Το Προσφυγικό Δράμα Μεταφέρεται στον Έβρο

Εγκλωβισμένοι από την τουρκική Αστυνομία στην Αδριανούπολη, 9 χιλιόμετρα από τα ελληνικά σύνορα στον βόρειο Έβρο, παρέμεναν ως αργά χθες 800 Σύροι πρόσφυγες, οι οποίοι ζητούν να τους επιτραπεί η είσοδος στην Ελλάδα. Νωρίτερα το μεσημέρι της Τετάρτης, ο αριθμός των προσφύγων στην Αδριανούπολη ξεπερνούσε τις 2.500 χιλιάδες, ωστόσο οι γυναίκες και τα παιδιά πείστηκαν να επιστρέψουν στην Κωνσταντινούπολη, μικρότερες δε ομάδες προσφύγων απομακρύνθηκαν προς την τουρκική ενδοχώρα. Αστυνομικές πηγές, που βρίσκονται σε επικοινωνία με τις αρχές στη γειτονική χώρα, είπαν στο VICE ότι τουλάχιστον ακόμη 1.000 άνθρωποι εγκλωβίστηκαν στον αυτοκινητόδρομο μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Αδριανούπολης, με εντολή του τουρκικού Υπουργείου Εσωτερικών. Όλοι κατευθύνονταν προς τα ελληνικά σύνορα, με λεωφορεία, αυτοκίνητα, αλλά και με τα πόδια.

Κατά μία εκδοχή, η κίνηση των Σύρων προσφύγων οργανώθηκε μέσω ομάδας στο Facebook με τίτλο "Crossing No More". Η σελίδα αριθμεί περί τα 900 μέλη και σε αυτή υπάρχουν μηνύματα που ενδεικτικά αναφέρουν: «Εμείς, εννοώ οι πρόσφυγες από τη Συρία και το Ιράκ, αποφασίσαμε να συγκεντρωθούμε κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα και να εισέλθουμε στην ευρωπαϊκή επικράτεια την 15η Σεπτεμβρίου για να αποφύγουμε τις βάρκες του θανάτου…». Ως αργά χθες η συζήτηση στη σελίδα ήταν ζωηρή. Ορισμένοι πρόσφυγες είχαν ανεβάσει φωτογραφίες από τα σημεία όπου παρέμεναν εγκλωβισμένοι. «Ετοιμάζονται να μας αφήσουν. Μέχρι τώρα μας συμπεριφέρονται ευγενικά, αλλά δεν γνωρίζουμε πόσο θα συνεχιστεί αυτό» έγραψε κάποιος. Άλλοι ζητούσαν την κάλυψη από διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία.

Τουρκικά μέσα μετέδιδαν χθες ότι οι τοπικές αρχές μοίρασαν περιορισμένοι αριθμό τροφίμων, ώστε να αναγκάσουν τους ανθρώπους να γυρίσουν πίσω. Όσοι έμειναν, είναι αποφασισμένοι να συνεχίσουν με κάθε τρόπο: «Είμαι νέος και δυνατός, αν καταφέρω να φθάσω στην Ευρώπη, ίσως μπορέσω να φτιάξω τη ζωή μου. Έχουμε πτυχία και εκπαίδευση, δεν υπάρχει τίποτα που να μας κρατά στην Τουρκία» δήλωσε στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Zaman ο Σαλέχ, Σύρος 25 ετών, ηλεκτρολόγος μηχανικός από το Χαλέπι.

«Είμαστε ενήμεροι για την υπόθεση και θα προχωρήσουμε σε όλες τις προβλεπόμενες ενέργειες» δήλωσε χθες το βράδυ στο VICE ανώτερος αξιωματικός στον Έβρο. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η αστυνομική διεύθυνση Ορεστιάδας ζήτησε ενισχύσεις από την Αλεξανδρούπολη και την Κομοτηνή. Σε ετοιμότητα βρίσκεται και ο Στρατός. Παρ' όλα αυτά, ωστόσο, όλοι συμφωνούν ότι αν με οποιονδήποτε τρόπο οι πρόσφυγες φθάσουν μαζικά στα σύνορα, τότε στην πράξη κανείς δεν θα μπορέσει να τους αποτρέψει.

