και περισσότερος κόσμος απευθύνεται στο ΚΕΘΕΑ για να βρει λύση. «Όσο μπορούμε να ξέρουμε από την προσέλευση παικτών στο ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ, το πρόβλημα έχει μεγάλη έκταση. Στο πρόγραμμα υπάρχει λίστα αναμονής, ενώ μεγάλο είναι το πρόβλημα και στην επαρχία,όπου μάλιστα δεν υπάρχουν θεραπευτικές δομές. Η Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης για τα Τυχερά Παιχνίδια 1114, που απευθύνεται σε παίκτες και συγγενικά τους πρόσωπα, καλύπτει σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες ανθρώπων της περιφέρειας, που δεν έχουν πού να απευθυνθούν. Το πρόβλημα αγγίζει άτομα κάθε ηλικίας και κοινωνικού και μορφωτικού επιπέδου, σε όλη την Ελλάδα», τονίζει η θεραπεύτρια.

Ο Δημήτρης δέχεται να μου μιλήσει για τον εθισμό του. Πλέον, άλλωστε, έχει μάθει να τον πολεμά. «Με λένε Δημήτρη, είμαι 23 χρονών, εξαρτημένος από τα τυχερά παιχνίδια και η ιστορία μου δεν έχει καθόλου πλάκα. Είναι αληθινή. Όλα ξεκίνησαν στα 14 μου. Το 2004 ήταν, νομίζω και όντως ήμουν πολύ μικρός. Είχα μπει σε ένα πρακτορείο και εκεί έπαιξα το πρώτο μου στοίχημα. Ο καιρός περνούσε και μόλις πήγαινε Τρίτη ή Παρασκευή περίμενα πως και πως να χτυπήσει το κουδούνι από το σχολείο μου για να πάρω κουπόνι, να δω τι αγώνες έχει. Ξυπνούσα κάθε πρωί Σάββατο και με τους φίλους μου πηγαίναμε να παίξουμε. Καθόμασταν τουλάχιστον δύο ώρες και παίζαμε στοιχήματα με συνολική αξία το πολύ 5 ευρώ. Εγώ, μόλις ερχόταν το απόγευμα, ήθελα να πάω ξανά.

Έπαιρνα τηλέφωνο τα παιδιά, μου έλεγαν όχι και πήγαινα μόνος μου. Υπήρχαν πολλές στιγμές από τότε που απλά άκουγα χωρίς να λέω τίποτα. Π.Χ έλεγε η μάνα μου στον πατέρα μου να μην πηγαίνω γιατί μπορεί να έχω πρόβλημα μετά. Κάπου στις αρχές του λυκείου βγήκε νόμος και απαγορεύτηκε η είσοδος σε πρακτορεία σε άτομα κάτω των 18. Από τότε άρχισα να τρελαίνομαι, να παρακαλάω τον πατέρα μου να με πηγαίνει να παίζω. Μετά από πολύ κόπο το έκανε, για να μην μου χαλάσει χατήρι. Μετά με έμαθε ο πράκτορας και με άφηνε να παίζω. Τα παιδιά με έπαιρναν τηλέφωνο να βγούμε, αλλά εγώ προτιμούσα να κάτσω σπίτι να ακούσω στο ράδιο και να διαβάσω στο τελετέξτ την εξέλιξη των ματς. Ήθελα να ξέρω τα πάντα. Έκανα σκέψεις ότι θα πιάσω λεφτά, πολλά λεφτά. Κάπου στα μέσα λυκείου έμαθα ότι υπήρχαν στοιχηματικές εταιρείες στο ίντερνετ. Παρακάλεσα τον πατέρα μου να μου κάνει λογαριασμό. Το αρνήθηκε. Ήθελα να κάνω λογαριασμό, αλλά εκτός του ότι δεν μπορούσα δεν είχα και ίντερνετ και δεν ήξερα πως ήταν ο τζόγος εκεί. Πλέον, στο λύκειο, ήμουν ένα με τον τζόγο. Ήξερα ότι έχω πρόβλημα, αλλά έλεγα ότι μπορώ να το κόψω όποτε θέλω εγώ, ότι έχω τον έλεγχο».

