Πιλότοι μάς Εξηγούν Γιατί δεν Πρέπει να μας Ανησυχούν οι Αναταράξεις στις Πτήσεις

Από τότε που εξαφανίστηκε η πτήση MH370, η πτήση της AirAsia συνετρίβη και ο Andreas Lubitz πήρε μαζί του στον θάνατο του επιβάτες της πτήσης 9525 της Germanwings στις Γαλλικές Άλπεις, έχω αρχίσει να πιστεύω – παρά τις λογικές και επιστημονικές αποδείξεις που μου αποδεικνύουν το αντίθετο – ότι τα αεροπλάνα δεν λειτουργούν. Την «βγάζουν» απλά με βάση την τύχη. Και από όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα αεροπλάνα, οι ατμοσφαιρικές αναταράξεις είναι το χειρότερο από αυτά. Υπάρχει μια συγκεκριμένη αίσθηση, εκείνη που σε κάνει να νιώθεις παντελώς αβοήθητος, που συνδέεται με ένα αεροπλάνο που κουνιέται και τρέμει, ειδικά όταν δεν έχεις ιδέα γιατί συμβαίνει αυτό. Έτσι, για να μπορέσω να ηρεμήσω λίγο στις επόμενες πτήσεις που θα έπαιρνα, είπα να ζητήσω από μερικούς πιλότους να μου εξηγήσουν τις ατμοσφαιρικές αναταράξεις.

«Οι ατμοσφαιρικές αναταράξεις δεν είναι κάτι που πρέπει να μας φοβίζει», λέει ο Keith Tonkin, ο οποίος είναι πρώην πιλότος της πολεμικής αεροπορίας και διευθυντής της εταιρίας consulting Aviation Projects. «Τα σύγχρονα αεροπλάνα είναι έτσι σχεδιασμένα έτσι ώστε να αντέχουν πολλές περισσότερες δυνάμεις από αυτές που μπορούν να δημιουργηθούν κατά την διάρκεια ατμοσφαιρικών αναταράξεων. Δεν γίνεται να διαλυθούν υπό τέτοιες συνθήκες». Προσθέτει δε, πως τα αεροπλάνα της πολεμικής αεροπορίας συχνά πυκνά πετάνε μέσα σε κυκλώνες, έτσι ώστε να πάρουν μετεωρολογικές μετρήσεις, πράγμα που αποδεικνύει τις πιέσεις που μπορούν να αντέξουν.

Πέρα από τα θέματα κατασκευής, θέλησα να μάθω αν οι ατμοσφαιρικές αναταράξεις μπορούν να ταρακουνήσουν τόσο ένα αεροπλάνο, ώστε να το ρίξουν. Θυμίζω στον Tonkin ότι τον Νοέμβριο του 2001, η πτήση 587 της American Airlines, συνετρίβη λίγο μετά την απογείωσή της από το αεροδρόμιο JFK της Νέας Υόρκης, οδηγώντας στον θάνατο τους 260 επιβάτες του αεροπλάνου, καθώς και πέντε άτομα τα οποία ήταν στο έδαφος. Ο λόγος; Απογειώθηκε ακριβώς πίσω από ένα άλλο αεροπλάνο και οι ατμοσφαιρικές αναταράξεις που δημιούργησε το προπορευόμενο αεροπλάνο, οδήγησαν στο ατύχημα.

Όπως όμως με διαβεβαιώνει ο Tonkin, το πρόβλημα της πτήσης 587 είναι πως απογειώθηκε πολύ γρήγορα. Όπως μου διευκρινίζει, το ανθρώπινο λάθος είναι συνήθως ο λόγος που γίνονται αεροπορικά ατυχήματα, ενώ οι μετεωρολογικές αναταράξεις, είναι περισσότερο ταλαιπωρία, και λιγότερο ουσιαστικός κίνδυνος. «Αποφεύγουμε τις ατμοσφαιρικές αναταράξεις επειδή αγχώνουν τους επιβάτες», μου λέει χαρακτηριστικά, «αλλά για εμάς τους πιλότους δεν αποτελεί πρόβλημα».

