Ένα Βράδυ με τους Παγιδευμένους Ανθρώπους που δεν Ακούει Κανείς

Eίναι επτάμιση το απόγευμα. Περπατώ στην Λεωφόρο Βασιλίσσης Αμαλίας. Στο πεζοδρόμιο, απέναντι από τη Βουλή, διακρίνω τρία μακρόστενα, λευκά πανό, με κόκκινα γράμματα και αρκετούς ανθρώπους συγκεντρωμένους. Κάποιοι στέκονται όρθιοι, άλλοι είναι καθισμένοι στο πεζοδρόμιο και συνομιλούν. Ανάμεσά τους υπάρχουν γυναίκες, άνδρες και παιδιά όλων των ηλικιών. Όλοι φαίνονται να περιμένουν κάτι στωικά. Γιατί;

Τους πλησιάζω. Ένας άνδρας, μελαχρινός, με μύτη σκαμμένη από τις ουλές, κρατά στα χέρια μια ντουντούκα. «Τι ψάχνεις;», με ρωτά. «Θέλω να μάθω για ποιο λόγο είστε εδώ;» απαντώ. Μου δείχνει το πανό που γράφει «Ζητάμε από την ελληνική κυβέρνηση να βρει λύση για τους Σύρους πρόσφυγες τώρα». Ο Abdoul μου εξηγεί ότι βρίσκεται στην Ελλάδα αρκετά χρόνια κι ότι διοργάνωσε αυτό το κάλεσμα μαζί με άλλους 5 Σύρους μέσω του Facebook, προκειμένου να βοηθήσουν τους συμπατριώτες τους να βγουν από το αδιέξοδο στο οποίο είναι εγκλωβισμένοι. «Είμαστε Σύροι, άστεγοι πρόσφυγες πολέμου και αλληλέγγυοι. Απαιτούμε στέγη και τροφή».

«Ζητάτε πολιτικό άσυλο;», ρωτώ. «Μερικοί ναι, άλλοι θέλουμε να φύγουμε από την Ελλάδα, αλλά νόμιμα. Όμως, δυστυχώς είμαστε παγιδευμένοι εδώ για μεγάλα χρονικά διαστήματα, χωρίς να μπορούμε να κάνουμε βήμα ούτε μπροστά, ούτε πίσω. Πολλοί λένε ότι είμαστε παράνομοι, επειδή ακολουθήσαμε παράτυπες οδούς για να φτάσουμε εδώ. Είμαστε πρόσφυγες πολέμου όμως. Κανένας πρόσφυγας δεν μπορεί να θεωρείται παράνομος».

Τα τελευταία τρία χρόνια, ο πόλεμος ανάγκασε χιλιάδες Σύρους να αναζητήσουν καταφύγιο στην Ελλάδα, μακριά από τη βία, καθώς η κατάσταση στη χώρα τους, όπως μου εξηγεί ο Abdoul έχει οδηγήσει τους περισσότερους στην εξαθλίωση. «Χάσαμε τα πάντα στον πόλεμο. Πολλά σπίτια ισοπεδώθηκαν από τους βομβαρδισμούς και οι οικογένειες που έμειναν πίσω, εκτός από τα ερείπια, έχουν να αντιμετωπίσουν και την έλλειψη τροφής. Στις περισσότερες περιοχές δεν υπάρχει ρεύμα, γι' αυτό, αν ρωτήσεις κάποιον που βρίσκεται σήμερα εδώ, τι κάνει η οικογένειά του εκεί, μάλλον θα σου πει ότι δεν ξέρει, διότι δεν υπάρχει τρόπος επικοινωνίας. Οι περισσότεροι δεν έχουν ούτε τηλέφωνο ούτε ίντερνετ».

«Και τι γίνεται όταν φτάσετε εδώ;» τον ρωτώ. «Οι περισσότεροι παίρνουν ένα χαρτί που τους επιτρέπει τη διαμονή για 6 μήνες. Όμως είναι εγκαταλελειμμένοι στην τύχη τους. Δεν μπορούν να φάνε με αυτό το χαρτί, δεν μπορούν να δουλέψουν, δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη, σε φάρμακα, απλώς κυκλοφορούν στα στενά και στους δρόμους της πόλης άσκοπα, χωρίς προορισμό, χωρίς καμμία δυνατότητα, χωρίς κανένα απολύτως οικονομικό ή κοινωνικό δικαίωμα. Στο τέλος η ανάγκη θα μας οδηγήσει στην ανομία», επισημαίνει ο Abdoul και συνεχίζει: «Χάνουμε την αξιοπρέπειά μας. Θέλουμε μία λύση. Και γι' αυτό και βρισκόμαστε εδώ σήμερα. Και θα περιμένουμε όσο χρειαστεί».

