Η Συγγραφέας Σάλα Σιμούκα Μιλάει στο VICE για την Τριλογία της Χιονάτης

Φωτογραφίες: Παναγιώτης Μαΐδης Η Φινλανδία, που μέχρι τώρα ήταν σχετικά απούσα από τη σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία, η οποία έχει σημειώσει μεγάλες επιτυχίες διεθνώς, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την τριλογία του Στιγκ Λάρσον και, πιο πρόσφατα, τα θρίλερ του νορβηγού συγγραφέα JoNesbο. Μόλις δύο χρόνια αφότου η συγγραφέας Σάλα Σίμουκα ξεκίνησε την τριλογία αστυνομικών θρίλερ για νεανικό κοινό, με πρωταγωνίστρια μια βασανισμένη, πεισματάρα δεκαεφτάχρονη, τη Χιονάτη, τα δικαιώματα της σειράς έχουν ήδη πουληθεί σε 47 χώρες.

Συνάντησα την Σάλα Σίμουκα, η οποία επισκέφτηκε την Αθήνα, για να παρουσιάσει την Τριλογία της Χιονάτης, μια σειρά αστυνομικών θρίλερ και αποτελεί παγκόσμιο εκδοτικό φαινόμενο. Τα δύο βιβλία της Τριλογίας που έχουν μέχρι στιγμής κυκλοφορήσει στην Ελλάδα (από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο) είναι τα: Κόκκινη σαν το αίμα, Λευκή σαν το χιόνι, ενώ την άνοιξη του 2015 θα κυκλοφορήσει το τρίτο με τίτλο Μαύρη σαν τον έβενο. Βασισμένη στα παραμύθια, η συγγραφέας φτιάχνει ιστορίες που εγείρουν ηθικά ζητήματα χωρίς να καταφεύγει σε ευκολίες. Στα βιβλία της θίγονται σημαντικά θέματα που αφορούν είτε το άτομο, όπως η τόλμη του να είσαι ο εαυτός σου, είτε την κοινωνία, όπως η πίεση και το βάρος της επιτυχίας, η δύναμη, η ελευθερία της επιλογής.

Γεννημένη μόλις το 1981, η συγγραφέας και μεταφράστρια από το Τάμπερε της Φινλανδίας, μίλησε στο VICE για την τριλογία της Χιονάτης, τα παραμύθια και τα ταξίδια της.

VICE: Πες μας αρχικά, πώς είναι να πηγαίνεις από χώρα σε χώρα και να βλέπεις το βιβλίο σου τυπωμένο σε διαφορετικές γλώσσες;
Σάλα Σιμούκα: Είναι τρομερά όμορφο συναίσθημα να βλέπεις το βιβλίο σου τυπωμένο, ακόμα και αν δεν γνωρίζεις τη γλώσσα. Αυτομάτως μετατρέπεται σε κάτι το απτό.

Κρατάς αρχείο;
Ναι, για την ακρίβεια παίρνω κάμποσα μαζί μου… Το σπίτι μου πνίγεται από βιβλία.

«Από εδώ η βιβλιοθήκη με τα δικά μου βιβλία, από εδώ η βιβλιοθήκη με βιβλία άλλων…»
(Γέλια) Ναι, κάπως έτσι είναι. Έχω πάει ήδη σε 9 από τις 47 χώρες που έχει μεταφραστεί το βιβλίο μου, οπότε καταλαβαίνεις τι γίνεται.

Θα πας και στις υπόλοιπες 38;
Φαντάζομαι πως όχι σε όλες (γέλια). Αλλά, το εκτιμώ πολύ όταν πάω κάπου, καθώς είναι δύσκολο και κοστίζει για τον εκάστοτε οίκο. Από όλες αυτές τις χώρες όμως που έχω επισκεφτεί, είναι φανταστικό να βλέπεις τις διαφορές μεταξύ τους – δε θα μπορούσα να ξεχωρίσω κάποια.

Σίγουρα, αλλά από όλες τις χώρες που έχεις πάει ή ακόμα και τις χώρες που σε ενημέρωσαν ότι θα μεταφραστει το έργο σου, υπάρχει κάποια που σου έκανε εντύπωση σε σχέση με τις πολιτιστικές διαφορές.
Δεν έχω πάει προς το παρόν κάπου να έχει τόσο μεγάλη απόκλιση από την Φινλανδία. Θα με ενδιέφερε σίγουρα όμως να επισκεφτώ κάποια Ασιατική χώρα και να δω πως θα με αντιμετώπιζαν οι αναγνώστες μου, γιατί προς το παρόν έχω ταξιδέψει την Ευρώπη και την Αμερική, οπότε θαρρώ πως αυτό θα συμπλήρωνε το «ταξίδι» της τριλογίας. Από τις πιο ενδιαφέρουσες όμως στιγμές, ήταν ένα πάρτυ που έκαναν προς τιμήν μου στην Ολλανδία, το οποίο είχε θεματικό ντύσιμο και είχαν έρθει όλοι ντυμένοι χαρακτήρες από παραμύθια. Συγκινήθηκα όταν είδα την προσπάθεια που κατέβαλε ο καθένας για να είναι εκεί - ειδικά μία κοπέλα που είχε ντυθεί πιο φαντασμαγορικά από όσο μπορούσα να φανταστώ έναν άνθρωπο.