Ο Γιώργος Τσαρμπόπουλος, επικεφαλής του ελληνικού τμήματος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες , παρακολουθεί τις εξελίξεις στον Έβρο. «Η πλήρης θωράκιση και το σφράγισμα του Έβρου θα μπορούσε τώρα να τεθεί ξανά στο τραπέζι. Αυτό, διότι αφενός είναι πιο ασφαλές πέρασμα σε σχέση με τη θάλασσα και αφετέρου γιατί θα μπορούσε να οργανωθεί καλύτερα εκεί το σύστημα πρώτης υποδοχής» δήλωσε στο VICE.

Νομικοί που ασχολούνται με το διεθνές δίκαιο και το προσφυγικό, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μια μαζική απόπειρα διέλευσης προσφύγων από τα επίσημα τελωνεία του Έβρου θα αποτελούσε περισσότερο πολιτικό-διπλωματικό γρίφο και όχι αστυνομικό. Κι αυτό, διότι είναι στη διακριτική ευχέρεια των ελληνικών αρχών να επιτρέψουν την είσοδο, με το επιχείρημα ότι οι Σύροι μπορούν να ζητήσουν άσυλο και στην Τουρκία, όπου επίσης δεν κινδυνεύουν, τουλάχιστον θεωρητικά. Η υπόθεση περιπλέκεται καθώς η Τουρκία έχει μεν υπογράψει τη Σύμβαση της Γενεύης, όχι όμως και το σχετικό πρωτόκολλο γεωγραφικού περιορισμού, με λίγα λόγια επισήμως αναγνωρίζει ως πρόσφυγες μόνο προερχόμενους από χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου (π.χ. Βοσνία, Κόσσοβο)…

Πώς φθάσαμε ως εδώ; Τα τείχη που υψώνει η Ευρώπη στους πρόσφυγες, κάνουν τους τελευταίους να βιάζονται ακόμη περισσότερο να διασχίσουν την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Την Τετάρτη η Ουγγαρία ανακοίνωσε στη Σερβία ότι θα κλείσει για 30 μέρες το μεγαλύτερο πέρασμα στο Ρότσκε. Αμέσως μετά, στην περιοχή σημειώθηκαν σοβαρά επεισόδια , η ουγγρική Αστυνομία χρησιμοποίησε βία και υπήρξαν τραυματίες. Κανείς δεν αποκλείει ότι το επόμενο διάστημα θα πράξει το ίδιο και η ΠΓΔΜ στα σύνορα με την Ελλάδα, στην Ειδομένη, όπου η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ στήνει τις τελευταίες ώρες σκηνές χωρητικότητας 200 ατόμων.

Αν και επισήμως δεν το ομολογούν, οι ελληνικές αρχές ανησυχούν για ενδεχόμενο εγκλωβισμό χιλιάδων ανθρώπων, μάλιστα χθες ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γ. Μουζάλας ανακοίνωσε τη δημιουργία κέντρων φιλοξενίας σε Λαύριο και Θεσσαλονίκη. Στην Αττική αυτό θα δημιουργηθεί στο παλιό εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ στο Λαύριο, ενώ στη Θεσσαλονίκη αναζητείται χώρος είτε στο λιμάνι είτε σε οικόπεδο του ΟΣΕ στη Νέα Αγχίαλο.

