To Video Game που Αναζητεί τον Θεό

Ποιο είναι το ψυχολογικό κόστος του να κινείσαι σε έναν κόσμο που γνωρίζεις ότι είναι εντελώς ψεύτικος, εντελώς κατασκευασμένος; Κάποτε ήταν ένα θέμα ανάλυσης σε βιβλία, κάτι που αναρωτιόσουν στις μεθυσμένες σου συζητήσεις αργά το βράδυ. Πλέον το ζήτημα φαίνεται ακόμα πιο σημαντικό σε μια εποχή που πλημμυρίζει από εικονική πραγματικότητα και πανέμορφα 3D γραφικά, μια εποχή την οποία ζούμε τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο μέσα από το διαδίκτυο.

Είναι επίσης ένα θέμα που προβληματίζει αυτούς που θέλουν να φτιάξουν εξωγήινες κατοικίες και αποικίες, όπως για παράδειγμα οι ιδρυτές του προγράμματος Mars One, για το οποίο πρόσφατα διαβάσαμε. Μια έκθεση της NASA από το 1976 αναλύει το ρίσκο της διάδοσης του «συνδρόμου σολιψισμού» ανάμεσα στους κοσμοναύτες, μια πνευματική κατάσταση όπου «το άτομο αισθάνεται ότι όλα είναι ένα όνειρο και ότι τίποτα δεν είναι αληθινό». Αναφέρει ως παράδειγμα την απομακρυσμένη πόλη Lund της Σουηδίας, όπου οι μέρες διαρκούν μόλις έξι ώρες τον χειμώνα και οι κάτοικοι περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους λουσμένοι από τεχνητό φως. «Οι δρόμοι μοιάζουν σαν σκηνές θεάτρου, πλήρως αποκομμένοι ο ένας από τον άλλον. Δεν υπάρχει συνεκτικότητα ή βάθος στο σύμπαν και έτσι αποκτά μια μη πραγματική υφή, λες και όλος ο κόσμος είναι δημιούργημα της φαντασίας». Οι άνθρωποι που κατοικούν σε πλήρως κατασκευασμένες και ελεγχόμενες εγκαταστάσεις είναι αυτοί που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο λέει η έκθεση, γιατί «δεν υπάρχει τίποτα πέρα από την θεατρική σκηνή και τον έλεγχο του ατόμου».

Το first-person puzzle game της Deco Digital με τίτλο Pneuma: Breath of Life, είναι αυτό ακριβώς το σύνδρομο, τραβηγμένο στα λογικά του άκρα: ότι δηλαδή αν έχουμε την πεποίθηση πως το σύμπαν είναι ό,τι ακριβώς μπορούμε να αντιληφθούμε και η αντίληψη είναι μια λειτουργία του νου, τότε συμπεραίνουμε ότι είμαστε θεοί, δημιουργώντας το σύμπαν καθώς το βιώνουμε. Καθώς το παιχνίδι ξεκινάει, ο βασικός χαρακτήρας ξυπνάει και συνειδητοποιεί ότι είναι μόνος σε έναν σιωπηλό και λαμπρό κόσμο και συμπεραίνει πως είναι το κέντρο και ο δημιουργός αυτού του κόσμου.

Καθώς τον οδηγείς μέσα από δωμάτια με puzzles τα οποία είναι «ντυμένα» με μάρμαρο και χρυσό, ο Pneuma μιλάει συνεχώς για την φύση της πραγματικότητας που έχει υποθετικά δημιουργήσει, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι το έδαφος έχει την ευγένεια να απομακρύνεται από εκείνον όταν αυτός πηδάει. Η πεποίθηση του σχετικά με την θεϊκή του φύση, ενισχύεται από τα βασικά στοιχεία του παιχνιδιού: κάποια αντικείμενα, όπως οι πόρτες ή οι γέφυρες, αλλάζουν ή μετακινούνται ανάλογα με το αν γίνονται αντιληπτά ή όχι.

«Αν είσαι σολιψιστής ή ναρκισσιστής, ξέρεις ότι είσαι μόνος σου στον κόσμο και ότι είσαι το μόνο πραγματικό πράγμα μέσα σε αυτό, άρα θεωρείς τον εαυτό σου θεό», εξηγεί ο David Jones, ένας από τους δημιουργούς του παιχνιδιού. «Είναι λοιπόν μια υπερβολή αυτού. Τι θα γινόταν αν ήσουν για πολλά χρόνια ολομόναχος; Θα άρχιζες να πιστεύεις ότι είσαι θεός. Και το βλέπεις να συμβαίνει στους αστροναύτες αυτό, όταν πηγαίνουν στο διάστημα συχνά έχουν περιόδους ή στιγμές που χάνουν την επαφή τους με την πραγματικότητα. Ουσιαστικά, χωρίς την ανθρώπινη επαφή ξεγελιέσαι πλήρως».

Οι παίκτες φυσικά, ξέρουν ότι ο Pneuma δεν είναι ο δημιουργός του κόσμου του, κάτι το οποίο είναι χιουμοριστικό και ταυτόχρονα δηκτικό. «Η σκέψη που είχαμε, είναι πως δεν είναι τρελός», συνεχίζει ο Jones. «o Pneuma δεν είναι τρελός σε αυτήν την ιστορία, γιατί οι εξηγήσεις του και οι σκέψεις του είναι απόλυτα λογικές. Δεν υπάρχουν άλλοι χαρακτήρες σε αυτό το παιχνίδι, έχουμε μόνο τον Pneuma, οπότε το να υποθέτει ότι είναι θεός, ότι δημιουργεί αυτόν τον κόσμο, είναι ένα αρκετά λογικό συμπέρασμα».