Η τριλογία της Χιονάτης έχει προφανώς αναφορές στο παραμύθι. Αυτό είναι κάτι που το μετέφερες στα γραπτά από παιδικές εμπειρίες;
Η αλήθεια είναι πως η τριλογία χτίστηκε πολύ περίεργα. Η ιδέα μου ήρθε μαζί με τους τίτλους. Πριν περίπου τρία χρόνια, είχα βρεθεί στην Φρανκφούρτη για διακοπές και μέσα σε ένα βιβλιοπωλείο καθώς κοίταγα τα εξώφυλλα διαφόρων αστυνομικών μυθιστορημάτων, σκέφτηκα ότι θα είχε ενδιαφέρον να δοκιμάσω να γράψω και εγώ ένα. Μετά σκέφτηκα ότι το «Κόκκινη σαν το αίμα!» είναι ωραίος τίτλος! Οπότε αυτομάτως το μυαλό μου πήγε στο «Λευκή σαν το χιόνι» και «Μαύρη σαν τον έβενο». Έτσι κατέληξα με τρεις τίτλους που οδήγησαν στην τριλογία.

Επειδή όμως η υποβόσκουσα ιδέα ήταν από το παραμύθι της Χιονάτης, ήξερα ότι θα έπρεπε να βάλω κάποια στοιχεία αυτού μέσα στο μυθιστόρημα μου. Δεν ήθελα όμως ούτε να διασκευάσω το παραμύθι, ούτε να κάνω μία μοντέρνα εξιστόριση αυτού, απλά να πάρω στοιχεία του.

Αλλά σίγουρα υπάρχει συμβολισμός πίσω από αίμα, το χιόνι και τον έβενο.
Ήταν όλο πολύ υποσυνείδητο. Τα χρώματα όμως ήταν συνειδητή επιλογή και συνδέονται μεταξύ τους. Το πρώτο βιβλίο είναι για χειμώνα, και άρα αντιπροσωπεύει τον πάγο και το κρύο. Το δεύτερο επειδη είναι για καλοκαίρι, είναι σαφώς πιο ζεστό και έτσι οδηγήθηκα στη φωτιά. Στο τρίτο δεν υπάρχει η ιδέα του αέρα, είναι κάτι απόλυτα στερεό.

Οι αρχικές εκδοχές των παραμυθιών είχαν ακραία βίαιες λεπτομέρειες και δεν ήταν τόσο «γλυκά» όσο θέλουμε να τα μεταφέρουμε ή να τα έχουμε στο μυαλό μας, αυτό εννοείς;
Μα ναι, τα κλασικά παραμύθια είναι οι εξιστορήσεις εγκλημάτων της εποχής τους. Η νεανική λογοτεχνία που ωθούσε το μυαλό του αναγνώστη προς την ενηλικίωση, αν θέλεις. Γιατί η βάση των ερωτημάτων που θέτουν ήταν ίδια με τώρα. Το να μεγαλώνεις, να βρίσκεις τη θέση σου στην κοινωνία, να ανακαλύπτεις τις δυνάμεις σου και τις αδυναμίες σου, το μίσος, την λύπη και φυσικά, την έννοια της αγάπης. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, τα κλασικά παραμύθια δεν είναι για πολύ νεαρές ηλικίες, και αυτό ήταν κάτι που ήθελα να χρησιμοποιήσω στην τριλογία.

Πως σου φαίνεται το ότι ενώ οι αρχικές εκδοχές των παραμυθιών ήταν τόσο παραστατικές και βίαιες, μετά έγιναν πιο μαλθακές και χαριτωμένες;
Ναι, από ένα σημείο και μετά μας έμειναν στο μυαλό οι Disney εκδοχές αυτών των παραμυθιών και είναι και αυτές που είναι πιο δημοφιλείς, ενώ τα παραμύθια είναι στην ουσία πολύ σκοτεινές ιστορίες. Εγώ προσωπικά ελπίζω ότι ένα παιδί που βρίσκει ενδιαφέρον σε αυτές τις ιστορίες, θα ασχοληθεί αργότερα με το να εξερευνήσει πως άρχισαν και τι πραγματικά σημαίνουν. Εγώ ακόμα θυμάμαι πόσο ανατρίχιασα όταν πρωτοδιάβασα την «Ωραία Κοιμωμένη»….