Την ίδια στιγμή, ο καιρός επιδεινώνεται στο Αιγαίο. Οι πρόσφατες τραγωδίες συντάραξαν την κοινή γνώμη. Το θαλάσσιο πέρασμα από τα τουρκικά παράλια προς τη Λέσβο ή την Κω δε θα είναι εύκολη υπόθεση τον χειμώνα. Όλο αυτό το εκρηκτικό μίγμα, αναγκάζει χιλιάδες πρόσφυγες να αναζητούν μία νέα, πιο ασφαλή διαδρομή, που δεν είναι άλλη από τα χερσαία σύνορα του Έβρου. Η προχθεσινή κίνηση στην Αδριανούπολη σηματοδοτεί αυτή ακριβώς την αλλαγή. Τρία χρόνια μετά την κατασκευή του περιβόητου φράχτη, όλοι στον Έβρο, συνοριοφύλακες, αγρότες, κλιμάκια της FRONTEX και τοπικά μίντια, φαίνεται ότι ζουν ένα δραματικό déjà vu.

Πριν από το χάος στα ελληνικά νησιά και τις εικόνες ντροπής στην Ειδομένη, το προσφυγικό δράμα παιζόταν στη στρατιωτική ζώνη του Έβρου. Ενδεικτικά μόνο: Το 2011 συνολικά 54.974 άνθρωποι είχαν διαβεί τα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα. Έκτοτε, οι ροές σχεδόν μηδενίστηκαν.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ, τον φετινό Ιούλιο πέρασαν τον Έβρο 394 πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ τον Αύγουστο έφτασαν τους 836. Μπορεί οι αριθμοί να φαίνονται σήμερα «σταγόνα στον ωκεανό» –αντίστοιχοι στατιστικά αφορούν ημερήσιες αφίξεις σε Λέσβο και Κω – ωστόσο δείχνουν μία δυναμική, που δεν μπορεί να παραβλεφθεί ειδικά όσο επιδεινώνεται ο καιρός.

Βρήκα στο τηλέφωνο τον Γιώργο Λυμπερακάκη, κοινοτάρχη στο Σοφικό Έβρου, τον άνθρωπο που είχε βρει τον περασμένο Γενάρη ένα κοριτσάκι 4 ετών από τη Συρία δίπλα στον νεκρό πατέρα του. «Μετανάστες περνούν καθημερινά, αλλά αυτό δεν το δείχνει κανένα μέσο ενημέρωσης, όπως συμβαίνει στη Μυτιλήνη και την Κω. Το φαινόμενο συνεχίζει να υπάρχει» μου είπε. Το ίδιο σημειώνουν και άλλοι κάτοικοι του Έβρου και χωρικοί που ζουν και καλλιεργούν τη γη από τη Νέα Βύσσα ως και το Δέλτα του ποταμού, δηλαδή νότια του φράχτη.

Το μεταλλικό παραπέτασμα είχε εγκαινιαστεί από τον Χρήστο Παπουτσή και κόστισε 5 εκατ. ευρώ. Έχει μήκος 10,3 χιλιομέτρων και ύψος 3 μέτρα, και εκτείνεται από τις Καστανιές ως τη Νέα Βύσσα, στο σημείο δηλαδή που ο Έβρος μπαίνει στο τουρκικό έδαφος και τα ελληνο-τουρκικά σύνορα είναι χερσαία. Οι βροχοπτώσεις του περασμένου χειμώνα και η υπερχείλιση του ποταμού είχαν ως αποτέλεσμα τμήμα 465 μέτρων του φράχτη να καταστραφεί. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η κατασκευάστρια εταιρεία έχει εκπονήσει μελέτη που προβλέπει τη δημιουργία θυρών, το άνοιγμα δηλαδή του φράχτη για την εκτόνωση του νερού. Η δαπάνη για την επισκευή, το κόστος της οποίας παραμένει άγνωστο, αναμένεται να εγκριθεί ως τα τέλη Σεπτεμβρίου και έπειτα να προκηρυχθεί διαγωνισμός. Το κόστος θα καλυφθεί από το ελληνικό δημόσιο.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.