Οι Ταινίες Επιστημονικής Φαντασίας που Οριοθέτησαν τη Χρονιά που Πέρασε

Η χρονιά που μας πέρασε ήταν μια καλή χρονιά για την επιστημονική φαντασία, ειδικά στον κινηματογράφο, που στην σύγχρονη εποχή, αποτελεί την βασική πλατφόρμα των απανταχού παραμυθάδων. Ναι, υπήρξαν πολύ καλά βιβλία μέσα στην χρονιά, όπως το The Peripheral του William Gibson, το Annihilation του Jeff Van Der Meer και το Twelve Tomorrows, αλλά οι κινηματογραφικές ταινίες της φετινής σοδειάς ήταν ιδιαίτερα δυνατές. Οι παραγωγές του 2014 τα είχαν όλα: από έξυπνες και άψογα γυρισμένες ταινίες δράσης, μέχρι δραματικές ταινίες με μεγάλα μπάτζετ και πιο μικρά και αξιοπερίεργα καλλιτεχνικά έργα.

Η ουσία όμως των περσινών παραγωγών βρίσκεται στο γεγονός ότι κατάφεραν να αποτυπώσουν τους πολιτισμικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς προβληματισμούς μας καλύτερα από κάθε άλλη φορά που το έχει αποπειραθεί το συγκεκριμένο είδος. Εικασίες για την οικολογική κατάρρευση, σκέψεις σχετικά με την οικονομική ανισότητα, την αυτό-βελτίωση, την σεξουαλικότητα και την θήρευση, κινηματογραφικές στιγμές που μας προσέφεραν έναν καθρέφτη για να εξετάσουμε την παρούσα κατάστασή μας. Κάποια θέματα, όπως η πολιτική σε θέματα φυλετισμού, έλαμψαν δια της απουσίας τους βέβαια, αλλά έστω και έτσι η επιστημονική φαντασία το 2014, ήταν φιλόδοξη, διεισδυτική, περίεργη και σαγηνευτική. Όπως ακριβώς πρέπει να είναι.

Παρακάτω είναι οι δέκα ταινίες που όρισαν την φετινή μας συζήτηση σχετικά με το κοντινό αλλά και μακρινό μας μέλλον. Και προφανώς είναι με σειρά και σε δεκάδα γιατί έτσι κάνουμε αυτή την εποχή. (Προσοχή: ακολουθεί ένας χείμαρρος από σπόηλερ)

10. GUARDIANS OF THE GALAXY

Ναι οκ, και; Ήταν μια χαζή ταινία της Marvel με υπερήρωες. Στο διάστημα. Το Guardians όμως χρησιμοποίησε άψογα όλα τα κλασσικά μέσα της επιστημονικής φαντασίας. Τον καταφερτζή διαγαλαξιακό αλητήριο με την καρδιά από χρυσάφι, τα τσίτα-τα-γκάζια λεηζερικά ξυλίκια με διαστημόπλοια, τον φανταστικό φουτουριστικό σχεδιασμό, όλα ήταν εκεί για να δώσουν ζωή σε ένα πάρε-να-'χεις υπερθέαμα επιστημονικής φαντασίας. Σε αντίθεση με πολλούς κινηματογραφικούς «συναδέλφους» του, το Guardians δεν πήρε τον εαυτό του στα σοβαρά. Ήταν τίγκα στα gags, ξεχείλιζε από yacht-rock του 70 και φορούσε στο πέτο μια αίσθηση χαλαρής διασκέδασης που έχει λείψει μέχρι στιγμής από τις παραγωγές της Marvel. Γιατί ειλικρινά, αν χρειαστεί να ξαναδώ άλλη μια ΠΟΛΥ ΣΟΒΑΡΗ ταινία με υπερήρωες θα στείλω στον Christopher Nolan έναν φάκελο με σκατά. Αλήθεια. Και για να επιστρέψουμε στο θέμα μας, όλα τα παραπάνω την έκαναν την πιο επιτυχημένη ταινία του 2014.

Το Guardians δεν «έσπρωξε» κάποια σοβαρή πολιτισμική κουβέντα, αλλά μας έκανε να κουβεντιάσουμε για την επιστημονική φαντασία την ίδια και πως χρειαζόμαστε ταινίες σαν κι αυτή να κρατήσουν το είδος ΚΑΙ στο mainstream, έτσι ώστε να ανοίγουν οι δρόμοι και για τις πιο ενδοσκοπικές και φιλόδοξες ταινίες του είδους.