Οι ατμοσφαιρικές αναταράξεις χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: θερμικές, μηχανικές και αναταράξεις διάτμησης. Ουσιαστικά και οι τρεις είναι μικρότερης έκτασης εκδόσεις των δυνάμεων που μπορεί κανείς να δει να «εκφράζονται» στο τρεχούμενο νερό. Ο ζεστός αέρας ανεβαίνει, περίπου με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο το νερό ανεβαίνει από τον βυθό. Αυτές είναι οι λεγόμενες θερμικές αναταράξεις και τις βιώνουμε ως ένα τίναγμα – σαν να πέφτεις σε μια λακκούβα - καθώς το αεροπλάνο περνάει με 500 μίλια ανά ώρα από μια στήλη αέρα που ανεβαίνει προς τα επάνω.

Μετά υπάρχουν οι μηχανικές αναταράξεις, οι οποίες συμβαίνουν όταν φυσικά σώματα ή κτίσματα όπως ένα βουνό ή ένα κτίριο διαταράσσουν την ροή του αέρα, όπως ακριβώς μια πέτρα που πέφτει στο νερό, δημιουργεί κυματισμό σε ένα ρυάκι. Αυτού του τύπου οι αναταράξεις είναι επικίνδυνες, αλλά μπορούν εύκολα να προβλεφθούν, για αυτό και οι πιλότοι δεν πετούν ποτέ κοντά σε κτίσματα ή φυσικά σώματα σε χαμηλά ύψη.

Ο τελευταίος τύπος αναταράξεων είναι οι αναταράξεις διάτμησης, που ουσιαστικά περιγράφουν το σύνορο μεταξύ δύο «τμημάτων» αέρα που κινούνται με αντίθετη ροή. Αυτές είναι και οι πιο τρομακτικές και συχνά δεν μπορείς να προβλέψεις πόσο άσχημες θα είναι, όπως στην περίπτωση που ένας πιλότος μπαίνει και βγαίνει από ένα jet stream.

To jet stream είναι σαν μια λωρίδα αέρα. Για να μειώσουν την κατανάλωση καυσίμων, οι πιλότοι συχνά μπαίνουν και βγαίνουν από αυτές τις «λωρίδες» για να κερδίσουν λίγο παραπάνω tail wind. Αυτό το καμπανάκι που ηχεί για να δέσετε την ζώνη ασφαλείας σας; Αυτό είναι μια ένδειξη ότι ο πιλότος ετοιμάζεται να μπει ή να βγει από ένα jet stream. Σε αυτό το σημείο, ο πιλότος συνήθως ξέρει τι θα αντιμετωπίσει, καθώς θα υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με την εν λόγω «λωρίδα» από άλλα αεροπλάνα που έχουν περάσει από την περιοχή.

Οι ατμοσφαιρικές αναταράξεις καταγράφονται και μοιράζονται μεταξύ αεροπλάνων με βάση ένα βαθμολογικό σύστημα. Οι ελαφριές αναταράξεις προκαλούν κάποια κίνηση του αεροπλάνου και μπορούν να σας κουνήσουν λίγο τον δίσκο σας. Οι μεσαίου τύπου αναταράξεις είναι αυτές που αναγκάζουν τις αεροσυνοδούς να προσδεθούν. Οι ισχυρού τύπου αναταράξεις προκαλούν την εκτόξευση αντικειμένων που δεν έχουν ασφαλιστεί εντός του σκάφους, συμπεριλαμβανομένων και των επιβατών, αν και ένας πιλότος θα αντιμετωπίσει τέτοιου είδους αναταράξεις μια ή δύο φορές σε όλη του την καριέρα. Αυτές όμως οι αναταράξεις είναι πραγματικά τρομακτικές. Αν ένα αεροσκάφος εμπλακεί σε αυτές μπορεί να εκτιναχτεί 30 μέτρα προς τα επάνω ή προς τα κάτω μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, κάτι που έχει οδηγήσει μέχρι και στον θάνατο επιβατών οι οποίοι δεν φορούσαν την ζώνη ασφαλείας. Όπως σημειώνει και το Federal Aviation Administration των Ηνωμένων Πολιτειών: «Από το 1980 έως το 2008, οι Αμερικάνικες αεροπορικές εταιρίες έχουν υποστεί 234 ατυχήματα ατμοσφαιρικών αναταράξεων, που έχουν οδηγήσει σε 298 σοβαρούς τραυματισμούς και τρεις θανάτους».