Μα ναι, κατά βάση αν υποθέσουμε ότι ήταν μία κοπέλα που κοιμόταν και ξαφνικά ήρθε κάποιος και τη φιλάει, αγγίζει ή οτιδήποτε παρά τη θέλησή της, η κίνηση αυτή είναι σχεδόν βιασμός…
Ακριβώς! Μα στην αρχική ιστορία η Κοιμωμένη έμεινε έγκυος και γέννησε δίδυμα. Τα οποία τα γέννησε ενώ ήταν ακόμα σε κατάσταση ύπνου – που είναι από μόνο του περίεργο. Η Κοιμωμένη ξύπνησε όταν το ένα από τα δίδυμα βύζαινε το στήθος της και το άλλο βύζαινε το δάχτυλό της το οποίο και περιείχε δηλητήριο… Δηλαδή ξυπνάει και σκέφτεται «Μα καλά τι έγινε; Κοιμόμουν, μετά γέννησα. Πώς έγινε αυτό; Τι κάνω τώρα με τα δίδυμα; Ποια είμαι και που πάω;».

Η δική σου Χιονάτη πώς δημιουργήθηκε;
Δεν δημιουργήθηκε και νομίζω αυτό είναι το περίεργο. Ήταν σαν να προυπήρχε και απλά εμφανίστηκε μπροστά μου στο δρόμο και μου συστήθηκε «Γεια, τι κάνεις; Είμαι η Χιονάτη Άντερσον και μαζί θα γράψουμε τρία βιβλία.» Ήταν σαν να γνώριζα ήδη τι της αρέσει, πως ντύνεται και πως πίνει τον καφέ της, χωρίς να είναι βασισμένη σε κάποιον άνθρωπο γνωστό μου και χωρίς φυσικά να είναι απτό πρόσωπο καθώς είναι αποκύημα της φαντασίας μου. Είναι από τους καλύτερους χαρακτήρες που έχω δημιουργήσει, την εμπιστεύομαι πλέον.

Το γεγονός ότι την αισθανόσουν σαν χαρακτήρα κοντινό χωρίς όμως να έχει βασιστεί κάπου δε σε έκανε να σκεφτείς μήπως είναι το alter ego σου;
Φυσικά υπάρχουν κομμάτια δικά μου μέσα στα βιβλία και σε αυτήν, αλλά όλα τα βιβλία μου είναι κομμάτια μου, γιατί γράφω προσπαθώντας να δω τον κόσμο μέσα από τα μάτια τους και βιώνοντας τις πραγματικότητές τους. Αυτό είναι το ενδιαφέρον με τη διαδικασία συγγραφής αυτών των βιβλίων, ότι παρά την χρονική απόσταση μεταξύ τους δεν αισθάνθηκα ότι χάνομαι κ απομακρύνομαι από την επαφή μου με τον χαρακτήρα. Όπως προείπα, στάθηκα πολύ τυχερή επειδή είχα έναν τόσο σταθερό βασικό χαρακτήρα όπως η Χιονάτη.

Σαν συγγραφέας, αλλά κυρίως επειδή είσαι και μεταφράστρια διαισθάνεσαι όταν γράφεις κάτι και δεν κάθεται καλά;
Η αλήθεια είναι πως η κατάσταση ενός συγγραφέα είναι διπολική, έτσι είμαι και εγώ. Μπορεί τη μία στιγμή να γράφω κάτι και να λέω «ΟΚ. Αυτό είναι τελείο! Είμαι η καλύτερη! Μπλα μπλα..» και λίγη ώρα μετά να σκέφτομαι γιατί το κάνω αυτό, όλα είναι χάλια, είναι για πέταμα, δεν έχει νόημα και με βρίσκω να χάνομαι μέσα σε αυτό. Καμμιά φορά πρέπει να ξεφεύγεις από μία extreme περίοδο γραφής και να απομακρυνθείς από το γραπτό, ώστε να μπορέσεις να βρεις τα λάθη σου και τις αδυναμίες σου. Είμαι όμως και πολύ ευγνώμων προς την εκδότριά μου καθώς είναι πάντα το τρίτο και τέταρτο και εκατοστό μάτι μου, και η κριτική της είναι πάντα εποικοδομητική.

Ποια πιστεύεις ότι είναι η βάση ενός καλού χαρακτήρα για βιβλίο;
Θα πρέπει να είναι πολύπλευρος και να έχεις υπολογίσει σε ένα βαθμό ακριβώς το πως θα αντιδρούσε σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Κανείς από εμάς δεν είναι μόνο ένα πράγμα όλη την ώρα. Οι άνθρωποι έχουμε ανασφάλειες, αδυναμίες, φόβους και το κυριότερο απ' όλα είναι ότι δεν μας διακατέχει πάντα η λογική στην συμπεριφορά μας.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.