9. LUCY

Ωραία, να το πούμε, το Lucy δεν ήταν μια ιδιαίτερα καλή ταινία. Ενδεχομένως να ήταν και μια πολύ κακή ταινία. Ήταν μια μπερδεμένη ιστορία από CGI χρώματα, εκρήξεις άσχετων αντικειμένων και μισοψημένων αφορισμών για την ανθρώπινη βιολογία και τροποποίηση. Αλλά κάπως, με κάποιο τρόπο, κατάφερε μέσα από όλο αυτό τον σωρό να βγει κάτι συναρπαστικά υπερβολικό που χωρίς να το θέλει έθεσε και κάποια ενδιαφέροντα φιλοσοφικά ζητήματα.

Σίγουρα αυτό το κουρασμένο «οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μόνο το 10% του εγκεφάλου τους» δεν ήταν και ο καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσει η μηχανή της ταινίας – ειδικά από την στιγμή που είχαμε ήδη δει μια παρόμοια πρόταση από το κάκιστο Limitless – αλλά όσο η Johansson ξεκλείδωνε τον εγκέφαλό της, συνέβαινε κάτι πολύ ενδιαφέρον: έχανε το ενδιαφέρον της για την ανθρωπότητα. Άρχισε να κάνει περισσότερο κακό από καλό. Σκοτώνει ένα σκασμό κόσμο, αθώους και μη, στο όνομα της ανθρώπινης γνώσης και εμείς πρέπει – και καλά – να είμαστε μαζί της.

Στο τέλος τα χέρια της γίνονται υπολογιστές με πλοκάμια και μεταμορφώνεται σε ένα usb thumb drive που περιέχει τα μυστικά του σύμπαντος. Ποιο ό,τι να 'ναι δεν έχει. Αλλά το αλληγορικό κομμάτι της ιστορίας μου έμεινε. Ότι δηλαδή είμαστε διατεθειμένοι να σπρώξουμε την τεχνολογία πέρα από τα γνωστά της όρια, να επέμβουμε στο σώμα μας, για ποιο λόγο ακριβώς; Για να μάθουμε; Για να πειραματιστούμε; Για να σκοτώσουμε; Εμείς πάντως – και το λέμε έχοντας την φωνή του Morgan Freeman στο μυαλό μας – δεν έχουμε ιδέα.

8. GODZILLA

Ως πραγματικός οπαδός του αυθεντικού Gojira – που παραμένει το πιο δυνατό αλληγορικό παραμύθι για την πυρηνική καταστροφή – περίμενα με ανυπομονησία να δω αυτό το remake. Και φυσικά, απογοητεύτηκα. Μετά τον χαμό του Bryan Cranston, που έρχεται χωρίς κανένα νόημα και πολύ νωρίς, μου ήταν δύσκολο να νοιαστώ για τους χαρακτήρες, ενώ η ταινία είχε και έναν απόλυτα αλλόκοτο ρυθμό που ήταν λες και ήταν φτιαγμένος για να μην επιτρέψει στην ιστορία να «τρέξει».

Αλλά η ταινία είχε ένα εξαιρετικό στοιχείο και αυτό ήταν το πώς ο Godzilla απεικονίστηκε ως ένας ήρωας της φύσης. Η ανθρωπότητα με τις εξορυκτικές της τάσεις έχει οδηγήσει στην γέννηση διαφόρων «τεράτων», χώνοντας πολλάκις την μύτη της εκεί που δεν θα έπρεπε να είναι. Ο Godzilla, αν και τρομακτικός, με την ικανότητα να αφανίσει ολόκληρες πόλεις, έρχεται να παλέψει εναντίον αυτών των ανθρώπινων «λαθών».

Διαβάζοντας τα αλληγορικά στοιχεία και αυτής της ταινίας, μπορούμε να πούμε πως η ανθρωπότητα έχει εξαπολύσει διάφορα κακά στον πλανήτη και φυσικά στον εαυτό της και πλέον δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να δούμε την φύση να επαναστατεί, έτσι ώστε να φέρει πάλι την ισορροπία. Έστω και αν αυτό σημαίνει ότι το San Francisco θα γίνει Πομπηία.

7. THE CONGRESS

Ένα δημιούργημα που ήταν μισό live action και μισό animation, το the Congress ήταν ένα αλλόκοτο μείγμα του sci-fi classic The Futurological Process, της αληθινής ιστορίας της ζωής της ηθοποιού Robin Wright και μιας χαοτικής κριτικής του βιομηχανικού κτίσματος του κόσμου του θεάματος. Δεν λειτουργεί πάντα. Το μεγαλύτερο κομμάτι του πρώτου μέρους πασχίζει να αναδυθεί από μια θάλασσα κακού διαλόγου, αλλά έστω κι έτσι έχει τόσες ιδέες και να είναι τόσο απόκοσμο που δεν σε αφήνει να το αφήσεις.