Τα πράγματα όμως μόνο έτσι δεν ήταν. Τελειώνοντας το σχολείο και πηγαίνοντας στο στρατό, ο Δημήτρης γνώρισε το διαδικτυακό στοίχημα. Και εκεί, έχασε τη μπάλα. «Φτάνει η μέρα που μπαίνω στρατό και μέχρι τότε έπαιζα στοίχημα κάθε μέρα, έστω και με 30 λεπτά. Είπα ότι ο στρατός είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία να το κόψω. Μάταια. Έπαιρνα τους γονείς μου και τους έλεγα να μου παίξουν δελτία στο πρακτορείο. Μετά από λίγο… πρήξιμο το έκαναν. Τότε ήμασταν και καλύτερα οικονομικά. Φτάνει η μέρα όπου πηγαίνω σε φυλάκιο. Ήταν σαν σπίτι κυριολεκτικά, μαζί με οκτώ ακόμα και είχαμε και φορητό υπολογιστή. Καληνύχτα… Εκεί δύο από τα παιδιά έπαιζαν μέσω ίντερνετ και έτσι τα παρακάλεσα να μου κάνουν λογαριασμό.

Παίρνω τηλέφωνο στο σπίτι. "Μπαμπά, έκανα λογαριασμό, εδώ δεν πρόκειται να χάσω ποτέ. Είναι όλα σίγουρα μέσω ίντερνετ". Του είπα να μου πάρει κάρτα 10 ευρώ και να τα παίζω σιγά-σιγά… Στο πρώτο μου στοίχημα έχασα αμέσως 10 ευρώ. Την επόμενη μέρα 25, 50 και 100 ευρώ σε κάρτες, που εξασφάλιζα έπειτα από κλάψα. Πάντα έλεγαν ναι για να μη μου χαλάσουν χατήρι. Τα άλλα παιδιά με είχαν καταλάβει ότι έκανα σαν τρελός. Λίγο με ένοιαζε. Αυτό γινόταν σχεδόν κάθε μέρα. Έπαιζα συνέχεια μέσω κινητού. Μπορούσα να ξεκινήσω με 25 ευρώ και το βράδυ να έπαιζα 500 ευρώ σε βελάκια, εικονικά παιχνίδια όταν δεν είχε ματς, καζίνο, ό,τι έβρισκα. Να κάθομαι με το κινητό στο χέρι και να παίζω τα πάντα, ό,τι έχει και δεν έχει.

Κάποια στιγμή συγκέντρωσα στο λογαριασμό μου 2000 ευρώ. Είχα τρελαθεί. Πρώτη φορά είχα τόσα δικά μου λεφτά. Πήρα με το ξημέρωμα τον πατέρα μου και του έλεγα "μπαμπά, έπιασα 2000 ευρώ". Που να ήξερε όμως ότι εγώ το μόνο που ήθελα ήταν να τα παίζω. Και 20.000 να έπιανα, πάλι θα τα έπαιζα. Όχι επειδή δεν είχα τι να τα κάνω, αλλά γιατί δεν μπορούσα. Το απόγευμα της ίδιας μέρας είχα 0 ευρώ. Από το ξημέρωμα μέχρι το απόγευμα, 2000 ευρώ χαμένα. Τα άλλα παιδιά είχαν τρελαθεί, το ήξερε μέχρι και ο λοχαγός. Έβγαινα από το φυλάκιο και φώναζα, χτυπούσα, κλοτσούσα ότι έβρισκα μπροστά μου. Και τότε ήξερα ότι είμαι άρρωστος, αλλά έλεγα ότι έχω τον έλεγχο. Αυτό γινόταν κάθε μέρα. Έπαιζα 5, 10, 20, 50 ευρώ. Δεν με ένοιαζε το πόσο, μου αρκούσε να παίξω», μου λέει.

