Φωτογραφίες: Αλέξανδρος ΑβραμίδηςΞεχάστε τους Bauhaus και το post punk, γιατί το πιο αληθινό γκόθικ απομεινάρι στην Ελλάδα βρίσκεται στη Νέα Χαλκηδόνα, ένα χωριουδάκι-κόμβο οδικών μεταφορών, νοτισμένο από την υγρασία του κάμπου της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για το μεσαιωνικό νεκροταφείο με τους θεόρατους κυκλικούς λίθινους σταυρούς -απλώς «πέτρες» το αποκαλούν οι ντόπιοι- το οποίο εκτιμάται ότι ανήκει στους Βογόμιλους, μια θρησκευτική αίρεση που άκμασε στα Βαλκάνια από τον 10ο ως τον 15ο αι. παρά το γεγονός ότι κυνηγήθηκε λυσσαλέα από την τότε κοσμική εξουσία και την επίσημη Εκκλησία. Το πιο γραν γκινιόλ στοιχείο είναι ότι το νεκροταφείο της Χαλκηδόνας βρίσκεται στο προαύλιο μιας μικρής εκκλησίας: 15-20 κέλτικοι σταυροί, μισοθαμμένοι και χορταριασμένοι, ύψους ως και 2 μέτρα έτσι ώστε να σκέφτεσαι αν τελικά εδώ είναι θαμμένοι γίγαντες… Από το νεκροταφείο πέρασαν τα προηγούμενα χρόνια πλιατσικολόγοι και αρχαιοκάπηλοι, καθώς δίπλα σε πολλούς τάφους χάσκουν μεγάλες τρύπες. Καμία ενημερωτική πινακίδα δεν συναντήσαμε στον δρόμο. Και όσες πληροφορίες υπάρχουν για το γκόθικ νεκροταφείο της Χαλκηδόνας βρίσκονται σκόρπιες σε περιθωριακές ιστοσελίδες ιστοριών συνομωσίας και μυστηρίου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Οι Βογόμιλοι ήταν μια νέομανιχαϊστική-γνωστικιστική αίρεση, η οποία εμφανίστηκε στα Βαλκάνια τον 10 αι. μ.Χ. (αντίστοιχες ομάδες ήταν οι Παυλικιανοί, οι Καθαροί κ.α.) για να επεκταθεί ως τη Γαλλία με παρόμοια διδαχή και δόγματα. Το εντυπωσιακό είναι ότι το κίνημα των Βογόμιλων είχε καταφέρει να συσπειρώσει τον αγροτικό πληθυσμό της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων, κρατώντας μια εχθρική στάση απέναντι στην εκάστοτε εξουσία. Αμφισβήτησε έντονα την κεντρική βυζαντινή αρχή, αλλά και τους τοπικούς φεουδάρχες και βέβαια την επίσημη εκκλησιαστική ιεραρχία, σε βαθμό που οι Βογόμιλοι να χαρακτηριστούν ως οι «αντιεξουσιαστές του Βυζαντίου». Η απάντηση ήταν λυσσαλέα, τα μέλη της θρησκευτικής αίρεσης διαχρονικά διώχθηκαν έως ότου να αφομοιωθούν ή να ασπαστούν την μετέπειτα κυρίαρχη θρησκεία του τόπου όπου ζούσαν (για παράδειγμα, στη Βοσνία εξισλαμίστηκαν, στη Βουλγαρία έγιναν Καθολικοί κοκ). Το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα. Βογομιλικά μνημεία όπως αυτό της Χαλκηδόνας υπήρχαν πολλά στην περιοχή της αρχαίας Πέλλας, όμως καταστράφηκαν συστηματικά από το σύγχρονο ελληνικό κράτος. Το 2001 συνεργεία του δήμου ισοπέδωσαν βογομιλικό νεκροταφείο, με τη δικαιολογία ότι στον συγκεκριμένο χώρο επρόκειτο να χτιστεί εκκλησία.
Δεν συνέβη το ίδιο με το νεκροταφείο της Χαλκηδόνας, το οποίο είχε χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο ήδη από το 1988. Στη σχετική απόφαση ωστόσο αναφερόταν ότι στον χώρο υπήρχαν 53 λίθινοι σταυροί, από τους οποίους περίπου 20 έχουν σήμερα απομείνει να υπενθυμίζουν ότι αυτό είναι το τελευταίο γκόθικ απομεινάρι. Στον ίδιο χώρο, από την άλλη πλευρά της εκκλησίας, υπάρχει κατεστραμμένη η βάση ενός μιναρέ, δείγμα κι αυτή μιας αλλόκοτης ιστορικής αλληλουχίας πίστης. Και στην υπόλοιπη έκταση του περιφραγμένου χώρου, φαίνεται ότι πρόσφατα κατασκευάστηκαν θέσεις νεκροταφείου, το οποίο όμως έμεινε στη μέση.Ανοίγουμε τα μάτια, το παραμύθι τελειώνει, δεν βρισκόμαστε στις χορταριασμένες πλαγιές της Βοσνίας ή έστω στα διάσπαρτα με κέλτικα μνημεία υψίπεδα της Σκωτίας. Παίρνουμε τον καταθλιπτικό δρόμο πίσω για τη Θεσσαλονίκη, προσπερνώντας τον Αξιό ποταμό και τα ισοπεδωμένα από την κρίση κουφάρια των βιομηχανιών του υγρού κάμπου.Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
