Οι Βραζιλιάνικες Φυλακές Είναι μια Κόλαση

Το θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE News.

Οι φυλακές ελέγχονται από συμμορίες και όχι από τους φρουρούς, ενώ είναι γεμάτες από μουχλιασμένα κελιά χωρίς παράθυρα που βρωμούν ακαθαρσίες, μέσα στα οποία στοιβάζονται ντουζίνες φυλακισμένων που πρέπει να παλεύουν για λίγα εκατοστά χώρου ώστε να κοιμηθούν. Με όλα τα παραπάνω να ισχύουν για τη ζωή στις φυλακές της πολιτείας Pernambuco στη Βραζιλία, το ότι η έκθεση που κυκλοφόρησε την Τρίτη χαρακτηρίζει την κατάσταση μια «τραγωδία ανθρωπίνων δικαιωμάτων» δεν εκπλήσσει κανέναν.

Η έκθεση στοιχειοθετήθηκε από τον οργανισμό Human Rights Watch (HRW), το οποίο επισκέφτηκε τέσσερις φυλακές και μίλησε τόσο με τωρινούς όσο και με πρώην τροφίμους, παίρνοντας όμως και τη γνώμη των οικογενειών τους, αλλά και του προσωπικού ασφαλείας που καλείται να ελέγξει τα σωφρονιστικά ιδρύματα της πάμπτωχης νοτιοανατολικής πολιτείας.

«Το Pernambuco έχει συγκεκριμένα προβλήματα, αλλά την ίδια στιγμή είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα ολόκληρου του βραζιλιάνικου σωφρονιστικού συστήματος», είπε ο Cesar Munoz του HRW.

H έκθεση τονίζει το πρόβλημα του υπερπληθυσμού των φυλακών, που άλλωστε είναι εντονότερο στο Pernambuco, σε σχέση με τις υπόλοιπες 27 πολιτείες της Βραζιλίας. Η εν λόγω πολιτεία έχει χώρο για 10.500 τροφίμους, αλλά τον περασμένο Αύγουστο κρατούσε στα σωφρονιστικά της ιδρύματα τον τριπλάσιο αριθμό ανθρώπων, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Στη φυλακή του Igarassu κρατούνταν 3.788 τρόφιμοι, στοιβαγμένοι σε κελιά που σχεδιάστηκαν για 507 άτομα. Το Curado Comple, επίσης, που έχει σχεδιαστεί για να κρατάει 1.800 άτομα, κρατούσε 7.000 τροφίμους.

Ο υπερπληθυσμός των φυλακών, βέβαια, είναι ένα ιδιαίτερο πρόβλημα σε όλη τη χώρα, η οποία άλλωστε έχει τον τέταρτο μεγαλύτερο πληθυσμό τροφίμων στον κόσμο, έχοντας μπροστά της μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και τη Ρωσία. Ο βραζιλιάνικος πληθυσμός φυλακών μεγάλωσε κατά 161%, από το 2000 έως το 2014, φθάνοντας τις 607.000 ψυχές τον περασμένο Ιούνιο, οι οποίες στριμώχνονται σε εγκαταστάσεις που συνολικά δεν μπορούν να υποδεχτούν πάνω από 376.000 άτομα. Ο Δικηγορικός Σύλλογος της Βραζιλίας είχε ενημερώσει το VICE News μέσα στη χρονιά, πως πίστευε ότι ο πληθυσμός των φυλακών είχε ήδη φτάσει τα 680.000 άτομα.

Η έκθεση του Human Rights Watch συνδέει τον υπερπληθυσμό των φυλακών του Pernambuco με την αύξηση του ελέγχου των ιδρυμάτων από τις πασίγνωστες συμμορίες των PCC και των Bonde dos 40. Κάποιες από τις φυλακές της χώρας ελέγχονται πλήρως από τις συμμορίες, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τις ληστείες και το εμπόριο ναρκωτικών που λαμβάνουν χώρα μέσα στα ιδρύματα, ενώ έχουν δείξει ότι μπορούν να οργανώνουν και δολοφονίες οι οποίες συμβαίνουν έξω από τα τείχη των φυλακών.