«Στο χρόνο πάνω και αφού είχα απολυθεί, περίμενα έναν αγώνα μπάσκετ για να πάρω 2.800 ευρώ. Τα κέρδισα. Δεν ήξερα όμως πως να κάνω ανάληψη και με έτρωγε να τα παίξω. Τελικά έπαιξα τα 300 και τα υπόλοιπα 2.500 τα έβγαλα. Μετά από 5-6 μέρες δεν υπήρχε τίποτα. Έσπαγα ότι έβρισκα μπροστά μου. Έτσι περνούσε ο καιρός, πουθενά μυαλό ο Δημήτρης. "Δεν το κόβω το στοίχημα ο κόσμος να χαλάσει", έλεγα. Στην ουσία μόνο έχανα. Και κάποια στιγμή κατάλαβα ότι με μαθηματική ακρίβεια βαδίζω στην καταστροφή. Να θέλω να το κόψω -στην ουσία μόνο όταν έχανα ήθελα- και να μην μπορώ…», προσθέτει.

Η σχέση του εθισμού στον τζόγο με τον εθισμό στις ουσίες

Ρώτησα τη Σωτηρία αν ο εθισμός στο τζόγο έχει την ίδια ένταση με τον εθισμό σε αλκοόλ ή τις ουσίες. «Ερευνητικά στοιχεία που να δείχνουν ποια μορφή εθισμού είναι ισχυρότερη, δεν υπάρχουν απ' όσο μπορούμε να ξέρουμε. Υπάρχουν όμως ορισμένα κοινά σημεία στην εξαρτητική συμπεριφορά απέναντι στο αλκοόλ ή τον τζόγο. Ένα κοινό ψυχολογικό υπόβαθρο -τηρουμένων των αναλογιών- καθώς και κάποια χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την προσωπικότητα. Ενδιαφέρον έχει ωστόσο να αναφέρουμε ότι επειδή το αλκοόλ έχει άμεσες επιπτώσεις στην υγεία του χρήστη, εκείνος κινητοποιείται πιο εύκολα να ζητήσει βοήθεια για θεραπεία. Στον τζόγο δεν υπάρχει συνήθως τόσο ισχυρό εσωτερικό κίνητρο. Αυτό που πιο συχνά συμβαίνει είναι κάποιο συγγενικό πρόσωπο να πιέσει τον παίκτη και στη συνέχεια, μέσω της θεραπείας, να δημιουργηθεί ή να ενισχυθεί το εσωτερικό κίνητρο. Ο παίκτης έχει έντονα την ψευδαίσθηση ότι θα κερδίσει, καθώς και ότι μπορεί να παίξει ελεγχόμενα. Οπότε δεν κινητοποιείται εύκολα μόνος του, όπως για παράδειγμα ένας αλκοολικός που ξυπνά και νιώθει το σώμα του να υποφέρει, ή έχει προκύψει πρόβλημα στο συκώτι του. Ο τζογαδόρος συντηρεί πιο εύκολα τις ψευδαισθήσεις, μειώνοντας στο μυαλό του τις αρνητικές συνέπειες του παιχνιδιού στη ζωή του», απαντάει. Έτσι γινόταν και με τον Δημήτρη.

