FYI.

This story is over 5 years old.

Stuff

Πώς Είναι να Έχεις Παραισθήσεις από τη Στέρηση Ύπνου;

Eξετάζουμε τα επιστημονικά δεδομένα που κρύβονται πίσω από την στέρηση ύπνου.
ER
Κείμενο Edward Richards

Tο θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.

Με τη γερουσία των Ηνωμένων Πολιτειών να απαγορεύει τις μεθόδους ανάκρισης που χρησιμοποιήθηκαν ευρέως μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου, αποφάσισα να ερευνήσω λίγο το θέμα της στέρησης ύπνου. Όπως αναφέρει ένα πρόσφατα αποχαρακτηρισμένο έγγραφο: «Τουλάχιστον 5 κρατούμενοι βίωσαν παραισθήσεις, κατά τη διάρκεια παρατεταμένης στέρησης ύπνου». Το παραπάνω, με έκανε να σκεφτώ πώς είναι να βιώνει κανείς τέτοιου είδους εφιάλτες ενώ είναι ξύπνιος και γιατί αυτό συμβαίνει, από επιστημονικής πλευράς. Για να μάθω περισσότερα, επικοινώνησα με τον Danny Eckert, καθηγητή του University of South Wales στην Αυστραλία. Ο Eckert ειδικεύεται στη νευροεπιστήμη και τη μελέτη του ύπνου. Όπως μου εξήγησε, χρειαζόμαστε τον ύπνο διότι τα αναπνεόντα κύτταρα απελευθερώνουν χημικές ουσίες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Υπάρχει μια συνεχιζόμενη συζήτηση σχετικά με το αν αυτές οι ουσίες προκαλούν κούραση στον οργανισμό, αλλά όλοι φαίνεται πως συμφωνούν στο οτι λειτουργεί μία από αυτές τις ουσίες, η αδενοσίνη. «Όταν ένα άτομο μένει ξύπνιο, η αδενοσίνη ξεκινά να μαζεύεται στον εγκέφαλο», εξηγεί ο καθηγητής Eckert. «Όσο περισσότερη μαζεύεται τόσο πιο πιθανό είναι, το άτομο, να βιώσει παραισθήσεις».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Αν θυμάστε κάποια πράγματα από τη λυκειακή βιολογία, τότε, ίσως να θυμάστε ότι η κυτταρική αναπνοή είναι η διαδικασία κατά την οποία η γλυκόζη μετατρέπεται σε τριφωσφορική αδενοσίνη (ATP), την οποία το σώμα μας χρησιμοποιεί σαν καύσιμο. Αυτό όμως που είναι πραγματικά ενδιαφέρον είναι το ότι η αδενοσίνη -η μοριακή «ραχοκοκαλιά» του ATP- ουσιαστικά μας κοιμίζει. Πειράματα σε ζώα έχουν δείξει πως, όταν αυτά δέχονται μια δόση ενέσιμης αδενοσίνης, χάνουν τις αισθήσεις τους σχεδόν αμέσως. Ενώ, διεγερτικές ουσίες όπως ο καφές, ουσιαστικά μπλοκάρουν τηλειτουργία της εν λόγω ουσίας.

Παρόλα αυτά, πολλοί επιστήμονες διαφωνούν σχετικά με το αν η αδενοσίνη μπορεί να δημιουργήσει παραισθήσεις. O Δρ. Sean P. A. Drummond, ένας νευροχειρουργός από το Monash University, επιμένει ότι πολλά εξαρτώνται από τη γενετική προδιάθεση του ατόμου: «Αν κάποιος είναι επιρρεπής στην ψύχωση, τότε, η στέρηση ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε μια όξυνση των ψυχωτικών επεισοδίων», δηλώνει χαρακτηριστικά. «Για όλους τους άλλους όμως, κάτι τέτοιο απλά δεν συμβαίνει».

Η Jess Vlaanderen, στην πέμπτη ημέρα του πειράματός της.

Η Jess Vlaanderen είναι μια Νεοζηλανδή, που έχει πειραματιστεί με την στέρηση ύπνου για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Το 2012, η Jess άρχισε να ερευνά τα διαυγή όνειρα και να παρακολουθεί πολλά βίντεο του Giz Edwards πάνω στο θέμα, στο κανάλι του στο YouTube. O Giz, στα βίντεό του, εξηγεί εκτενώς το σημείο όπου συναντιούνται η στέρηση ύπνου και οι παραισθήσεις, κάτι που ενέπνευσε την Jess, η οποία προσπάθησε να παραμείνει ξύπνια για σχεδόν 110 ώρες -περίπου τεσσερισήμισι μέρες- δημοσιεύοντας τα αποτελέσματα της εμπειρίας της στο YouTube.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Σύμφωνα με την Jess, το πείραμα έγινε κυρίως για να δοκιμάσει τις δυνάμεις της, καθώς και για να δει αν ήταν εφικτό να βιώσει κανείς παραισθήσεις χωρίς τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Ανακάλυψε πως ήταν. «Μερικά από αυτά που έβλεπα μπροστά μου, μου θύμιζαν αυτά που είχα δει όταν είχα πιει ayahuasca», δηλώνει. «Ένιωθα ότι έβλεπα μπροστά μου ένα περίπλοκο και πολύχρωμο σύμπαν, ενώ ήμουν ξύπνια. Ήταν φοβερά σουρεαλιστικό».