Υπάρχουν πολλά που μπαίνουν κάτω από το μικροσκόπιο. Το πώς το Holly wood ελέγχεται από τα εταιρικά συμφέροντα, το πώς οι ηθοποιοί αντιμετωπίζονται ως προϊόντα και τίποτε άλλο και βέβαια, το πώς ο κόσμος της διασκέδασης λειτουργεί ως ναρκωτικό για τις μάζες. Τελικά, οι χαρακτήρες της ταινίας καταλήγουν σε έναν κόσμο που μπορούν να διαμορφώσουν όπως αυτοί επιθυμούν: δεν υπάρχει συναγωνισμός, βία, θυμός. Απλά πολύχρωμη διασκέδαση. Ο πραγματικός κόσμος είναι ένα μάτσο δυστοπικά συντρίμμια, αλλά ποιος ξέρει; Ίσως να μπορεί κανείς να ξεφύγει μέσω μιας παραίσθησης.

6. EDGE OF TOMORROW

Έπρεπε να ήταν blockbuster αλλά περιέργως δεν ήταν. Τα είχε όλα. Μια κλασσική ιδέα για ταινία τέτοιου είδους, ένα εξαιρετικό περιγραφικό (είναι το Groundhog Day με εξωγήινους) και έναν Tom Cruise σε μεγάλη φόρμα. Το γεγονός ότι δεν πήγε πουθενά, με έκανε να αναρωτηθώ για την ουσία των όσων ξέρω για το Hollywood. Κάτι στραβό πρέπει να έκανε ο Cruise προς τους θεούς της Σαηντελογίας για να μην μπορέσει αυτή η ταινία να περπατήσει. Έθεσε διάφορα ερωτήματα το «όχημα» του Cruise, σχετικά με τους «δικτυωμένους εξωγήινους» και το ανθρώπινο θάρρος και μπλα μπλα μπλα, αλλά βασικά ήταν η πιο καλογυρισμένη ταινία δράσης της χρονιάς. Τόσο απλά.

5. THE ONE I LOVE

Μια από τις ευχάριστες εκπλήξεις του 2014 ήταν η συνεχιζόμενη άνοδος των low budget sci fi ταινιών, με εξαιρετικές ιδέες. Το The One I Love ήταν ένα εξαιρετικό παράδειγμα: Ένα προβληματικό ζευγάρι μετακομίζει σε ένα εξοχικό για το σαββατοκύριακο, αλλά το βρίσκει γεμάτο από κλώνους του. Αν και κάπου προς το τέλος το χάνει, πασχίζοντας να παραμείνει εντός της κεντρική του ιδέας, καταφέρνει να θέσει ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με τις ατέλειες των ανθρώπων που αγαπάμε.

Η ταινία δεν προσφέρει εύκολες απαντήσεις και το τέλος του αποτελεί και μια προσπάθεια να αποφύγει να αναλάβει την ευθύνη κάποιας απάντησης, αλλά και μια εύστοχη αντανάκλαση του άγνωστου εδάφους που πραγματεύεται.

4. COHERENCE

Όπως και το The One I Love παραπάνω, το Coherence είναι και αυτό ένα low budget διαμάντι που καταπιάνεται με τα οικογενειακά και σχεσιακά προβλήματα. Το απρόσμενο πέρασμα ενός κομήτη κατακερματίζει την σύνδεση χρόνου και χώρου, επιτρέποντας σε πάμπολλα παράλληλα σύμπαντα να συνυπάρχουν.

Η ταινία είναι συνταρακτική, αστεία και οργανική και εν τέλει δεν σε αφήνει ιδιαίτερα ευχαριστημένο. Όπως περίπου και η ζωή δηλαδή, με τα πολλά της πιθανά αποτελέσματα.

3. INTERSTELLAR

Α, μάλιστα. Ίσως η ταινία επιστημονικής φαντασίας που προκάλεσε τις περισσότερες διαμάχες φέτος. Επιχειρεί να κάνει κάτι μεγάλο, αλλά παρά τα προβλήματα της, μας αφήνει τουλάχιστον με κάτι σχετικά καινούργιο. Ναι, εντάξει την λες και φουλ στην μαυρίλα. Η γη θα καταστραφεί μιας και αποτύχαμε να την φροντίσουμε και η καταστροφή θα μας πάρει όλους σβάρνα. Ο Matthew McConaghey σκέφτεται θλιμμένα ότι πλέον παλεύουμε για ψίχουλα, ενώ παλιά κοιτάζαμε τα αστέρια, μέχρι που μαθαίνει ότι μια μυστική ομάδα επιστημόνων της NASA εξακολουθεί να κοιτάει τα αστέρια και λίγο αργότερα πατάει γκάζι και βγαίνει στο διάστημα για να ψάξει για την Γη αριθμός 2.