Ο εθισμός του είχε αντίκτυπο και στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Η Χ. έκανε ό,τι ήταν δυνατόν για να τον βοηθήσει. «Κάπου εκεί μπήκε στη ζωή μου η Χ. Το στοίχημα όμως δεν το έκοβα που να γύριζε ο κόσμος ανάποδα. Είχα πρόβλημα με τα λεφτά, τσακωμούς με τη Χ. και τους γονείς μου. Άσχημες κουβέντες, όπως το ότι είμαι άχρηστος, ανίκανος και άλλα τέτοια, με έκαναν απλά να θέλω να παίζω πιο πολύ για να αποδείξω πράγματα. Έλεγα θα κερδίσω, θα πείσω τη Χ. ότι δεν πρέπει να κόψω το στοίχημα. Όνειρο μου ήταν να κάνω τη δική μου σελίδα και να πληρώνομαι. Έκανα όνειρα ότι θα κάνω δική μου οικογένεια από αυτό. Θα γίνω επαγγελματίας παίκτης και όχι άρρωστος. Η Χ. τελικά με άφησε. Τις πρώτες τρεις μέρες δεν έπαιξα καθόλου, Μετά πάλι κατρακύλησα. Πήγα να τη βρω και έκρυψα το κινητό. Της είπα ότι δεν παίζω καθόλου. Τα είχα σχεδιάσει όλα για να μην με καταλάβει…»

Τα συμπτώματα στέρησης του τζόγου διαφέρουν. «Η στέρηση του τζόγου δεν εμφανίζει συμπτώματα σαν αυτά που παρουσιάζονται με την στέρηση του αλκοόλ ή μιας ουσίας. Κυρίως παρατηρείται ευερεθιστότητα, άγχος και δυσθυμία. Αν εκδηλωθούν σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι και εφιδρώσεις, θεωρούνται κατά κύριο λόγο ψυχογενή», μου λέει η Σωτηρία Μέμου από το ΚΕΘΕΑ. Ο Δημήτρης τα νιώθει στο πετσί του: «Τον τελευταίο χρόνο είχα βάλει στόχο να βγάλω μεροκάματο από αυτό. Άρχισα να τα ψιλοκαταφέρνω, αλλά και πάλι με έπιανε η τρέλα για την αδρεναλίνη του να παίζω. Έπαιζα ματς του ΝΒΑ και από το άγχος και την εξάρτηση έφευγα από το σπίτι και έκανα βόλτες τα τετράγωνα 3 και 4 τα ξημερώματα μιλώντας μόνος μου. Ήθελα να ανασάνω, έτρεμα…»

Όπως μου λέει η Σωτηρία, η ζήτηση για το πρόγραμμα είναι αυξημένη στην Ελλάδα της κρίσης. «Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια αύξηση της προσέλευσης για θεραπεία, που σημαίνει ότι οι παίκτες έχουν γίνει περισσότεροι. Κάποια επίσημη έρευνα και καταμέτρηση δεν έχει γίνει μέχρι στιγμής, αλλά μια ανοδική τάση του αριθμού των αιτημάτων που φτάνουν στο θεραπευτικό πρόγραμμα, υπάρχει. Βέβαια αυτό πιθανόν να μην σχετίζεται με προσπάθεια εξεύρεσης πόρων μέσω του τζόγου, αλλά με το γεγονός ότι όταν κάποιος είναι σε δυσκολία, ελέγχει και πιο δύσκολα τις παρορμήσεις του και εκδηλώνει εξαρτητική συμπεριφορά».

