Τι Έμαθα Δουλεύοντας για τις Εκλογές στο πιο Απομακρυσμένο Πομακοχώρι της Ελλάδας

Είναι η ώρα με το πιο πυκνό σκοτάδι και οδηγώ με το αυτοκίνητο υπό δυνατή βροχή από την πόλη της Ξάνθης βόρεια προς τα Πομακοχώρια. Στο πίσω κάθισμα έχω φορτωμένο το σάκο με τα ψηφοδέλτια και τις σφραγίδες και προορισμό το χωριό Κάτω Θέρμες του Δήμου Μύκης, έναν μικρό αμιγώς μουσουλμανικό οικισμό μόλις δέκα χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Βουλγαρία. Επρόκειτο να είμαι γραμματέας δικαστικής αντιπροσώπου στις εκλογές. Και μια ώρα αργότερα, έχοντας προσπεράσει αρκετά μειονοτικά χωριά και περισσότερα νεροφαγώματα στον δρόμο, ρωτώ τον πρώτο άνθρωπο στον οικισμό για το εκλογικό κέντρο. «Είναι το παλιό σχολείο, το κτίριο στη βάση του τζαμιού» μου λέει.

Όπως τα περισσότερα Πομακοχώρια στον αδιάβατο ορεινό όγκο πριν τα βουλγάρικα σύνορα, έτσι και οι Κάτω Θέρμες είναι ένα φτωχό χωριουδάκι. Οι άνθρωποι εδώ ζούσαν παραδοσιακά από την καλλιέργεια καπνού στον μικρό τους κλήρο και αργότερα από τα μεροκάματα στα εργοστάσια της Ξάνθης, που έκλεισαν την τελευταία δεκαετία σαν ντόμινο. Οι άνθρωποι στα αποκλεισμένα με αστυνομικά φυλάκια ως τη δεκαετία του ΄90 Πομακοχώρια, είχαν πάντοτε μάλλον χαλαρή κομματική συνείδηση. Αναγκάζονταν να ψηφίσουν χριστιανούς υποψήφιους ώστε να έχουν μία ελάχιστη πρόσβαση στις κρατικές υπηρεσίες (δεν μπορούσαν να εκδώσουν δίπλωμα οδήγησης, οικοδομική άδεια κ.α.) και μέχρι πριν από δύο εκλογικές αναμετρήσεις, έδιναν ισχυρά ποσοστά σε ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία. Στις εκλογές του Ιουνίου του 2012 όμως, ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ. Στη δημοτική ενότητα Θερμών το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα είχε λάβει ποσοστό 74,01 % (στον Νομό Ξάνθης έλαβε 38,5 %). Κι αυτή η στροφή εξηγείται με τρεις λόγους: Κακή οικονομική κατάσταση, αρνητισμό ειδικά στο πρόσωπο του Αντώνη Σαμαρά, τάση της μειονότητας να ψηφίζει το κόμμα που έχει ρεύμα.

Στο μεταξύ, στο χωριό οι πρώτοι ψηφοφόροι περνούν στο παραβάν από τις 7 ακριβώς. Λίγα λεπτά πριν, ο ιμάμης είχε εκφωνήσει την πρωινή προσευχή (γίνονται πέντε κατά τη διάρκεια της ημέρας) στο τζαμί ακριβώς πάνω από τα κεφάλια μας και κατέβηκε να ψηφίσει από τους πρώτους. Χαιρέτησε με χειραψία τους υπόλοιπους χωριανούς και τη δικαστική αντιπρόσωπο. Στην εφορευτική επιτροπή βρίσκονται μόνο νέοι άντρες και στο εκλογικό τμήμα εκπρόσωπος μόνο του ΣΥΡΙΖΑ. Οι ψηλόσωμοι Πομάκοι με το ροδαλό πρόσωπο και τα γαλανά μάτια είναι ευγενικοί και εμφατικά διακριτικοί. Οι γυναίκες με τις μαντίλες προσέρχονται είτε με τους συζύγους τους είτε σε παρέες τεσσάρων-πέντε ατόμων. Και έχουν βαμμένα στην άκρη τα νύχια των χεριών τους με κόκκινη σπιτική χένα. Πολλοί άντρες φορούν βαριές κολόνιες. Εκτός από την προσευχή του ιμάμη, την ησυχία στο χωριό διαταράσσει μόνο η σειρήνα ενός βαν που φέρνει ψωμί και μια παρέα μικρών αγοριών, που κάνουν πλάκα πετώντας βαρελότα στον δρόμο, τα οποία αγοράζουν από το πρώτο βουλγάρικο χωριό μετά τα σύνορα. Πολλοί Πομάκοι περνούν στη γειτονική χώρα για φθηνή βενζίνη και ψώνια. «Το πρόσφατο άνοιγμα του οδικού περάσματος στη Βουλγαρία, είναι πολιτισμός. Παλαιότερα, αν σε έβρισε περίπολος κοντά στα σύνορα, ξημέρωνες στην Καβάλα», μου λένε.