Οι φυλακές που επισκέφτηκαν οι άνθρωποι του HRW, ελέγχονταν αμυδρά από επίσημους φρουρούς ασφαλείας, οι οποίοι ουσιαστικά είχαν παρατήσει κάθε προσπάθεια να επιβάλουν την τάξη και στηρίζονταν στην βοήθεια των chaveiros ή «κλειδοκρατόρων». Οι κλειδοκράτορες είναι συνήθως οι πιο «εντυπωσιακοί» τρόφιμοι, αυτοί που συνήθως κουβαλούν καταδίκες για δολοφονίες, με την έκθεση να ανακαλύπτει στοιχεία τα όποια έδειχναν πως οι υπάλληλοι των φυλακών δέχονταν δωροδοκίες για να διορίσουν συγκεκριμένους τροφίμους σε αυτούς τους ρόλους.

«Βρήκαμε πως οι Αρχές των φυλακών διαλέγουν συγκεκριμένους τροφίμους, στους οποίους αναθέτουν τον έλεγχο συγκεκριμένων περιοχών του εκάστοτε ιδρύματος. Αυτός ο τρόφιμος κρατάει τα κλειδιά στην κυριολεξία. Δεν υπάρχουν φρουροί εκεί», εξηγεί ο Munoz. «Είναι ουσιαστικά το φέουδό του».

Ο chaveiro, σύμφωνα με την έκθεση, γίνεται για τους τροφίμους ο τρόπος μέσω του οποίου μπορούν να αγοράσουν ένα μέρος για να κοιμηθούν σε μια «υπερχειλισμένη» φυλακή. Ο ίδιος άνθρωπος ελέγχει και τα ναρκωτικά που μπαίνουν και βγαίνουν από τη φυλακή.

Οι βρωμερές και ασφυκτικές συνθήκες διαβίωσης έχουν βοηθήσει και στην εξάπλωση ασθενειών, με τη φυματίωση να είναι 100 φορές πιο διαδεδομένη στις φυλακές του Pernambuco από ό,τι είναι στον γενικότερο πληθυσμό της χώρας. Επιπλέον, ο ρυθμός εξάπλωσης του ιού HIV στις φυλακές, είναι 42 φορές υψηλότερος από ότι στον κόσμο έξω από τα τείχη των ιδρυμάτων. Τα κρούσματα σεξουαλικής βίας -που περιλαμβάνουν και ομαδικούς βιασμούς- σπάνια αναφέρονται ή ερευνώνται, σύμφωνα με την έκθεση.

Η έκθεση αναφέρει πως μια από τις πολλές ρίζες του προβλήματος του υπερπληθυσμού των φυλακών του Pernambuco εντοπίζεται στο Pacto Pela Vida, ένα κυβερνητικό πρόγραμμα του 2007. Το πρόγραμμα βελτίωσε τον συντονισμό μεταξύ των διαφόρων αστυνομικών δυνάμεων και παρείχε αμοιβές στους αστυνομικούς εκείνους που συλλάμβαναν περισσότερα άτομα. Το HRW υποστηρίζει πως αυτό το πρόγραμμα έχει οδηγήσει σε μια ραγδαία αύξηση του πληθυσμού των φυλακών, οποίος έχει «φουσκώσει» κατά 68% από το 2007.

Σε πανεθνικό επίπεδο, η έκθεση αποδίδει ευθύνες και στο γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος τροφίμων προφυλακίζονται αναμένοντας την εκδίκαση της υπόθεσής τους. Ο αριθμός των φυλακισμένων στη Βραζιλία, που εν τέλει δεν καταδικάζονται για κάποιο έγκλημα, αγγίζει ήδη το ιδιαίτερα υψηλό 41%, ενώ στο Pernambuco, αυτός ο αριθμός σκαρφαλώνει στο 59%. Πολλοί από τους τροφίμους δεν κατηγορούνται καν για κάποιο βίαιο έγκλημα.