Η Jess είπε, επίσης, ότι βίωσε το focal seizure (εστιακή επιληπτική κρίση), κάτι που συνήθως συνδέεται με την επιληψία. Η εθνική βιβλιοθήκη των Ηνωμένων Πολιτειών αναφέρει συμπτώματα όπως «περιόδους που το άτομο απλά κοιτάει προς μια κατεύθυνση επί ώρα, κάτι που συνοδεύεται από επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως η ψηλάφηση των ενδυμάτων του ή το να ανοιγοκλείνει τα χείλη του». Ως συμπτώματα αναφέρονται επίσης και οι συσπάσεις των μυών και η απώλεια μνήμης, κάτι που επιβεβαιώνει και η Jess, η οποία παραδέχτηκε πως δεν θυμάται καθόλου την κρίση, αλλά πως ο φίλος της, της είπε πως «φαινόταν πως είχα "φύγει"». Ο φίλος μου, μου είπε πως κουνούσα το κεφάλι μου δεξιά κι αριστερά και του μιλούσα ταυτόχρονα. Μετά, δεν μπορούσα να σταματήσω να χαχανίζω».

Όταν της είπα να μου κάνει μια περίληψη της εμπειρίας της, μου είπε πως η ανάγκη για ύπνο ήταν τεράστια, αν και η οπτική εμπειρία ήταν ευχάριστη. «Το πιο εύκολο κομμάτι ήταν οι πρώτες 24 ώρες. Μετά γινόταν όλο και πιο δύσκολο. Ήταν λες και ήμουν μέσα σε ένα καρτούν. Οι άνθρωποι και τα αντικείμενα γύρω μου έγιναν πολύ κωμικά και είχα συνεχώς παραισθήσεις. Τα αυτοκίνητα επέπλεαν, οι σκιές κρέμονταν από τα δέντρα, με κυνηγούσαν ζόμπι στον δρόμο. Ένιωθα ότι μπορούσα να ελέγξω τα σύννεφα, καθώς εκείνα άλλαζαν σχήμα και μεταμορφώνονταν, ενώ όταν πήγα στο σούπερ-μάρκετ, ένιωθα πως τα αντικείμενα με ακολουθούσαν. Τα ράφια νόμιζα πως έγερναν και πως ήταν έτοιμα να πέσουν».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η Jess μου είπε ότι δεν φοβόταν τις μακροπρόθεσμες ζημιές, αν και γνώριζε τους κινδύνους. Ο καθηγητής Nicholas Antic, πρόεδρος του Australian Sleep Association, μου είπε πως η στέρηση ύπνου «μπορεί να είναι επικίνδυνη». Σύμφωνα με εκείνον, «ο ύπνος αποβάλει από τον εγκέφαλό μας όλες εκείνες τις ουσίες που δημιουργούνται εκεί, αλλά δεν μας χρειάζονται, μέσω του λεμφικού συστήματος και ότι όταν δεν γίνεται αυτή η διαδικασία, τότε διατρέχουμε κίνδυνο».

Αν και τα αποτελέσματα της στέρησης ύπνου είναι λίγο πολύ γνωστά σε όλους μας, εντούτοις, οι περισσότεροι από εμάς δεν τα θεωρούμε θανάσιμα. Ομως, τo 2014, ένας πιστός οπαδός του ποδοσφαίρου από την Κίνα πέθανε, έχοντας μείνει ξύπνιος για 48 συνεχόμενες ώρες ώστε να παρακολουθήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο. Η στέρηση ύπνου του προκάλεσε αιμάτωμα στον εγκέφαλο και αυτό με τη σειρά του, του προκάλεσε εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ο πρώτος άνθρωπος που κατέγραψε επιστημονικά μια θανάσιμη περίπτωση στέρησης ύπνου ήταν η Ρωσίδα φυσικός και επιστήμονας Marie de Manaceine. Το 1894, μελέτησε κουτάβια στα οποία δεν είχε επιτραπεί ο ύπνος και ανακάλυψε πως η στέρηση ύπνου μπορούσε να οδηγήσει στον θάνατο μέσα σε ελάχιστες ημέρες.

Παρά τα σοβαρά αρνητικά συμπτώματα, η Jess συνιστά την εμπειρία. Δηλώνει πως έμαθε πολλά για τον εαυτό της. «Πραγματικά δεν πίστευα πως το μυαλό μου μπορεί να μείνει ξύπνιο για 110 ώρες», δηλώνει χαρακτηριστικά. «Κάθε φορά που βίωνα μια παραίσθηση, ερχόμουν όλο και πιο κοντά στην πνευματική μου φύση. Αν έχεις δίπλα σου κάποιο φίλο, ο οποίος θα σε βοηθήσει αν τα πράγματα πάρουν τον λάθος δρόμο, τότε δεν θα έχεις πρόβλημα».

Τα πρόβλημα βέβαια είναι πως είναι τόσο μα τόσο δύσκολο να παραμείνεις ξύπνιος και πως τελικά υπάρχουν και πιο εύκολοι τρόποι για να την «ακούσεις».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.