Ο Δημήτρης κατάλαβε. Πλέον δεν υπήρχε άλλη λύση. «Άρχισα πάλι να χάνω και φτάνει η Πέμπτη, 9 Ιανουαρίου του 2014. Εκεί έπαιξα τα τελευταίο μου λεφτά στον Ολυμπιακό και αφού πριν είχα παίξει κάτι… ψιλά, 400 ευρώ, σε αγώνα βόλεϊ Κορέας. Ο Ολυμπιακός χάνει. Εγώ τα χάνω όλα. Σπάω όλο το δωμάτιο, παλιότερα είχα σπάσει και δύο λάπτοπ. Σκέφτομαι "Ο Ολυμπιακός μου τα έδωσε, ο Ολυμπιακός μου τα πήρε, η ομάδα μου. Τίποτα δεν είναι τυχαίο". Αρχίζω να σκέφτομαι όσο τίποτε άλλο το πως να το κόψω οριστικά. Παίρνω τον κολλητό μου, με βρίσκει και του λέω ή τώρα η ποτέ. Πηγαίνω σπίτι, διαβάζω τα συμπτώματα. Όλα ταιριάζουν. Ψάχνω τα πάντα, βλέπω κατεστραμμένες οικογένειες, κατεστραμμένους και χρεωμένους ανθρώπους. Το παίρνω όλο και πιο πολύ απόφαση. Είμαι τυχερός στην ατυχία μου, αφού είμαι μόλις 23 χρονών και δεν έχω αφήσει χρέη. Μετά από δύο μέρες μαθαίνω ότι ο φίλος μου από μόνος του ρωτάει αν υπάρχει ΚΕΘΕΑ για τζόγο στα Γιάννενα. Τον ευχαριστώ, όπως και όλους όσους με στηρίζουν ακόμα και τώρα. Για αυτά που μου έλεγαν τόσο καιρό. Ευχαριστώ και την Χ., που μου έδωσε τόσες ευκαιρίες, γιατί τώρα καταλαβαίνω τι λάθη έκανα. Έκλεισα ραντεβού χωρίς δεύτερη σκέψη…»

Φυσικά, δεν έχει τελειώσει τίποτα. Συνεχίζει να δίνει τη δική του μάχη με τον εθισμό του. «Ακόμα δεν έχω καταφέρει τίποτα. Τα δύσκολα είναι μπροστά μου. Ελπίζω ότι δεν θα ξαναπαίξω ποτέ και σκέφτομαι ότι το στοίχημα δεν τελειώνει ποτέ, το πηγαίνω μέρα-μέρα και λέω σήμερα δεν θα παίξω. Πλέον έχω 4 ανθρώπους που ξέρουν τι είμαι, που με καταλαβαίνουν. Όλα αυτά που σας έχω πει είναι μόνο τα μισά… Πλέον αρχίζω να καταλαβαίνω τη ζωή και να λέω ότι χαράμισα 10 ολόκληρα χρόνια. Ο ειδικός μου είπε ότι είμαι ο μικρότερος που έχω πάει στα ΚΕΘΕΑ. Όσον αφορά το στόχο μου είναι να πηγαίνω κάθε βδομάδα και να λέω στους ανθρώπους αυτούς ότι δεν έπαιξα. Είμαι στην αρχή, θα δώσω το δικό μου αγώνα και ελπίζω να βγω νικητής. Για την ώρα το έχω πάρει απόφαση ότι πρέπει να φύγει από τη ζωή μου για πάντα. Ευχαριστώ και ζητώ συγγνώμη σε όλους τους δικούς μου ανθρώπους. Τώρα καταλαβαίνω τι έκανα. Αν και ξέρω ότι χίλιες συγγνώμες δεν φτάνουν…»

Όπως καταλήγει η Σωτηρία Μέμου, η βοήθεια που δίνεται από το πρόγραμμα είναι ουσιαστική: «Αυτό όμως που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι υπάρχει λύση και ότι η απεξάρτηση από τον τζόγο είναι σήμερα εφικτή. Μάλιστα, επειδή το φαινόμενο της εξαρτητικής συμπεριφοράς είναι πολυπαραγοντικό, με τον ίδιο τρόπο η θεραπευτική παρέμβαση γίνεται σε πολλά επίπεδα. Τόσο στο ίδιο το άτομο, όσο και στα συγγενικά πρόσωπα και τους "σημαντικούς άλλους". Επίσης,αν κριθεί αναγκαίο να χορηγηθεί υποβοηθητικά, για ορισμένο χρονικό διάστημα φαρμακευτική αγωγή, παρέχεται από το ίδιο το πρόγραμμα παράλληλη ψυχιατρική παρακολούθηση. Υπάρχει λύση από τον τζόγο. Είναι εφικτή, φτάνει να το θελήσει κανείς».