Λίγο αργότερα γνωρίζω τον Motez, έναν 26χρονο άνδρα, ο οποίος έφυγε από την Συρία φοβούμενος για την ζωή του και ο οποίος βρίσκεται στην Ελλάδα εδώ και ενάμιση μήνα. Του ζητώ να μου περιγράψει το ταξίδι του μέχρι εδώ. «Έφυγα από την Τουρκία με μια ψαρόβαρκα. Είχαμε στριμωχτεί επάνω περίπου 20 άτομα. Πλήρωσα στον διακινητή σχεδόν 3000 ευρώ. Λίγο προτού φτάσουμε, η βάρκα γέμισε νερά κι αναποδογύρισε. Αναγκαστήκαμε να κολυμπήσουμε μέχρι την ακτή, για περίπου 30 λεπτά. Στην παραλία μας μάζεψε το λιμενικό, αλλά δεν ήταν επιθετικοί απέναντί μας. Στη συνέχεια, πέρασα μία νύχτα στο τμήμα. Την επόμενη, μου έβαλαν ένα χαρτί στο χέρι και με ενημέρωσαν ότι έχω το δικαίωμα να παραμείνω στην χώρα για 6 μήνες. Τώρα ζω σε ένα μικρό διαμέρισμα με κάποιους Σύρους πρόσφυγες που γνώρισα όταν έφτασα στην Αθήνα», επισημαίνει και συνεχίζει: «Σύντομα όμως δεν θα έχω την δυνατότητα να πληρώνω το νοίκι. Θα καταλήξω στο δρόμο. Θέλω το δικαίωμα να μπορώ να εργάζομαι και να ζω με αξιοπρέπεια».

«Μετά το εξάμηνο τι θα απογίνουμε;», συμπληρώνει ο Hussam, ο οποίος βρίσκεται στην Αθήνα εδώ και τρεις μήνες και ο οποίος ήρθε επίσης μέσω θαλάσσης από την Τουρκία καταβάλλοντας στον διακινητή του 2500 ευρώ. Σήμερα είναι άστεγος, ζει στο δρόμο και κοιμάται σε αυτοσχέδια καταφύγια από χαρτόκουτα στο Πεδίο του Άρεως, ενώ συχνά καταφεύγει στα συσσίτια των εκκλησιών προκειμένου να εξασφαλίσει τουλάχιστον ένα πιάτο φαγητό. «Ο χρόνος τελειώνει. Πού θα πάω μετά; Η Συρία είναι διαλυμένη. Ήρθε η ώρα η ελληνική κυβέρνηση να σπάσει την σιωπή της. Ας μας επιτρέψουν να ασκήσουμε τα βασικά μας δικαιώματα ή ας μας αφήσουν να φύγουμε».

Η Groud κάθεται λίγα μέτρα μακριά μου. Κρατά σφιχτά στην αγκαλιά της τα δυο της παιδιά. Την πλησιάζω και πριν προλάβω να αρθρώσω λέξη, ξεσπάει σε λυγμούς. Συγκεντρώνει τις δυνάμεις της και μου διηγείται την ιστορία της. Με τον άνδρα της και την αδερφή της πλήρωσαν 16.000 ευρώ στον διακινητή τους για το μεγάλο πέρασμα, χωρίς να γνωρίζουν τον τελικό προορισμό. Σήμερα νιώθουν παγιδευμένοι στην Ελλάδα. Κοιμούνται σε σουλουμπάμιες στον δρόμο και μένουν για πολλές ημέρες χωρίς φαγητό. «Δεν ζούμε, απλά επιβιώνουμε. Τα παιδιά μου πεινάνε και δεν μπορώ να κάνω τίποτε για να τα βοηθήσω. Δεν υπάρχει ανθρωπιά ούτε εδώ, ούτε στη Συρία. Χρειαζόμαστε μία λύση από την ελληνική κυβέρνηση τώρα. Πρέπει επιτέλους να μας ακούσουν».