Ο Ron Bartsch είναι ο διευθυντής της AvLaw Consulting και ο πρώην υπεύθυνος ασφαλείας της Quantas. Λέει πως οι ισχυρές ατμοσφαιρικές αναταράξεις είναι εξαιρετικά σπάνιες, αν και ήταν αρκετά άτυχος ώστε να βιώσει ένα περιστατικό με αυτές. «Θυμάμαι μια φορά που πετούσα με ένα διθέσιο, στο Sydney, πάνω από τα Blue Mountains», μου λέει. «Υπήρχαν θύελλες στην περιοχή και μηχανικές αναταράξεις πάνω από τα βουνά, ενώ εγώ πετούσα σχετικά χαμηλά, κοντά στα 3000 μέτρα». Περιγράφει το πώς χτύπησε ξαφνικά ένα τείχος αέρα που τον εκτόξευσε προς τα επάνω, εκεί που υπήρχε πολύ λιγότερο οξυγόνο.

«Φοβήθηκα ότι θα έχανα τις αισθήσεις μου. Είχα την μύτη του σκάφους να κοιτάει προς τα κάτω σε όλη την διάρκεια, αλλά έστω κι έτσι πήδηξα από τα 3000 μέτρα στα 3600. Κάτι τέτοιες στιγμές πραγματικά τα αξίζεις τα λεφτά του πιλότου».

Αυτό είναι ένα παράδειγμα που κάνει αντιληπτό το γιατί οι πιλότοι των επιβατικών αεροπλάνων φροντίζουν να αποφεύγουν τις ατμοσφαιρικές αναταράξεις. Ένα επιβατικό αεροπλάνο δεν θα πλησίαζε ποτέ ένα βουνό σε ύψος 3000 μέτρων και θα επέλεγε πάντα να αποφύγει θύελλες, από το να περάσει από μέσα τους. Αυτό δεν γίνεται επειδή ένα αεροπλάνο δεν θα μπορούσε να το αντέξει, αλλά επειδή ο επιβάτης δεν θα ήξερε τι συνέβαινε. Τόσο για τον Keith όσο και για τον Ron, το να πέφτεις σε αναταράξεις είναι περίπου σαν να πέφτεις σε λακκούβα. Εστιάζει την προσοχή στον οδηγό, αλλά συνήθως δεν δημιουργεί σοβαρά προβλήματα.

«Φάνηκε ότι έπεσαν πολλά αεροπλάνα πέρυσι», λέει ο Ron Bartsch, εστιάζοντας στο βασικό μου θέμα με τα αεροπλάνα. «Αλλά αυτό είναι περισσότερο θέμα αντίληψης και λιγότερο πραγματικότητας. Το 2013 ήταν από τις ασφαλέστερες χρονιές που έχουν καταγραφεί, ενώ και το 2014 ήταν εξίσου καλή χρονιά». Επισημαίνει επίσης πως οι περσινές συντριβές αεροσκαφών ήταν πρωτοφανείς, αλλά πως καμία δεν οφείλεται σε ατμοσφαιρικές αναταράξεις. Έπειτα μου λέει να κοιτάξω κάποια στοιχεία.

Το 2014 πέταξαν τρία δισεκατομμύρια άτομα. Από αυτά, σκοτώθηκαν τα 692. Με τέτοια νούμερα, είναι πιο πιθανό να κερδίσεις το τζόκερ, πάρα να πεθάνεις σε αεροπορικό δυστύχημα.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.