Αν και γίνονται προσπάθειες να εξαλειφθεί η σχεδόν αυτόματη προφυλάκιση αμέσως μετά τη σύλληψη, ενώ αντί αυτού οι συλληφθέντες να οδηγούνται τάχιστα στο δικαστήριο, ώστε να κατανοηθεί αν η φυλάκισή τους είναι απαραίτητη, εντούτοις οι διαδικασίες κινούνται με πολύ αργούς ρυθμούς για την ώρα, σύμφωνα με το HRW. Ένα πιλοτικό πρόγραμμα που έχει τεθεί σε εφαρμογή στις πρωτεύουσες των πολιτειών της χώρας, έχει ήδη μειώσει τον αριθμό υπόπτων που φυλακίζονται από το 90% στο 40% στο San Luis, της πολιτείας του Maranhao. Η πρωτεύουσα του Pernambuco, η Recife, έγινε μια από τις τελευταίες πόλεις που μπήκαν στο πρόγραμμα, φέτος τον Αύγουστο.

Το υπουργείο δικαιοσύνης της Βραζιλίας, σχολίασε μετά τη δημοσίευση της έκθεσης πως «όντως χρειάζεται μια αισθητή βελτίωση στο Pernambuco».

Η δήλωση αυτή υπογράμμισε τη διάθεση της κυβέρνησης να ορίζει πια την προφυλάκιση υπόπτων μόνο ως ένα «ακραίο μέτρο». Για τον δε έλεγχο των φυλακών από τις συμμορίες, σχολίασε πως «γίνονται βήματα για να σταματήσει αυτή η υποταγή του ενός φυλακισμένου σε έναν άλλον».

Ο υπερπληθυσμός, βέβαια, μπορεί να χειροτερέψει αν γίνει πραγματικότητα η διάθεση που υπάρχει να κατέβει η ηλικία ευθύνης ενός εγκληματία από τα 18 στα 16 έτη, σε περιπτώσει ανθρωποκτονίας και βιασμού, καθώς και σε περιπτώσεις πρόκλησης σωματικής βλάβης ή ληστείας που κοστίζουν την ζωή ενός θύματος. Το προτεινόμενο μέτρο έχει την υποστήριξη του 87% του πληθυσμού, σύμφωνα με ένα γκάλοπ που έγινε τον Ιούνιο από το ινστιτούτο δημοσκοπήσεων Datafolha.

Tο μέτρο έχει εγκριθεί από τη βουλή του Κογκρέσου, αλλά βρίσκει αντιπάλους στην Γερουσία, αλλά και από την κυβέρνηση της προέδρου Dilma Rousseff. Μέσα στη χρονιά, ο Υπουργός Δικαιοσύνης Eduardo Cardozo, προειδοποίησε πως αυτό το μέτρο θα στείλει προς το σύστημα των φυλακών 40.000 ανήλικους κάθε χρόνο.

Ο υπερπληθυσμός των φυλακών ήδη αναγνωρίζεται ως ο βασικός λόγος για τις πολύ συχνές εξεγέρσεις που λαμβάνουν χώρα στα σωφρονιστικά ιδρύματα της χώρας.

Την προηγούμενη εβδομάδα, τρόφιμοι στη φυλακή της Guarapuava, στην πολιτεία της Parana, κατέλαβαν τη φυλακή, απαιτώντας να μεταφερθούν σε κάποιο άλλο ίδρυμα.

Πέρυσι, σε μια άλλη φυλακή στην ίδια πολιτεία, δύο όμηροι θανατώθηκαν όταν πετάχτηκαν από την οροφή του κτιρίου του ιδρύματος και δύο άλλοι αποκεφαλίστηκαν, με τα κεφάλια τους να χρησιμοποιούνται για τον βασανισμό άλλων ομήρων.

Το 2013, συνολικά 59 τρόφιμοι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια ταραχών σε φυλακή της πολιτείας Maranhao.

Περισσότερα από το VICE

Υπάρχει Κάποιος Σοβαρός Λόγος για να Φυλακίζονται οι Χρήστες Ναρκωτικών;

Θεμιτοί και Αθέμιτοι Τρόποι να Βγεις Πρόεδρος στο 15μελές

Mιλώντας με τον Dj The Boy για την Trap Μουσική