Οι περισσότεροι διηγούνται την ίδια ιστορία: Ο Hussam, που διέφυγε από την Συρία προκειμένου να μην υπηρετήσει στον στρατό και να μη μετατραπεί σε δολοφόνο και ο οποίος σήμερα καταζητείται στη χώρα του. Ο 18χρόνος Jalal που λίγο έλειψε να χάσει την ζωή του στην θάλασσα και που σήμερα του στερούν το δικαίωμα επανένωσης με τα αδέρφια του που βρίσκονται στη Νορβηγία, καθώς και το να συνεχίσει τις σπουδές του. Ο Mohamed που ήταν κρατούμενος στις φυλακές της Συρίας, όπου υπέμεινε βασανιστήρια για δύο χρόνια και από όπου κατάφερε τελικά να αποδράσει -όλοι υπομένουν με ταπεινότητα τη ζωή στο δρόμο που τους επιφυλάσσει η αφιλόξενη Ευρώπη και η οποία εν γνώση της, τους οδηγεί στα χέρια των λαθραίων κυκλωμάτων διακινητών.

«Οι διακινητές είναι η μόνη λύση, κι αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που βρισκόμαστε σήμερα εδώ», μου εξηγεί ο Erbil, ο οποίος έχει προσπαθήσει να φύγει παράνομα από την Ελλάδα τρεις φορές, απέτυχε και τις τρεις και τον συνέλαβαν. «Πώς ήρθες σε επαφή μαζί τους;», αναρωτιέμαι. «Συχνάζουν σε καφετέριες σε συγκεκριμένες περιοχές της Αθήνας. Μας βρίσκουν ή τους αναζητούμε εμείς. Είναι διαφόρων εθνικοτήτων. Συνήθως μιλούν αραβικά. Μας εξαπατούν, και τις περισσότερες φορές μας εκμεταλλεύονται. Αλλά, είναι οι μόνοι οι οποίοι μας δίνουν μια μικρή ελπίδα, γι' αυτό, ακόμα κι αν γνωρίζουμε ότι είναι μάταιο, στρεφόμαστε σε αυτούς». «Πόσο πληρώνεις για να σου φτιάξουν τα χαρτιά;». «Εξαρτάται από την ποιότητα του εγγράφου και την υπηκοότητα. Άλλη τιμή έχει το αγγλικό, άλλη το γαλλικό ή το ιταλικό πιστοποιητικό», εξηγεί. «Πάντως κυμαίνονται από 300 έως πολλές χιλιάδες ευρώ. Υπάρχουν τέσσερις τρόποι να φύγεις: με τα πόδια, οδικώς, μέσω της θάλασσας ή αεροπορικώς που είναι και ο πιο ακριβός. Απόψε είμαι πραγματικά απεγνωσμένος. Σκέφτομαι να πάω να αγοράσω ένα διαβατήριο από αυτούς, με όσα λεφτά μου έχουν απομείνει και να κλείσω μία πτήση. Να φύγω. Ίσως να είμαι τυχερός και να τα καταφέρω», μου λέει κλείνοντας τη συζήτησή μας.

Ο πόλεμος της Συρίας, έχει εξαναγκάσει περισσότερους από 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους να γίνουν πρόσφυγες, ενώ 6,5 εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό της χώρας. Η Διεθνής Αμνηστία αποκαλεί την κατάσταση των προσφύγων στη Συρία την μεγαλύτερη ανθρωπιστική τραγωδία της εποχής μας.

Χτες βράδυ, οι παγιδευμένοι πρόσφυγες της Συρίας έπαψαν να αποτελούν ένα ακόμη στατιστικό στοιχείο. Απέκτησαν πρόσωπο, σάρκα και οστά. Και παρόλη την εμφανή κούραση και την εξαθλίωση που έχουν αφήσει τα αποτυπώματά τους στα πρόσωπα και τα κορμιά των διαδηλωτών, ο Abdοul μου ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται να φύγουν από την πλατεία Συντάγματος μέχρι να βρεθεί μία λύση. «Μία εβδομάδα, ένα μήνα; Πόσο θα χρειαστεί για να ακουστεί η φωνή μας; Θα μείνουμε εδώ».

Είναι σχεδόν έντεκα το βράδυ πια. Γύρω μου όλοι κρατούν αναμμένα, λευκά κεριά. Με φόντο τις τρεμάμενες φλόγες τους, άνδρες, γυναίκες και μικρά παιδιά σχηματίζουν έναν κύκλο και σιγοτραγουδούν με τη συνοδεία μίας κιθάρας κάτι που θυμίζει μοιρολόι, τιμώντας έτσι τους Σύρους που χάθηκαν στη θάλασσα . «Τι λέει το τραγούδι;» ρωτώ τον Abdoul.

«Μιλά για τον πόνο της προσφυγιάς», μου απαντά και ενώνει τη φωνή του με αυτή των υπολοίπων διαδηλωτών, που παραμένουν στο Σύνταγμα ελπίζοντας κάποιος να τους ακούσει.

Ακολουθήστε το VICE στοTwitter, Facebook και Instagram.