Η κρίση έχει γονατίσει και τα μειονοτικά χωριά. Η νέα μεγάλη αιμορραγία καταγράφεται προς τη Γερμανία. Δύο από τους τρεις νέους της εφορευτικής επιτροπής ετοιμάζονται να μεταναστεύσουν τις επόμενες μέρες για δουλειά στα ναυπηγεία του Αμβούργου. Πολλοί ακόμη βρίσκουν δουλειά στη Βρέμη ή σε ολλανδικά ναυπηγεία. «Εργαζόμαστε ως αμμοβολιστές και βαφείς. Οι συμβάσεις είναι συνήθως τρίμηνες, όμως μπορείς να καθίσεις περισσότερο. Πηγαίνουμε μεγάλες ομάδες εργατών από τα Πομακοχώρια και τα λεφτά είναι καλά, τουλάχιστον 2.200 ευρώ το μήνα για έντεκα ώρες δουλειάς. Σπίτι και φαγητό καλύπτει ο εργολάβος. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι τον τελευταίο καιρό στα ναυπηγεία έρχονται Βούλγαροι, οι οποίοι είναι πρόθυμοι να δουλέψουν με λιγότερα. Μέχρι τώρα πληρωνόμασταν με 7,5 ευρώ την ώρα. Οι Βούλγαροι δέχονται και με 4 ευρώ. Υπάρχουν επίσης πολλοί Αλβανοί και ακόμη περισσότεροι Πολωνοί». Πολλοί μειονοτικοί βρίσκουν επίσης μεροκάματο σε εργολάβους που αναλαμβάνουν δημόσια έργα. Νέοι από τα Πομακοχώρια εργάστηκαν στην κατασκευή της Εγνατίας Οδού ή στο χτίσιμο υδροηλεκτρικών φραγμάτων. «Ο ένας φέρνει τον άλλο στη δουλειά. Ακολουθούμε την εταιρεία», λένε.

Η κοινωνική παραδοχή στα μειονοτικά χωριά είναι περισσότερο πολύπλοκη από αυτό που φαίνεται. Η τουρκική επιρροή φιλτράρεται συχνά μέσω του προξενείου στην Κομοτηνή και εκτός από την οικονομική συγκυρία, οι ψηφοφόροι συσπειρώνονται και γύρω από τη θρησκεία. «Παλαιότερα, έπρεπε να ψηφίσεις χριστιανό για να μπορείς την επομένη να πάρεις ένα χαρτί από τον Δήμο. Σήμερα, ο μουσουλμάνος σου κάνει την εξυπηρέτηση το ίδιο εύκολα», μου εξηγούν. Και οι μουσουλμάνοι υποψήφιοι στις εκλογές πληρώνουν για καταχωρήσεις στον τουρκικό τύπο και επιδιώκουν καλές σχέσεις με τους μουφτήδες στα χωριά. Στις πρόσφατες Ευρωεκλογές το μειονοτικό Κόμμα Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας (ΚΙΕΦ ή DEB) σάρωσε στα μουσουλμανικά χωριά. Σε αυτό που βρίσκομαι σήμερα, είχε λάβει ποσοστό 66,38 %. Στον γενικό Νομό Ξάνθης 25,89 % και στον Νομό Ροδόπης 41,68 %.

Την ίδια ώρα, ελάχιστοι νέοι σπουδάζουν κι αυτοί είναι παιδιά οικογενειών που έχουν κατέβει στην πόλη. Τα σχολεία στα Πομακοχώρια της Ξάνθης κλείνουν, ενώ γυμνάσιο λειτουργεί μόνο στο μουσουλμανικό κεφαλοχώρι του Εχίνου. Μεγάλο ποσοστό όσων παιδιών σπουδάζουν επιλέγουν πανεπιστήμια της Τουρκίας. Οι νέοι στο χωριό μιλούν μεταξύ τους τουρκικά και όχι πομάκικα, όπως οι μεγαλύτεροι. Σερφάρουν σε τουρκικές ιστοσελίδες και διαβάζουν τουρκικές εφημερίδες. «Να τελειώνουμε γρήγορα, γιατί σήμερα έχει ποδόσφαιρο» μου είπε μέλος της εφορευτικής επιτροπής. «Παίζει η Γαλατασαράι».

Η νύχτα πέφτει στο χωριό και οι άντρες μαζεύονται σε ένα μικρό χαμηλοτάβανο καφενείο για την παρακολούθηση του εκλογικού αποτελέσματος και μουχαμπέτι. Τώρα ακούγεται μόνο το ορμητικό ποτάμι που περνά κάτω στον δρόμο και συνεχίζει προς τον Ίασμο. Κατηφορίζουμε αντίστροφα προς τον Εχίνο και την πόλη της Ξάνθης, όπου αυτοκίνητα με αλάρμ σταθμεύουν έξω από το Πρωτοδικείο. Ξεμπερδεύουμε γρήγορα. Κάτω Θέρμες, Δήμος Μύκης: Εγγεγραμμένοι 552. Ψήφισαν 263. Έλαβαν: ΣΥΡΙΖΑ 182, Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών 30, Νέα Δημοκρατία 20, ΠΑΣΟΚ 20.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.