Κάποιοι την βρήκανε φανφαρόνικη, άλλοι κουραστική, άλλοι ανεξήγητη. Εδώ που τα λέμε είχε λίγο και από τα τρία.

Ήταν όμως αδιαμφισβήτητα επική και έθεσε μερικά πολύ αληθινά ερωήματα. Πώς αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής; Μήπως εγκαταλείπουμε τα διαστημικά προγράμματα την στιγμή που πρέπει να τα προχωράμε; Τι θα σήμαινε στην ουσία να ψάξουμε για ζωή σε άλλους πλανήτες; To Interstellar πραγματικά χαίρεται που θέτει όλα αυτά τα ερωτήματα και μας αναγκάζει να σκεφτόμαστε πολύ πιο πέρα από τα όρια του πλανήτη μας.

2. SNOWPIERCER

Ευφάνταστο και πραγματικά απίθανο, το Snowpiercer επιχειρεί με τόλμη να φανταστεί μια εικόνα της ανθρωπότητας στα όριά της. Η ταινία χαρακτηρίζεται από δύο στοιχεία. Την εξαιρετικά σκοτεινή της ιστορία, που βρίσκει την ανθρωπότητα να πασχίζει να επιβιώσει σε έναν κόσμο χτυπημένο από την κλιματική αλλαγή, πάνω σε ένα τραίνο που στριφογυρνάει αέναα γύρω από την παγωμένη γη και για το γεγονός ότι ο κινηματογραφικός «νονός» Harvey Weinstein αρνήθηκε να κυκλοφορήσει την ταινία όπως την είχε φανταστεί ο εξαιρετικός σκηνοθέτης της, Bong Joon-ho, καταδικάζοντας την να μην «περπατήσει» τόσο μεγαλόπνοα όσο θα μπορούσε.

Η διάθεση της ταινίας ποτέ δεν καταλήγει προς μια κατεύθυνση. Έχει κατάμαυρο χιούμορ, είναι ακραία συναισθηματική, ενώ δεν φοβάται την βία. Κάθε άλλο. Οι τελευταίες σκηνές της δεν την βοηθάνε ιδιαίτερα, αλλά το κλίμα ανισότητας που οδηγεί στην τελική σύγκρουση που μπορεί να μας αφανίσει ως είδος, ηχούν μιας πιθανής μελλοντικής πραγματικότητας που όσο μαύρη και να είναι έχει ένα ξεκάθαρο ειδικό βάρος. Οι πολικές αρκούδες ίσως επιβιώσουν. Εμείς πάλι όχι.

1. UNDER THE SKIN

Χωρίς αμφιβολία μιλάμε για το sci-fi αριστούργημα της χρονιάς. Με την Scarlett Johansson να παίζει τον ρόλο ενός ανθρωποφάγου ανδροειδούς που προσελκύει τα θύματα της υποσχόμενη σεξουαλικές απολαύσεις, πριν τελικά καταλήξει να αποκτήσει την αίσθηση της ύπαρξής του αλλά και των γύρω του, το Under the Skin είναι η ταινία που περισσότερο από κάθε άλλη επικεντρώθηκε στην ιδέα του τι μας κάνει ανθρώπους.

Είναι μια άκαμπτη, περίεργη ταινία που σίγουρα δεν σε αφήνει να αισθανθείς άνετα. Αρκετοί κριτικοί κινηματογράφου είπαν πως ουσιαστικά ανατρέπει τους κανόνες της σεξουαλικής βίας, αναγκάζοντας τους άνδρες να καταλάβουν το πως είναι να σε εκμεταλλεύεται και να σε καταστρέφει ένας σεξουαλικός «κυνηγός», αλλά εδώ δεν μιλάμε απλά για μια φεμινιστική παραβολή. Είναι μια μελέτη πάνω στις αυτόματες αντιδράσεις και στους ειλικρινείς συναισθηματικούς μηχανισμούς των ανθρώπων. Έστω και αν τελειώνει με ένα ανδροειδές να ανατινάσσεται σε ένα δάσος, μακριά από κάθε σημάδι πολιτισμού.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.