«Αλλά όπως βλέπεις το παιχνίδι ως παίκτης, είναι πασιφανές ότι δεν είναι θεός. Οπότε το όλο πράγμα αποκτά έναν αρκετά κωμικό χαρακτήρα για σένα, αλλά στην ουσία του δεν είναι εσκεμμένο αυτό, δεν είναι κωμικό. Είναι ένα από τα δύσκολα πράγματα όσο έχει να κάνει με την κωμικότητα του παιχνιδιού, ότι ουσιαστικά γελάς με κάποιον, ότι ουσιαστικά το αν θα γελάσεις εξαρτιέται από το τι είδους άνθρωπος είσαι».

Ως ένα ελεγχόμενο τεστ σχετικά με το πόσο μπορεί να είναι τρομακτικό ή πόσο μπορεί να σε τρελάνει η πιθανότητα ενός κεντρικά ελεγχόμενου περιβάλλοντος, το Breath of Life είναι συναρπαστικό. Αυτό όμως που το κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρον, είναι το πόσο σχετίζεται ή δεν σχετίζεται με την Χριστιανική πίστη του Jones. Τονίζει ότι το Pneuma δεν είναι κάποιου είδους ευαγγελική προπαγάνδα, ότι δεν αφορά κάποια συγκεκριμένη θρησκεία. Εντούτοις, υπάρχουν κάποιες αναφορές στην έννοια της Χριστιανικής σκέψης. «Σίγουρα δεν θέλαμε να παρουσιαστούμε σαν εκείνες τις Χριστιανικές ροκ μπάντες. Είμαι ο μόνος θρησκευόμενος στο γραφείο, οπότε δεν θα ήταν ανειλικρινές, θα ήταν μια προσβολή αν θέλεις, το να τονίσουμε τόσο κάποιο τέτοιο στοιχείο».

Βέβαια, έστω και αν δεν είναι ένα παιχνίδι με βάση του κάποια θρησκεία, μπορεί κάλλιστα να πει κάποιος ότι έχει ως βάση του την θρησκευτική προσπάθεια, τον θρησκευτικό αγώνα. Οι παραλογισμοί του πρωταγωνιστή δίνουν έναυσμα στον παίκτη να ψάξει μια πιο αξιόπιστη πηγή για την φύση της ύπαρξης, μια θεότητα δηλαδή που μπορεί να εγγυηθεί την υποκειμενική πραγματικότητα όλων εκείνων των στοιχείων που γίνονται αντιληπτά.

Στο πλαίσιο του παιχνιδιού, το πλησιέστερο πράγμα που υπάρχει σε θεότητα είναι ο δημιουργός/σχεδιαστή του κόσμου. Στο Breath of Life, η σχέση του δημιουργού, του παίκτη και του Pneuma, φορτίζεται όλο και περισσότερο στην πορεία του παιχνιδιού. Ενώ αρχικά είναι απόλυτα πεπεισμένος για την φύση του, o Pneuma στην συνέχεια αγχώνεται σχετικά με την ανικανότητα του κόσμου γύρω του να δρα όπως επιθυμεί ο ίδιος, ανακαλύπτοντας ας πούμε ότι οι πόρτες πλέον δεν ανοίγουν με ένα του βλέμμα.

Οι παίκτες εντωμεταξύ μπορεί να έχουν αμφιβολίες για τις προθέσεις του σχεδιαστή/δημιουργού. Αν και όμορφος, ο κόσμος μέσα στον οποίο κινείσαι έχει διάφορες ανησυχητικές «πινελιές», όπως βιβλία ή άλλα αντικείμενα που υπονοούν, αλλά δεν αποδεικνύουν την ύπαρξη άλλων ζωντανών πλασμάτων.

«Αυτή η σχέση μεταξύ των τριών στοιχείων, αποτέλεσε την έμπνευση για την μορφοποίηση της ιστορίας. Ο παίκτης θεωρεί πως επικοινωνεί και ελέγχει τον Pneuma, χωρίς ενδεχομένως να συνειδητοποίει πως υπάρχει και ένας σχεδιαστής που τους ελέγχει».

Υπό αυτήν την άποψη το Breath of Life ακολουθεί τα βήματα των τίτλων BioShock, όλοι εκ των οποίων χτίζουν την ιστορία μέχρι το σημείο της αποκάλυψης πως ούτε ο κόσμος στον οποίο βρίσκεσαι ούτε οι δημιουργοί του είναι αξιόπιστοι, ότι δηλαδή το κακό σου δεν το θέλουν μόνο κάποιοι χαρακτήρες, αλλά οι ίδιοι οι δημιουργοί τους.

Αυτή η απόλυτη έλλειψη εμπιστοσύνης στο οτιδήποτε, είναι ανάλογη με την αβεβαιότητα που οδηγεί πολύ κόσμο προς την θρησκεία και τον όποιο θεό, κάτι που ίσως εξηγεί το γιατί ο Jones θεωρεί ότι ο BioShock Infinite του 2013 είναι ένα από τα λίγα καλά «θρησκευτικά» παιχνίδια που υπάρχουν στην αγορά. Όχι επειδή εξυμνεί κάποιο συγκεκριμένο σύστημα πίστης και αξιών, αλλά επειδή παρέχει έναν χώρο που μπορείς να σκεφτείς για την έννοια της πίστης, όχι απλά ως κομμάτι του σεναρίου αλλά με βάση την δομή και την λειτουργία του παιχνιδιού. «Νομίζω ότι τα video games έχουν αρχίσει πλέον να καταπιάνονται με μεγαλύτερα θέματα και να τα αντιμετωπίζουν με έναν πιο ώριμο τρόπο», λέει ο Jones. «Πιστεύω πως υπάρχει πολύ ελπίδα».

Το Pneuma κυκλοφορεί για PC και Xbox One στις 27 Φεβρουαρίου.